مکه – ثقلین

چرا رسول خدا، علي علیه‌السلام را در مكه و يا عرفات به مردم معرفي نكرد؟

برخی ابراز می کنند که اگر رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله، قصد داشت علی علیه‌السلام را به عنوان وصی خود به تمام مسلمین معرفی کند، او را در مکه و یا حداقل در صحرای عرفات که همه مسلمین در آن وقوف کرده اند، معرفی می کرد. نه اینکه حج تمام شود و در راه بازگشت از آن، تازه به این فکر بیافتد که این حج حج آخر است و باید برای خود جانشینی را انتخاب نماید!!! این شبهه که مقداری درخور تأمل است، در این نوشتار پاسخ داده شده است.

علی‌ علیه‌السلام؛ اولین هجرت کنندة امت

پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله در کلامشان که ذکر مناقب امیرالمومنین‌ علیه‌السلام است، می‌فرمایند که حضرت علی‌ علیه‌السلام اولین کسی است که در این امت به سوی خدا و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله هجرت کرده است. اما برخی برای اینکه این فضیلت را از ایشان سلب کنند، مواردی را ذکر می‌کنند که اشخاصی قبل از حضرت علی‌ علیه‌السلام هجرت کرده‌اند . علامه سید جعفر مرتضی عاملی در صفحات 179 الی 206کتاب الصحیح من سیرة الامام علی‌ علیه‌السلام، جلد دوم، این مطلب را بیان نموده و اثبات می کنند که این فضیلت به امیرالمومنین‌ علیه‌السلام اختصاص دارد. تهیه و تنظیم: صدرا غفاری

بزرگان قاریان مکه، مدینه و کوفه

بزرگان قاریان مکه، مدینه و کوفه چه کسانی بودند؟

جایگاه آثار اندیشمندان امامی مکی در گسترش فضای علمی در مکه در قرن ۱۱ و ۱۲ هجری

پژوهش پیرامون حیات علمی اندیشمندان امامی مقیم، نزیل یا مجاور بیت‌الله، آثار مکتوب و غیرمکتوب ایشان در مکه جلب توجه می‌نماید. تألیف و استنساخ کتاب، تجدید بنای کعبه، اجازه‌های فقهی و روایی، مقابله، تصحیح و قرائت بسیاری از کتاب‌های فقهی و حدیثی امامیه در مکه و جلسات و محافل علمی ایشان که مشتاقان فراگیری علوم اهل‌بیت(ع) را به مکه می‌کشانده، عمق حضور عالمان مکتب اهل‌بیت(ع) در این شهر را روشن خواهد نمود. قرن یازدهم شاهد بیشترین حضور علمی و عملی عالمان امامی در مکه است. برخی از این اندیشمندان در مکه جایگاه رفیعی داشته‌اند تا جایی که کتاب‌هایی که توسط مخالفان در گذشته و حال پیرامون اعلام مکی نوشته شده از ایشان نام برده‌اند.

ساکنان مکه (تأملی بر چگونگی سکونت قبایل مکه و میزان جمعیت قریش در آستانه ظهور اسلام)

مکه به‌دلیل وجود کعبه و جایگاه بعثت پیامبر گرامی اسلام|، باعث علقه‌های دینی و جاذبه‌های احترام‌آمیزی است،که کمتر اجازه واقع‌بینی می‌دهد، تا اذعان شود مکه قبل از ظهور اسلام برخلاف تصور مرکز زندگی شهری و دارای مردمانی یک جانشین نبوده، بلکه مرکزی زیارتی ـ تجاری بوده که عمدتاً جاذبه‌های زیارتی و اقتصادی آن موجب استقرار و اسکان قبایل و عشایر در آنجا گردیده است. از سویی، همین نگاه قداست‌آمیز سبب شده، تا در برآورد میزان جمعیت مکه در دوره بعثت پیامبر| و به تبعِ آن در وقایع صدر اسلام آمار و ارقام اغراق‌آمیزی ارائه شود. برای روشن‌تر شدن بحث، در این تحقیق چگونگی و نحوه سکونت قبایل مکه در دوره قبل و بعد از تسلط قریش بر مکه، میزان جمعیت مکه در آستانه ظهور اسلام، شناخت و تفکیک تیره‌ها و بطون قریش و جایگاه و اهمیت آنها به‌ویژه از لحاظ شمار و ترکیبِ جمعیتی، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.

زمینه‌ها و موانع برگزاری حج از سوی ایران و عثمانی در دوره صفویه

دین و ارکان آن، منشأ بسیاری از تحولات مهم در جامعه اسلامی است. یکی از عبادات مهم در اسلام، فریضه حج با هدف توحید، اتحاد و وحدت مسلمانان است که دارای پیامدهای وسیع اجتماعی است. در دوره صفویه، سرزمین مکه در سیطره عثمانیان سنی مذهب بود و ایرانیان شیعی هر سال برای انجام حج باید از قلمرو عثمانی عبور می‌کردند. در این دوران، اختلاف دولت عثمانی با دولت صفوی، حج را به عرصه اختلاف میان شیعه و سنی تبدیل کرده بود. مسائل سیاسی، مذهبی، فرهنگی، امنیتی و اقتصادی که میان دولت عثمانی و صفوی وجود داشت، انجام حج به وسیله ایرانیان شیعی را با دشواری‌هایی رو‌به‌رو می‌کرد و گاهی حج از سوی دولت‌ها محدود و یا ممنوع می‌شد. هدف مقاله حاضر، بررسی چگونگی انجام فریضه حج در پرتو روابط ایران و عثمانی است. در این مقاله به این پرسش پاسخ داده می‌شود که آیا اختلاف میان این دو دولت اسلامی بر موضوع حج تأثیرگذار بوده است یا فریضه حج ورای کشمکش‌های سیاسی و مذهبی انجام می‌گردیده است؟

نگاهى اجمالى بر عدم شکل گیرى نظام ارزشى جدید در مکه صدر اسلام

((نبى اکرم(ص) در شهر کوهسارهاى سیاه, مکه زاده شد, بالید و به رهبرى مردمان مبعوث گشت. سیزده سال, پیام الهى خویش را پنهان و پیدا بر مکیان خواند. پیروان زیادى یافت و دل هاى مشتاق زیادى را از خارج مکه به سوى خود جلب کرد. آنان که بدو گرویدند, تا پاى جان, شکنجه و هجرت در کنار او ماندند. و آنان که وى را تکذیب نمودند, در این راه بر قتلش کمر بستند, اما نا موفق. اسطوره لیله المبیت شکل گرفت و پیامبر(ص) در پى ایجاد کانونى براى بالیدن و حفظ پیام الهى, به سوى یثرب گام نهاد, تا راهى نو را براى ابلاغ وحى بیازماید.
نگاهى دیگر به چرایى و چگونگى عدم شکل گیرى نظم جدید در مکه, مولفه ها و مشخصه هاى فرهنگى و تمدنى مکه صدر اسلام را به تصویر مى کشد. نشان دادن تقابل نظم کهن و نظم جدید در این ام القرى, حاصل این تحقیق است.))