دانش «نسب شناسی» با تکیه بر نقش شیعیان امامی
دانش «نسب‌شناسی» از شاخه‌های علم تاریخ و شعبه‌ای از تاریخ‌نگاری عرب جاهلی است که پیوند ناگسستنی با آن دارد. این میراث جاهلی در دوره اسلامی به دلایلی چون، تدوین دیوان، گسترش فتوحات و استقرار قبایل بسیاری از عرب در مناطق مفتوحه و گسترش رقابت‌ها و تعصبات و دامن‌زدن برخی خلفا بدانها، رشد سریع یافته و نسب‌دانان و منابع نسبی مهمی پدید آمد. سهم شیعیان امامی و سادات علوی‌تبار در باروری این دانش، ازاین‌رو که آن با موضوع امامت و اهل‌بیت ارتباط تنگاتنگی دارد، نمود بیشتری داشته است. آنان تلاش بسیاری در دانش نسب‌شناسی داشته و از همان آغاز آثار ارزشمندی در این عرصه آفریده و سهم سترگی در رشد و بقای آن داشته‌اند. در این مقاله ضمن مروری اجمالی بر کلیات دانش نسب‌شناسی، نقش و سهم شیعیان امامی در حوزه انساب نگاری مورد بررسی قرار گرفته است.
دانش «نسب‌شناسی» با تکیه بر نقش شیعیان امامی
دانش «نسب‌شناسی» از شاخه‌های علم تاریخ و شعبه‌ای از تاریخ‌نگاری عرب جاهلی است که پیوند ناگسستنی با آن دارد. این میراث جاهلی در دوره اسلامی به دلایلی چون، تدوین دیوان، گسترش فتوحات و استقرار قبایل بسیاری از عرب در مناطق مفتوحه و گسترش رقابت‌ها و تعصبات و دامن‌زدن برخی خلفا بدانها، رشد سریع یافته و نسب‌دانان و منابع نسبی مهمی پدید آمد. سهم شیعیان امامی و سادات علوی‌تبار در باروری این دانش، ازاین‌رو که آن با موضوع امامت و اهل‌بیت ارتباط تنگاتنگی دارد، نمود بیشتری داشته است. آنان تلاش بسیاری در دانش نسب‌شناسی داشته و از همان آغاز آثار ارزشمندی در این عرصه آفریده و سهم سترگی در رشد و بقای آن داشته‌اند. در این مقاله ضمن مروری اجمالی بر کلیات دانش نسب‌شناسی، نقش و سهم شیعیان امامی در حوزه انساب نگاری مورد بررسی قرار گرفته است.
نقش شیعیان فاطمى در جنگ هاى صلیبى
ى آن بخش از تاریخ اسلام و مسیحیت است که بیشتر از منظر غربى ها تحلیل شده و اروپاییان پیش و بیش از مسلمانان به بررسى و پژوهش در مورد آن پرداخته اند. مسلمانان خصوصا نخبگان آن ها در قرون پنجم و ششم هجرى, به جنگ هاى صلیبى, به عنوان یک حادثه درجه دوم نگاه کرده اند. این دیدگاه علاوه بر فرعى دانستن جنگ هاى صلیبى, در مدرسه تاریخ نگارى اسلامى هم اثر گذاشت و این تإثیر, در نادیده گرفتن نقش تاریخى اسماعیلیان متجلى شد, به طورى که مقاومت و پایدارى فاطمیان مصر در مقابل صلیبى ها مورد غفلت قرار گرفت و حتى آن دولت به عنوان دعوت کننده صلیبى ها به مشرق زمین معرفى شد. این مقاله بر آن است تا با بهره بردارى از متون و منابع تاریخى, نقش واقعى شیعیان فاطمى در جنگ هاى صلیبى را تبیین نماید.
نقش شیعیان در نسب‌نگاری عمومی
شیعیان در نسب‌نگاری عمومی نقشی برجسته داشتند و از پیشروان این علم بودند. آنان با استفاده از منابع شفاهی چون نقل از نسب‌دانان نخستین و گفتگو با عالمان و شیوخ قبایل و نیز منابع مکتوب چون کتب پیشینیان، کتیبه‌ها و سنگ قبر‌ها، به ثبت انساب اقدام کردند. نوشته‌های نسب‌نگاران شیعی به ویژه ابن کلبی از منابع اصلی نسب‌نگاران بعدی اعم از شیعه و سنی بوده است. همچنین کتاب الاکلیل همدانی که نوآوری خاصی در استفاده از منابع دست اول چون کتیبه‌ها و سنگ قبر‌ها در انساب نگاری دارد از این دست آثار است. این نوشتار ضمن بررسی تألیفات مهم و اساسی شیعیان در نسب‌نگاری عمومی به نقاط برجسته و تأثیرگذار آن‌ها در این حوزه می‌پردازد و از میزان سهم‌شان در این دانش سخن می‌گوید.