برچسب: نهج البلاغه

درآمدی بر نهج البلاغه – جلسه شانزدهم

حجت الاسلام کاشانی روز جمعه مورخ 20 مرداد 1396 در ادامه سلسله جلسات «درآمدی بر نهج البلاغه» به موضوع «چرا امیرالمؤمنین علیه السلام با معاویه هم کلام شدند؟» پرداختند که مشروح این جلسه تقدیم می شود.

درآمدی بر حقیقت و عینیت تاریخی در نهج البلاغه

حقیقت و عینیت تاریخی دو مؤلفه مهم فلسفه انتقادی تاریخ محسوب می­شوند. امکان دست یابی به حقیقت تاریخی و میزان عینی بودن گزاره­های آن، در مکاتب مختلف فلسفی و تاریخی بسته به نظام فکری، دیدگاه نظری و رویکرد روشی آن تعریفهای مختلفی دارد و میزان خاصی از اعتبار و وثوق را به خود اختصاص می­دهد. این میزان اعتبار در دوره­های جدید به ویژه در دوران سلطه مدرنیسم با چالشهای جدی روبرو شد. با این حال ظهور برخی رویکردهای نو و انتقادی، در دوران پست مدرنیسم فضای مناسبی را برای طرح اندیشه­های جدید با گرایشهای دینی فراهم آورده است. پژوهش حاضر بر آن است تا در یک بررسی مقدماتی با مروری بر دیدگاه نظری و مبانی معرفتی نهج البلاغه درباره شناخت تاریخی و امکان تحقق آن، جایگاه حقیقت و عینیت تاریخی را از منظر امیرالمومنین علیه السلام مشخص کند. از بررسی­های صورت گرفته، چنین بر­می­آید که امکان شناخت تاریخی از منظر امیرالمومنین علیه السلام در گستره نهج البلاغه امری بدیهی است و یکی از ارکان معرفت و یقین را تشکیل می­دهد. همچنین دست یابی به حقیقت امری امکان پذیر است و رویدادهای تاریخی تنها به جنبه­های مادی و محسوس که با ابزار تجربی و حسی بتوان آن را درک کرد، محدود نمی­شوند. از طرفی از داده­های نهج البلاغه چنین بر­می­آید که عینیت فارغ از ارزشگذاری امری محال است، اما این به معنای دخالت ذهن برای تحریف یا همسوسازی تاریخ با پیش فرضهای مورد قبول فرد نیست.

ابن ابى‏ الحدید

ابن ابى ‏الحدید از شخصیت‏هاى درخشان علمى قرن هفتم ‏هجرى است، مهم‏ترین اثر او شرح نهج ‏البلاغه است که یکى از شرح‏ هاى عالى بر این کتاب شریف محسوب مى ‏گردد.
دانش گسترده، تساهل و تسامح فوق‏ العاده و استفاده مؤلف از منابع پیشین و کتاب‏هاى ارزش‏مندى که بسیارى از آنها اندکى پس از نگارش آن شرح، در هجوم مغولان نابود گردید، به ارزش این اثر افزوده است. در این مقاله، سیر زندگانى، فعالیت‏هاى علمى، گرایش‏هاى مذهبى و سیاسى ابن ابى‏الحدید و شیوه کار وى از دیدگاه یکى از محققان غربى و از نویسندگان مقالات دایرةالمعارف اسلام، تجزیه و تحلیل شده است.

چگونگی بیعت با امام علی(علیه السّلام)

پس از قتل عثمان، اصلی­ترین عامل رسیدن امام علی(ع) به قدرت، بیعت مردم با ایشان بود که همواره یکی از موضوعات مهم قابل بحث در تاریخ صدر اسلام می­باشد.
نوشتار حاضر، به بررسی تطبیقی و مختصر از چگونگی بیعت با حضرت، براساس کتاب ارزش­مند نهج­البلاغه و منابع مهم تاریخ اسلام که در فاصله قرن سوم تا دهم هجری تألیف یافته­اند، پرداخته است تا در این خصوص، برخی از ابهام­های موجود را رفع کند و به سؤالات مرتبط با آن پاسخ دهد.

فلسفه تاریخ در نهج البلاغه‏

دیدگاه‏هاى امام على ‏علیه السلام در باب فلسفه تاریخ، تفسیر روشنى از مفاهیم قرآنى است. در سخنان آن امام، فلسفه تاریخ، با رویکردى کاملاً آگاهانه و هدف‏مند مورد توجه واقع شده است. آغاز و انجام تاریخ مهم‏ترین بخش این تأملات است. ایشان، کلّ تاریخ را در سه بخش؛ یعنى آفرینش و برگزیدن آدم (آغاز تاریخ)، بعثت پیامبران (مرحله دوم تاریخ) و ظهور منجى مصلح (انجام تاریخ) توصیف مى ‏کنند. بر اساس سخنان آن حضرت، عوامل مهم شکل ‏گیرى تاریخ بشرى عبارتند از: 1) حاکمیت مشیت الهى 2) آزادى عمل و قدرت انتخاب انسان.

درآمدی بر نهج البلاغه – جلسه پانزدهم (سالروز ولادت امام رضا علیه السلام)

حجت الاسلام کاشانی روز جمعه مورخ 13 مرداد 1396 در ادامه سلسله جلسات «درآمدی بر نهج البلاغه» با توجه به سالروز ولادت امام رضا علیه السلام به موضوع «امام رضا علیه السلام پناهگاه امت» پرداختند که مشروح این جلسه تقدیم می شود.

