جريان نحوة دفن و محل دفن آن حضرت در منابع تاريخي اينگونه آمده است که:
پس از شهادت حضرت علي ـ عليه السلام ـ بر اساس وصيتش فرزندان ارجمندش به پا خاستند تا شبانه آن نازنين بدن را غسل دهند و کفن کنند و به خاک سپارند. پس از انجام غسل و کفن به دستور امام حسن ـ عليه السلام ـ جز فرزندان اميرالمؤمنين و شماري از ياران خاص آن حضرت، همه برگشتند و آن تابوت بر دوش جبرئيل و ميکائيل و حسن و حسين ـ عليهما السلام ـ از کوفه دور شد و بر سوي نجف (منطقه غري) رهسپار گرديد.
در نقطه اي از آن سرزمين، جلو تابوت به زمين آمد و فرزندان آن حضرت نيز عقب آن را بر زمين نهادند و امام حسن(ع) همان گونه که پدر سفارش فرموده بود، بر آن پيکر پاک نماز خواند پس از نماز، تابوت را کنار زدند و با جا به جا کردن خاک، آرامگاهي ساخته و پرداخته يافتند، که سنگ نوشته اي نشان مي داد که آن قبر را حضرت نوح ـ عليه السلام ـ براي بنده برگزيده و شايسته خدا، علي ـ عليه السلام ـ آماده ساخته است.
هنگامي که بر آن شدند تا آن پيکر مقدس را به درون قبر برند نداي منادي را از آسمان شنيدند که مي گفت: آن بدن پاک را بر زمين پاک نهيد، که دوست، مشتاق ديدار دوست است.(1)
شيخ مفيد در کتاب «الارشاد» آورده است که: قبر آنحضرت بنابه وصيّتي که نموده بود، مخفي ماند تا سقوط دولت بني اميّه که دشمني و کينه ورزي شديدي نسبت به آنحضرت داشتند و چون قدرت به دست بني عباس افتاد، در زمان امامت امام صادق ـ عليه السلام ـ توسط آن حضرت قبر مطهر جد بزرگوارش آشکار شد.(2)
و به اين جريان شيخ ابو علي طبرسي در کتاب «اعلام الوري بأعلام الهدي» اشاره کرده است.(3) در اينجا دو روايت که در رابطه با محل دفن آنحضرت وار د شده را ذکر مي کنيم:
1. «ابي عميد» به سند خود مي گويد: شخصي از امام حسين ـ عليه السلام ـ پرسيد: جنازه اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ را در کجا به خاک سپرديد. فرمود: شبانه جنازه را برداشتيم و از جانب مسجد اشعث آن را برديم تا به پشت کوفه کنار «غريين برده» و در آن جا به خاک سپرديم.
2. جابربن يزيد جعفي، گويد از امام باقر ـ عليه السلام ـ پرسيدم جنازه اميرالمومنين ـ عليه السلام ـ در کجا ذفن شد؟ فرمود: پيش از طلوع خورشيد در جانب غريين به خاک سپرده شد و حسن ـ عليه السلام ـ و حسين ـ عليه السلام ـ و محمد حنيفه و زنان علي ـ عليه السلام ـ و عبدالله بن جعفر (برادرزاده علي ـ عليه السلام ـ ) جنازه را در ميان قبر گذاردند.(4)
و اما در مورد اينکه آيا جسد مطهر آن حضرت در ابتداء محل ديگري دفن شد و بعداً به مکان فعلي منتقل شد، بايد ذکر شود که بدن مبارک آن حضرت طبق روايات وارده از ابتداء در محل فعلي دفن گرديد ولي چنانچه قبلاً اشاره شد براي در امان ماندن از کينه ورزي و اهانت بني اميه نسبت به مرقد مطهر، محل دفن مخفي ماند و فرزندان علي(ع) براي اطمينان بيشتر وقتي صبح شد تابوتي از خانة اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ بيرون آوردند و به مصلاي پشت کوفه بردند و امام حسن ـ عليه السلام ـ جلو رفته و بر آن نماز خواند و آن گاه، تابوت را پشت شتري گذاشتند و به همراه فردي به سوي مدينه روانه کردند.(5)
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1 – ارشاد، شيخ مفيد.
2 – اعلام الوري، طبرسي.
3 – ترجمه فرحه الفري، سيد بن طاوس، ترجمه محمدتقي مجلسي.
4 – کشته شدن اميرالمومنين، ابن طقطقي.
منبع:پرسمان
(1) . قزويني، سيد کاظم، امام علي ـ عليه السلام ـ از ولادت تا شهادت، مترجم علي کرمي، انتشارات دليل ما، چاپ اول، تابستان 1380، ص663 و 664.
(2) . مفيد، الارشاد في معرفه حجج الله علي العباد، قم، موسسه آل البيت ـ عليه السلام ـ لاحياء التراث، چاپ اول، رجب 1413ه ق، ج اول، ص10.
(3) . طبرسي، اعلام الوري باعلام الهدي، قم، مؤسسه آل البيت ـ عليه السلام ـ لاحياء التراث. چاپ اول، ربيع الاولي 1417 ه ق، ج اول ص312.
(4) . حلي، نگاهي بر زندگي دوازده امام ـ عليهم السلام ـ ترجمه محمد محمدي اشتهاردي، چاپخانة دفتر انتشارات اسلامي، چاپ اول، تابستان 1370، ص 65.
(5) . حسيني مطلق، سيد محمدرضا، شهيد تنها مقتل اميرمؤمنان علي ـ عليه السلام ـ انتشارات پارسايان، چاپ اول، 1381، ص250.