نقد و بررسی تاریخ ولادت و شهادت امام جواد‏ علیه السلام

تاریخ ولادت و شهادت امام جواد(ع) از جمله موضوعاتی است که گزارش‌های تاریخی چندگانه‌ای از آن، در منابع تاریخی آمده است. رسیدن به نتیجه‌ای روشن در این گونه موارد، علاوه بر افزودن آگاهی‌های قابل اعتماد درباره معصومان(ع)، به شناخت بهتر زمان صدور برخی روایات و رویدادها مدد می‌رساند. این مقاله برای تعیین زمان دقیق تولد و شهادت امام جواد(ع)، با بررسی گزارش‌های موجود در منابع شیعه و اهل سنت درباره سال و ماه تولد امام(ع)، گزارش‌های تولد آن حضرت در غیر سال 195 قمری و نیز گزارش تولد ایشان در دهم ماه رجب را نامعتبر و گزارش تولد آن حضرت در پانزدهم ماه رمضان سال 195 قمری را مستند و برتر از دیگر گزارش‌ها شمرده است. این نوشتار، گزارش‌های دال بر شهادت امام جواد(ع) در غیر سال 220 قمری را نیز دارای اعتبار ندانسته و گزارش شهادت آن حضرت در آخر ماه ذی‌قعده سال 220 قمری را برتر از دیگر گزارش‌ها نهاده است.

بررسی تحلیلی تاریخ‌نگاری روایی امامیه تا نیمه قرن پنجم هجری

با از بین رفتن بخشی قابل توجه از تألیفات علمای امامیه در حوزه تاریخ‌نگاری، آثار نگاشته شده از سوی محدثان، مهم‌ترین منبع پژوهش در تاریخ تشیع و سیره معصومان: را تشکیل می‌دهد. این موضوع خاستگاه پیدایش این پرسش است که کاربست رویکرد و روش حدیثی در نگارش تاریخ، چه اثری بر گزاره‌های تاریخی داشته است و به طور کلی، تاریخ‌نگاری روایی امامیه از چه ویژگی‌هایی برخوردار است؟ تحقیق حاضر برای پاسخ‌دادن به این پرسش، با رویکردی میان رشته‌ای، پس از ارائه گزارشی درباره بستر شکل‌گیری این کتب، به بررسی انگیزه محدثان از نگارش آن‌ها و مقایسه رویکرد آنان در گزارش تاریخ با دیدگاه تاریخ‌نگاران پرداخته است؛ و سپس ارزیابی سندی و محتوایی برخی گزاره‌های تاریخ‌نگاری روایی امامیه تا نیمه قرن پنجم هجری را در دستور کار خود قرار داده است.