عوامل و زمينه های عدم پذيرش ولايت اميرالمؤمنين علیه السلام در کلام حضرت زهرا علیها السلام

در هر گرایش یا عدم گرایش به جریانی فکری یا فرهنگی، دلایل و زمینه‌هایی وجود دارد _ اعم از روانی، اجتماعی، فکری و عملی _ که جهت‌گیری انسان را به‌سویی رقم می‌زند. پس از کودتای سقیفه و مشخص شدن موضع هر گروه از مخالفان رهبری مولای متقیان علیه السلام ، حضرت صدیقۀ طاهره علیها السلام به روشنگری و بیان عوامل و زمینه‌های عدم ایمان و تسلیم به ولایت حضرت امیر علیه السلام پرداختند.
نوشتار پیش ‌رو درصدد است با بررسی خطبه‌ها، گفت‌وگوها و روایات صادره از حضرت صدیقۀ طاهره علیها السلام در این زمینه، به واکاوی پدیدارشناسانۀ عدم گرایش مردم به ولایت امیر مؤمنان علیه السلام بپردازد. این عوامل، ذیل دو سرفصل کلی، عوامل بیرونی (تاریخی _ اجتماعی) و زمینه‌های درونی (روانی _ اعتقادی _ عملی)، و نهایتاً در پنج عنوان قرار می‌گیرند.
عوامل بیرونی که موجب عدم پذیرش ولایت یا نکث پیمان غدیر و یا انکار امامت حضرت شدند درواقع اتفاقاتی خارجی هستند که انگیزاننده‌های مهم و قابل‌تأملی ازنظر تاریخی _ اجتماعی محسوب می‌گردند. در طرف دیگر، زمینه‌هایی درونی که بستر و خاستگاه عملکردها و برون دادهای رفتاری شدند نیز از مهم‌ترین نکاتی است که در کلام حضرت زهرا علیها السلام بدان‌ها تأکید شده و موردبررسی این نوشتار است.

حديث ولايت در ميراث مکتوب فريقين

باورمندان به نظریه نصب الهی امام و ابلاغ آن توسط نبی اکرم صلی الله علیه وآله برای ادعای خلافت بلافصل امیرالمؤمنین علیه السلام ، به احادیث منصوص از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله استناد جسته اند که مهم ترین آن ها روایتی است که به حدیث ولایت شهرت یافته است.
ما در این مقاله، به گونه شناسی محتوا، طرق و تنوع صدور این حدیث و احادیث همگون با آن خواهیم پرداخت.
حدیث ولایت و احادیث همگون آن، دارای چهل طریق از صحابۀ پیامبر صلی الله علیه وآله و اهل بیت علیهم السلام است. از میان این طرق، سیزده طریق بین فریقین مشترک است؛ شش طریق به منابع اهل سنت و بیست ویک طریق به منابع شیعه اختصاص دارد که بعضی از آن ها از صحابه پیامبر صلی الله علیه وآله و بعضی دیگر نیز از اصحاب اهل بیت علیهم السلام نقل گردیده است.
درمجموع، تمامی این احادیث دارای نُه گونۀ محتوایی و دوازده گونۀ صدور بوده که چهار گونۀ صدور آن مشترک بین فریقین و هشت گونه، مخصوص شیعه است. در این میان، سه حدیث همگون مستقل نیز وجود دارد.
کلیدواژه ها: حدیث ولایت، گونه شناسی طرق، محتوا، تنوع صدور، میراث مکتوب.

گزارشی از کتاب اثبات ولايت

امامت الهی مقام و منزلتی والاست که از سوی خداوند سبحان به برخی از انبیا و بندگان برگزیده عطا شده است. به همین دلیل از نظر شیعه، امامت، پیوندی ناگسستنی با توحید دارد؛ به این معنا که انسان با نظر به حقیقت خود و با توجه به فقر ذاتیاش می یابد که آفریننده و قیّومی دارد و عبدی مملوک است. همچنین به نور عقل می یابد که بنده در برابر آفریدگارش شأنی جز بندگی و اطاعت محض ندارد و در مقابل نباید از احدی غیر مالک خویش یا کسی که مالکش تعیین کرده فرمان بَرَد؛ به این ترتیب «توحید در ولایت» تحقق می یابد.

ولايت تشريعى

تفاوت ولايت تشريعى و ولايت به معناى سرپرستى و حكومت را توضيح دهيد. با توجه به اين كه ولى فقيه، گاه از اختيارات خوداستفاده مى كند و حكم حكومتى مى دهد، قلمرو اين دو ولايت چيست؟ آيا وضع قوانين حكومتى به معناى ولايت تشريعى نيست؟

شب قدر و ولايت

رابطه شب قدر و ولايت چيست؛ زيرا مىگويند شب قدر ارتباط تنگاتنگى با امام زمان(عج) دارد؟ در جايى خواندم كه امام صادق عليه السلامفرمود: حقيقت شب قدر، حضرت زهرا عليهاالسلام است؛ آيا اين سخن درست است و اگر درست است، معنايش چيست؟

ولايت مطلقه فقيه

ولايت مطلقه فقيه يعنى چه و فرق آن با ولايت فقيه چيست؟ ديگر اينكه ولايت مطلقه فقيه چگونه توجيه مى شود؟ و آيابه استبداد و ديكتاتورى نمى انجامد؟

ولايت فقيه

آيا حكومت دينى، فقط با حاكميت فقيه يا روحانيون ممكن است؟

ولايت، شرط صحّت عمل

سؤال: آيا ولايت اهل  بيت ـ عليهم  السّلام ـ شرط قبولى اعمال است يا شرط صحّت آن؟ جواب: ولايتِ « حينَ الْعَمَلِ أَوِ الْمُتَعَقَّبِ لِلْعَمَلِ إلاَّ الزَّكاةَ »؛ (در هنگام عمل، و يا بعد از آن، به جز زكات) شرط صحّت عمل است. نجات براى كسى است كه اهلبيت ـ عليهم السّلام ـ را در همه […]