تحوّل نظام خاتم و نشان در تشکیلات اسلامى
ابزار و شیوه هاى لازم براى مکاتبات و کاربرد نشانهاى خاص براى تأیید و اثبات رسمیت آن از سوى حکمرانان، از ارکان تشکیلات ادارى در دورههاى مختلف تاریخى بوده است. به همین سبب، از زمان ظهور اسلام، به این موضوعات توجه خاصى معطوف گردید، به طورى که پیامبر(ص) در مکاتبه هاى خویش با سران دولتها و امپراطوران آن دوره، ظاهراً با استفاده از خاتم به عنوان مُهر، آن مرقومه ها را رسمیت بخشیدند. با گذشت زمان، در دورههاى مختلف تاریخى، شیوه نگارش و چگونگى انجام یافتن مکاتبه ها و مراسلههاى ادارى دست خوش تغییراتى شده است. این مقاله، در صدد است تا ضمن ریشهیابى عنوانها و اصطلاح هایى، چون تَمغا، طُغرا و یَرلیغ، سیر تاریخى و تحولات حاصله در آنها در نظام ادارى دوره اسلامى را بررسى نماید.