برچسب: مهدویت

سبک ‌شناسی مواجهه امامان معصوم(علیه السّلام) با مدعیان دروغین مهدویت

این پژوهه با روشی توصیفی ـ تحلیلی می‌کوشد تا سبک مواجهه ائمه(ع) با مدعیان دروغین مهدویت را واکاوی کند. این جستار در پاسخ‌گویی به این پرسش که سبک مواجهه امامان معصوم(ع) با مدعیان دروغین مهدویت به چه نحوی بوده، تأکید دارد که سبک مواجهه آنان از سنخ «مدیریت بحران» بوده است؛ بدین معنا که ائمه(ع) در مقابله با مدعیان دروغین به دنبال اتخاذ تصمیماتی بودند که به کاهش روند پیدایش مدعیان و به کنترل و دفع آنان بینجامد. در این راستا با دو گونه «مدیریت دفعی در مرحله پیشینی» و «مدیریت رفعی در مرحله پسینی» روبه‌روییم. در ادامه سازوکارهای ائمه(ع) در هر قسمت بررسی می‌شود. بررسی‌های این مقاله مقدمه‌ای است برای پاسخ دادن به این پرسش که باید از چه الگویی برای تقابل با مدعیان دروغین مهدویت بهره جست؟

بررسی تاریخی زمینه‌های اعتقادی پیدایش واقفیه

توقف بر شخصی از اهل بیت: به عنوان آخرین امام و مهدی منتظر، مسأله بی سابقه و جدیدی نبوده است. گروهی از شیعیان که امام کاظم7 را مهدی و قائم منتظر می‌دانستند با نام واقفیه یا واقفه شناخته شد­ه­اند. این گروه ضمن اینکه بخش وسیعی از توان و فرصت حضرت رضا7 را مصروف خود ساخته بودند، از جهات متعدد تهدیدی جدی برای تفکر اصیل شیعی به حساب می‌آمدند. به همین مناسبت واکاوی ماهیت و شخصیت‌های جریان مذکور، از زوایای مختلفی مورد توجه پژوهش‌گران و تحلیل‌گران مطالعات اسلامی قرار گرفته است. این پژوهشگران اغلب، انگیزه­ها و باورهای شخصی پایه گذاران واقفیه را عامل اصلی پیدایش این جریان برشمرده­اند. اما نوشتار حاضر با روش سند پژوهی ضمن بررسی باورهای دینی و آموزه‌های اعتقادی جامعه شیعی آن روز، در پی اثبات این مدعاست که اندیشه واقفیه معاصر امام رضا7، استمرار و نسخة تکامل یافته‌ای از انحراف‌ نخستینی است که در حاشیه دو اصل شیعی «امامت» و «مهدویت» شکل گرفته و در مقاطع مختلف ظهوری اقتضایی داشته است.

آيا رجعت را مي‌شود با آيات و روايات ثابت كرد ؟

مسئله رجعت یکی از مسائل قطعی مذهب شیعه است که بر اساس آن، گروهي از مؤمنين براي رسيدن به ثواب نصرت اولياي خدا و ديدن دولتي كه سال‌ها انتظار آن را كشيده‌اند، به این دنیا برمي‌گردند تا از ديدن دولت عدل و قسط لذت ببرند. و از طرف ديگر، گروهي از منافقين كه آمدن اين دولت را انكار كرده و كردار‌هاي زشتي انجام داده‌اند، باز مي‌گردند تاعقوبت اعمال خويش را در همين جهان بچشند و دچار خفت و خواري شوند. این مسئله، امری قطعی است که با آیات و روایات اثبات می‌شود. در این نگاره سعی شده است تا این دلایل بررسی شود.

مقایسه اندیشه مهدویت شیعه اثنی عشری و نظریه پایان تاریخ فوکویاما

موضوع پایان تاریخ که از آموزه های ادیان و مذاهب مختلف آن از جمله تشیع اثنی عشری است، در دوران معاصر نیز مورد توجه ویژه اندیشمندان مغرب زمین قرار گرفته است. فوکویاما از نظریه پردازانی است که اندیشه های او در این زمینه آوازه یافته است. در این مقاله پایه های نظری مهدویت در سپهر اندیشهای تشیع اثنی عشری با نظریة پایان تاریخ فوکویاما در محورهای زیر مقایسه شده است: قانونمندی تاریخ، تکامل تاریخ، کرامت انسان و سرانجام چیستی و ویژگیهای غایت تاریخ، این مقاله به این نتیجه دست یافته است که مهمترین تفاوت مبنایی این دو نظریه، در نگاه به انسان و ابعاد وجودی اوست.

