تبیین آماری جنگ‌های اتابکان زنگی از سال 521 تا 569 هجری قمری

با مرگ سلطان ملکشاه سلجوقی (م485ق)، هرج و مرج منطقه شام را فراگرفت و حکومت‌های این منطقه متعدد و ضعیف شدند. این وضعیت از یک سو زمینه را برای گسترش قلمرو صلیبیان فراهم آورد و از سوی دیگر موجب سربرآوردن دولت مقتدر اتابکان زنگی (تأسیس 521ق) در سرزمین شام شد. اتابکان زنگی در طول 48 سال حکومت، 117 نبرد بر ضد حکومت‌های مجاور خود انجام دادند. این پژوهش می‌کوشد با بررسی آماری این نبردها و پراکندگی آن در عصر حاکمان اتابک زنگی، توسعه نظامی و رویکرد سیاسی این سلسله حکومتی را تبیین کند. طبق این بررسی آماری، 51 درصد (= 60 نبرد) از این نبردها در دوران حکومت بیست ساله عمادالدین زنگی، مؤسس این سلسله، رخ داده که 43 مورد از آن‌ها با مسلمانان و تنها 17 مورد بر ضد صلیبیان و بیزانس بوده است. قلمرو اتابکان زنگی در زمان نورالدین محمود از مرزهای لیبی تا آناطولی گسترش یافت و بیشتر جنگ‌های او و برادرانش بر ضد صلیبیان بود و غازی‌گری اتابکان در برابر صلیبیان بیشتر مربوط به همین دوره است. به بیان دیگر، جانشینان عمادالدین که بیشتر در پی تثبیت حکومت بودند از نبرد با همسایگان شرقی خود دوری می‌جستند.

بررسی مقایسه‌ای تأثیر روابط سیاسی – نظامی امویان آندلس و نورمن‌ها با کشورهای فرانسه و انگلیس

از اوایل قرن سوم هجری، حمله­های اقوام شمالی – نورمن­ها-­ به اروپا آغاز گردید. این اقوام خشن و توانا در جنگ، قسمت­های زیادی از اروپا را غارت کردند که در نتیجه آن، کشورهایی مانند فرانسه و انگلیس تضعیف و تجزیه شدند. دولت امویان آندلس نیز از این حمله­ها بی­نصیب نماند و دریانوردان وایکینگ چندین مرتبه به اسپانیا حمله کردند. دولت امویان آندلس در این حمله­ها، متحمل خسارات زیادی شد اما به سبب وجود حکومتی نیرومند و متمرکز به سرعت توانست نقاط ضعف دفاعی خود را برطرف سازد. تأسیس نیروی دریایی منسجم دولتی و تقویت سواحل رودها و دریای غربی از فعالیت­های امویان آندلس برای جلوگیری از حمله نورمن­ها بود که بعدها عاملی مهم در جهت پیشرفت تجارت دریایی آندلس گردید. این پژوهش به دنبال روشن سازی روابط امویان آندلس ونورمن­ها و تأثیر این روابط بر امویان آندلس است.