نظرخواهی راجع به کتاب کافی و کلینی

اين مقاله شامل پرسشهايى است در زمينه هاى: 1. نقش حديث در شناخت دين 2. جايگاه كتاب كافى در فرهنگ شيعى 3. اهداف شيخ كلينى از تنظيم و تدوين كتاب كافى 4. نيازسنجى ضرورت پرداختن به تحقيق و ترويج كتاب كافى و شيخ كلينى و 5. بايستههاى پژوهشى مرتبط با كافى و كلينى؛
كه توسّط انديشمندان معاصر: استاد محمّد بيابانى اسكويى، دكتر محمّدمهدى ركنى، حجّت‌الاسلام محمّد محمّدى رى شهرى و استاد على ملكى ميانجى پاسخگويى شده است. بر اساس پاسخهاى اين انديشمندان، 1. براساس حديث ثقلين سرچشمه اصلى دين قرآن و حديث است. 2. كتاب كافى با توجّه به قدمت و جامعيّت و اعتبار، نه تنها در چالشهاى فكرى زمان خود نقش اساسى داشته است، بلكه براى زمانهاى بعد نيز چنين نقشى دارد. 3. براى ترويج كافى در روزگار حاضر به ويژه با توجّه به معارف اعتقادى شيعى، بايد برمبناى آن تلاشهاى بيشترى انجام شود كه راه حلّى مناسب براى پاسخ به خرافات و تحريفات است. 4. پژوهشهاى حديثى بيشتر و جدّی تر براى شناخت كافى لازم است.

همه بزرگان و فقهاى طراز اوّل شيعه به عظمت و جايگاه ويژه كتاب كافى اعتراف و با نهايت بزرگداشت و تكريم، از مؤلّف آن ياد كرده‌اند. پرداختن به كتاب كافى، يعنى احياى مكتب اسلام و قرار دادن اسلام ناب در اختيار جامعه بشرى و خدمت سترگ به علم و فرهنگ و دين.

تمایز صفات ذات و صفات فعل، از دیدگاه کلینی

يكى از موضوعات مهمّ علم كلام، بحث صفات خدا و تمايز صفات ذات از صفات فعل است. مرحوم كلينى در كتاب التوحيدِ كافى، هفت حديث در باب صفات خدا روايت كرده و به دليل اهمّيّت موضوع، دانشمندان بزرگى چون ملّا صالح مازندرانى، علّا مه مجلسى، ملّا صدرا و ديگران به شرح و تفسير حديثهاى روايت شده و توضيح كلينى در ذيل احاديث، پرداخته‌اند.
در اين مقاله، پس از بيان كلام مرحوم كلينى، اقوال شارحان ذكر و مورد نقدو بررسى قرار گرفته و در پايان، نويسنده تفسير خود را از كلام كلينى بيان كرده است. بر اساس اين تفسير، درستى و استحكام قاعده كلينى در تمايز صفات ذات از صفات فعل، به خوبى، مشخّص شده است.

مشایخ ثقة الاسلام کلینی

با توجّه به سلسله اسناد روايات، فهرست نسبتاً مفصّلى از مشايخ حديث ثقه الاسلام كلينى در كتاب مشهور الكافى، به دست ميآيد كه تعداد ايشان سى و هفت نفر شمرده شده است. در نوشته حاضر، به معرّفى اين مشايخ به ترتيب الفباى كنيه از ابن بابويه تا محمّدبن يحيى عطّار، ابوجعفر قمى، پرداخته شده است.
در ذيل هر شخصيّت، تعداد روايات، مشايخ، راويان و در برخى موارد، توضيحات مختصرى ارائه شده است. راويان روايات به دو دسته راويان كم حديث و راويان مكثّر تقسيم شده است. بر اساس تعاريف ارائه شده، راويان كم حديث راوياني‌اند كه روايت شيخ كلينى از آنان اندك است؛ از جمله: ابنبابويه، ابوبكر حبّال، علی ّبن موسى و حسن بن خفيف. راويان مكثّر نيز شامل راويان و مشايخي‌اند كه شيخ كلينى احاديث زيادى از آنان نقل كرده است. از جمله آنها می توان به احمدبن ادريس، حميدبن زياد، محمّدبن يحيى و علی ّبن محمّد كلينى اشاره كرد.

وهابیان و اتهام به کلینی درباره تحریف قرآن

به تصريح آية (اِنّا نَحنُ نَزّلنا الذّکر وَ اِنّا لَهُ لَحافِظون ) تحريف ناپذيري قرآن کريم امری مسلّم و ترديدناپذیر است و همه مسلمانان اين کتاب آسماني را مصون از هر دگرگونی مي دانند، ولي گروهي از نويسندگان وهابي، شيعه و در رأس آنها کليني را معتقد به تحريف و خارج از دين معرفي مي کنند و دلیل ادعایشان کتاب کافي است؛ درحالي که اين اتهام به هيچ وجه به کليني و کتابش وارد نیست. همه ادعاهای دلایل تحریف در کتاب یاد شده مربوط به تفسير يا تبيين مصاديق، يا تأويل بياني، يا تنزيل معنايي و يا معارف بلند قرآني است، نه تحريف به مفهوم باطل. درغير اين فرض بزرگان آنان همانند بخاري نيز بايد معتقد به تحریف باشند.

قرائتی که هیچگاه فراموش نشد – 3

محقق پرکار دکتر حسن انصاری در مجموعه نوشتارهایی، به نقد مقاله امامت پژوهی محسن کدیور پرداخته است که مشروح آن تقدیم می گردد.

قرائتی که هیچگاه فراموش نشد – 2

محقق پرکار دکتر حسن انصاری در مجموعه نوشتارهایی، به نقد مقاله امامت پژوهی محسن کدیور پرداخته است که مشروح آن تقدیم می گردد.

قرائتی که هیچگاه فراموش نشد – 1

محقق پرکار دکتر حسن انصاری در مجموعه نوشتارهایی، به نقد مقاله امامت پژوهی محسن کدیور پرداخته است که مشروح آن تقدیم می گردد.

ولادت و امامت

  گفته شده است امام هادی (علیه السّلام) در سن کودکی به امامت رسیده‌اند. آیا برای مردم قابل پذیرش بود؟ قبل از پاسخ به این پرسش، آشنایی با تاریخ ولادت آن حضرت و شرایط آن دوران لازم است. درباره تاریخ ولادت امام هادی (علیه السّلام) مرحوم کلینی[1] و شیخ مفید[2] و شیخ طوسی[3] و طبرسی[4] […]

محلّ تولّد پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله 5

مرحوم کلینی در کتاب کافی گفته است: پیامبر اکرم (ص) هنگام زوال روز جمعه، روز دوازدهم ماه ربیع الاوّل عامّ الفیل، چهل سال قبل از بعثت به دنیا آمد. قال الکلینی:  وُلِدَ النَّبِيُّ ص لِاثْنَتَيْ عَشْرَةَ لَيْلَةً مَضَتْ مِنْ شَهْرِ رَبِيعٍ الْأَوَّلِ فِي عَامِ الْفِيلِ يَوْمَ الْجُمُعَةِ مَعَ الزَّوَالِ وَ رُوِيَ أَيْضاً عِنْدَ طُلُوعِ الْفَجْرِ […]

جلسه ششم درس رجال سال 95 – 94

مشروح ششمین جلسه درس رجال حجت الاسلام کاشانی (نیم سال اول سال تحصیلی 95 – 94 حوزه علمیه مروی) تقدیم حضور می شود.