بررسی نقش طرفداران بنی امیه در ترویج نظریه جبر

آموزه­های اعتقادی قضا و قدر و جبر و اختیار به دلیل پیچیدگی­هایی که دارند، در طول تاریخ بارها به دلایل گوناگون، مورد سوء استفاده افراد و گروه‌های مختلف قرار گرفته­اند. یکی از آرای رایج در دوره بنی امیه، جبرگرایی است که در سخنان و نامه­ های حکومتی آن دوران، به روشنی دیده می­شود. مقاله حاضر، توسعه نظریه جبر را با تأکید بر تأثیر طرفداران و موافقان بنی امیه بررسی می­کند. این مقاله می­کوشد نقش قشرهای طرفدار این جریان به خصوص حاکمان و کارگزاران آنها، شعرای درباری، محدثان، عالمان اهل کتاب و توده مردم را به صورت مجزا ارزیابی کند. روش پژوهش بر جمع آوری شواهد متعدد تاریخی از کتاب­های معتبر و تحلیل مختصر هر یک و نتیجه‌گیری از آنها استوار است. این پژوهش در نهایت به این نتیجه می­رسد که طرفداران بنی امیه، تأثیر زیادی در ترویج جبر در جامعه داشتند.