برچسب: وقف

همایش وقف؛ خانواده و سبک زندگی اسلامی

گزارش جلسه «همایش وقف؛ خانواده و سبک زندگی اسلامی» در تاریخ 30 آبان 1396 در دانشگاه تهران با حضور حضرت «آیت الله صدیقی» برگزار گردید که مشروح آن تقدیم می گردد.

نظام وقف در بیمارستان‌های دورة اسلامی از ابتدا تا آغاز عثمانی

نظام وقف در میان مسلمانان به سبب تأکید فراوان قرآن، سنت نبوی6 و تشویق ائمه اطهار7 گسترش چشم­گیری داشت. وسعت روند بیمارستان سازی در سراسر قلمرو اسلامی از اندلس در غرب تا ماوراءالنهر و هند در شرق اسلامی، نشان دهنده اهتمام خاص و ویژه تمدن اسلامی به امور پزشکی و درمانی جامعه است. در ابتدا بودجه و هزینه­های مصرفی بیمارستان­های اسلامی به وسیله بانی و یا حاکم سازنده بنا تأمین می­شد اما خیلی زود مسلمانان دریافتند برای استمرار کار بیمارستان­ها با نظام وقف است؛ زیرا با مرگ سازنده بیمارستان و یا عدم علاقه جانشینان وی در اختصاص بودجه به بیمارستان و یا ضعف اقتصادی دولت­ها در مراحل بعد، اداره امور بیمارستان مختل می­شد. هنگامی که بیمارستان­ها، املاک و مستغلاتی موقوفه داشتند و از درآمد آن­ها هزینه­های خود را تأمین می­کردند، استمرار کارشان مستقل از ضعف و افول دولت­ها و حاکمان تداوم می­یافت و عموم مردم نیز فارغ از هر نژاد، مذهب و مسلکی می­توانستند به صورت رایگان از خدمات آن­ها بهره­مند شوند. بررسی تاریخی منبع درآمد بیمارستان­های اسلامی که تکیه­اش بر موقوفات بود، هدف این نوشته است.

جایگاه وقف در توسعه تشیع در عصر ایلخانان

وقف در لغت به معنای ایستادن و درنگ کردن بیشتر استفاده شده و در اصطلاح شرعی، تحبیس اصل و تسلیم منفعت تعریف شده است. وقف به عنوان یک سنت در تاریخ اسلام، پیش از اسلام و حتی در سایر ادیان وجود داشته است و کاربردهای زیادی برای آن بیان شده است. وقف و موقوفات در تاریخ اسلام و شکوفایی تمدن اسلامی به ویژه گسترش فرهنگ شیعی و توسعه علمی ـ تمدنی شیعیان نقش به سزایی داشته است. از قرن چهارم هجری و به ویژه با روی کار آمدن حکومت آل بویه، شاهد رونق موقوفات شیعی و حمایت آل بویه از مراکز مذهبی، آموزشی و رفاهی شیعیان هستیم. این جریان تا دوره حمله مغول اهمیت و تأثیرگذاری خود را حفظ کرد. در دوران پرتلاطم هجوم مغول تا تأسیس دولت ایلخانی، وقف و موقوفات مانند سایر نهادها و مظاهر تمدنی به شدت آسیب دید. سئوال اصلی این مقاله این است که نقش وقف در گسترش تشیع در دوره ایلخانان به چه میزان بوده است؟ و فرضیه ارائه شده این است که وقف در گسترش تشیع در ادوار تاریخی به خصوص عصر ایلخانان، نقش اصلی داشته است. به عنوان مدخل بحث درباره معنا و مفهوم وقف سخن گفته شده و در ادامه به روند بازسازی موقوفات شیعی به دست خواجه نصیرالدین طوسی و تأثیر آن در نوسازی و توسعه فرهنگ و مذهب تشیع و عمومیت یافتن آن در عصر ایلخانان پرداخته شده است.

تفاوت درس صاحب عروه و صاحب کفایة

آقای آخوند، اصولش خوب بود، فقهش هم خوب بود. منتها دأب ایشان غالباً این بود که به نحو موجَز درس داده و قواعد کلی را بیان کنند، ولی سیّد بحث را گسترش می‌داد و تشقیق شقوق و تفریع فروع می‌کرد. آقای آسیّد عبدالهادی شیرازی، مرجع مشهور[1]، از من پرسیدند که: شما بحث «وقف» آخوند را […]