آيا حضرت علي علیه‌السلام نيز مشروعيت حكومت خويش را ناشي از بيعت مردم مي دانست؟

برخی با توجه به کلام امیرالمؤمنین در نهج البلاغه عنوان می‌کنند که خود حضرت نیز مشروعیت حکومت خویش را ناشی از رأی مردم به ایشان می‌دانستند. اما باید دانست که این کلام به هیچ عنوان صحت ندارد و ولایت ایشان ولایتی الهی است. ما نیز پیشنهاد می‌کنیم که برای دریافت اطلاعات بیشتر به پاسخ این شبهه رجوع کنید.

درآمدی بر نهج البلاغه – جلسه چهاردهم

حجت الاسلام کاشانی روز جمعه مورخ 6 مرداد 1396 در ادامه سلسله جلسات «درآمدی بر نهج البلاغه» به موضوع «نحوه پاسخ گویی به جبهه مخالف» پرداختند که مشروح این جلسه تقدیم می شود.

علم امام از نگاه اميرالمؤمنين علیه السلام با تأکيد بر نهج‌ البلاغه (نقد رويکرد تاريخی به علم امام)

مسئلۀ علم امام از دیرباز تاکنون به‌عنوان یکی از آموزه‌های اعتقادی و مقوّمات امامت شیعی مطرح بوده است. این ویژگی که لازمۀ مرجعیّت دینی امامان است، ابتدا توسط شخص پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله موردتوجه قرار گرفت و ازآن‌پس ائمه علیهم‌السلام و اصحابشان نیز امامت را بر اساس آن بر رسیده‌اند. در این میان برخی دربارۀ علم امام مطالبی را با رویکرد تاریخی مطرح کرده‌اند تا نشان دهند باور فعلی شیعیان دربارۀ علم امام، با گذشته، یعنی عصر حضور ائمه علیهم‌السلام، متفاوت است؛ ازاین‌رو در این جستار، علم امام و ویژگی‌های آن از نگاه امام علی علیه السلام با تأکید بر نهج‌البلاغه که یکی از کهن‌ترین میراث حدیثی و منابع معرفتی شیعه محسوب می‌شود، موردبررسی قرار می‌گیرد تا هم بر علم امام تأکید نماید و هم پاسخی مستند و تاریخی بر شبهاتی باشد که دراین‌باره مطرح می‌شود.

منبع شناسی ترجمه های نهج البلاغه به برخی زبان های غير عربی

نهج البلاغه، شامل سخنرانی ها، نامه ها و کلمات قصار امیرالمؤمنین به زبان عربی است. این کتاب علاوه بر زبان های فارسی و اردو ـ که شیعیان بسیاری از قدیم الایام به این زبان ها سخن می گفته اند ـ به زبان های دیگری نیز ترجمه شده است. نگاهی به ترجمه های صورت گرفته از نهج البلاغه نشان می دهد که این آثار به نسبت برخی آثار دیگر ادیان و مذاهب، کمتر، قرن ها بعد از جمع آوری این کتاب، به دست مترجمین غیر حرفه ای و در مواردی اهل شبه قاره هند، بسیاری از اوقات بدون بازنگری و به صورت افست، بدون تبعیت از برنامه ای جامع در برگردان و نیز در انتخاب زبان های مقصد، توسط ناشران شیعی و کمتر معتبر در سطح جهان، بدون نقد جدی و در نمونه های بسیار از زبان واسطه ترجمه شده اند. حل این مسائل و ارائة ترجمه های بدون اشکال، نیازمند برنامه ریزی اولیای امور است.

خلافت و نسبت آن با قرابت و صحبت (بازخوانی حکمت 190 نهج البلاغه)

حکمت 190 نهج البلاغه به دو گونه نقل شده است. در چاپ محمد عبده و صبحی صالح این گونه آمده است:
« وا عجباه! أ تکونُ الخلافة بالصَّحابة و القَرابة؟»
و در تصحیح فیض الاسلام و نسخة ابن ابی الحدید، این گونه آمده است:
« وا عجبا! أ تکونُ الخلافةُ بالصحابة و لا تکون بالصحابة و القرابة؟!»
« وا عجبا، أن تکونَ الخلافة بالصحابة و لا تکون بالصحابة و القرابة!»[1]
در سال های اخیر، بحث و جدل هایی درباره این حکمت نهج البلاغه درگرفته و اتّهام تحریف و دست اندازی در تصحیح متون مطرح شده است که در اين مقاله به برخی از آنها خواهیم پرداخت. قصد آن داریم که با بررسی اسباب صدور کلام از امام علی عليه السلام و جمع کردن نقل های متفاوت آن، قول صحیح را ترجیح دهیم. این متون، اولاً، قابل بحث سندی نیستند (چون هیچ یک سند ندارند)؛ ثانیاً یک متن، حتی اگر سند صحیح هم داشته باشد، نباید از حیطة نقد متن خارج شود.

درآمدی بر نهج البلاغه – جلسه یازدهم

حجت الاسلام کاشانی روز جمعه مورخ 9 تیر 1396 در ادامه سلسله جلسات «درآمدی بر نهج البلاغه» به موضوع «غربت امیرالمؤمنین علیه السلام» پرداختند که مشروح این جلسه تقدیم می شود.