واقفیه‏

پیدایش فرقه‏ هاى مختلف در بین مسلمانان و شکل‏ گیرى عقاید آن‏ها، تحت تأثیر عوامل مختلف مذهبى و غیر مذهبى بوده است. یکى از آموزه‏هاى دینى که در شکل‏ گیرى عقایدِ شمار قابل توجهى از فرق اسلامى و به خصوص شیعى تأثیر داشته است، عقیده مهدویت است. اندیشه مهدویت در قالب شیعى آن با مسأله غیبت و رجعت کاملاً به هم پیوسته است و همین دستمایه‏اى شد براى برخى پیشوایان و پیروان فرق اسلامى تا عقاید خود را بر پایه آن بنا نهند که یکى از این فرقه‏ها واقفیه است. واقفى‏گرى که یکى از ارکان اساسى آن اعتقاد به غیبت و رجعت مهدى است، در معناى عام آن، سابقه‏اى دیرین در تاریخ اسلام دارد و شمار قابل توجهى از فرق اسلامى با تمسک به عقیده مهدویت قایل به وقف شده‏اند. واقفیه در معناى خاصّ به وقف کنندگان بر امام هفتم اطلاق مى ‏گردد که عقیده به مهدى موعود و غیبت و رجعت او را، بر امام هفتم تطبیق دادند. در مقاله حاضر ضمن معرفى واقفیه و عقایدشان علل و عوامل پیدایش این جریان را مورد بررسى قرار مى ‏دهیم.

مهدویت در غرب اسلامی

اندیشه مهدویت از مفاهیم مؤثر قرآنی، روایی، کلامی، سیاسی و از ارکان تاریخ اسلام است که در فرهنگ و تمدن اسلامی و بحران فراگیر و مستمر جهان اسلام، جایگاه ویژه‌ای داشته است. موعودگرایی در غرب اسلامی که سرزمین هم­زیستی ملل منتظر الظهور است ریشه سنتی دارد. نخستین تجربه پیدایش دولت براساس مهدویت در غرب اسلامی روی داد. گزارش تاریخی از چهارده قرن مهدویت و بررسی مبانی نظری آن، مدعیان مهدویت و دولت­های کلامی مهدوی که از اواخر قرن دوم تا اواسط قرن چهاردهم هجری با ادعای مهدویت در غرب اسلامی تأسیس شدند، موضوع بررسی این نوشتار است.

مهدویت از دیدگاه اسماعیلیان و قرمطیان

فرقة اسماعیلیه در نیمه دوم قرن دوم هجری، براساس اعتقاد به امامت اسماعیل، فرزند امام جعفر صادق(ع)، شکل گرفت. اسماعیلیان در خصوص مهدویت عقاید خاصی مطرح کردند؛ اسماعیل، نخستین کسی بود که آنان به عنوان مهدی موعود و امام هفتم معرفی کردند؛ هر چند اکثریت اسماعیلیان به مهدویت محمد بن اسماعیل معتقد شدند و او را امام هفتم و پایان دهنده دور ششم دانستند. به طرف‌داران این اعتقاد «قرمطی» اطلاق شد. قرمطیان در ابتدا و برای مدت کوتاهی به مهدویت احمد بن محمد بن حنفیه گرویدند و سپس به مهدویت محمد بن اسماعیل بازگشتند.
عبیدالله مهدی، نخستین خلیفه فاطمی، با اجرای اصلاحاتی، مهدویت خویش را مطرح کرد. در دوره المعز، خلیفه چهارم فاطمی، بازگشت محدود به مهدویت محمد بن اسماعیل با تغییراتی مطرح شد. در زمان الحاکم، دروزیان معتقد به الوهیت الحاکم شدند و با ناپدید شدن وی در 411ﻫ، غیبت و رجعت وی را باور کردند.
در مقالة حاضر روند اعتقاد به مهدویت در فرقة اسماعیلیه و شعب آن­ بررسی می­شود.

جریان جهانی منجی گرایی

سلسله نشست های فیض غائب با سخنرانی حجت الاسلام اباذری در تاریخ 20 / اردیبهشت / 1396 در مسجد جامع ازگل برگزار گردید که مشروح آن تقدیم میگردد.

مهدويّت در قرآن آيات مختصّ

اين مقاله، به بررسى آياتى مى پردازد كه روايات متون حديثى شيعه ى اماميّه، آنها را مربوط به امام مهدى7مي‌دانند. در اين گفتار، 54 آيه از قرآن و 56 روايت از امامان معصوم:آمده، كه نويسنده، آنها را در چهار بخش تقسيم كرده است: تفسير ظاهر آيات، تأويل باطن آيات، تعيين مصداق، تمثّل و استشهاد.پيوست اين گفتار، مرورى آمارى دارد بر اين مقاله و دو مقالهى پيشين نگارنده كه در شماره 10 و 11 فصلنامه ى سفينه منتشر شده است.

مهدویّت در قرآن آیات مشترک

نويسنده در اين گفتارـ كه هدف آن، نشان دادن ريشه هاى استوار عقيده ى مهدويّت در قرآن است ـ ابتدا ضرورت رجوع به تفسير اثرى / مأثور براى موضوع خود را ثابت می كند، سپس آيات مربوط به امام مهدى(ع) را كه در قرآن آمده، به چند گروه تقسيم می كند: آيات مشترك، آيات متّبع و آيات مختص. در هر كدام از اين گروهها، آيات قرآنى بر اساس تقسيم چهار بخشىِ ديگر، مرتّب شده است. در اين گفتار، فقط آيات مشترك مطرح شده، يعنى آياتى كه به اتّفاق كتابهاى تفسيرى شيعى و سنّى، درباره ی امام مهدى(ع) است.در اين گفتار مقدّمه‌اى در مورد تفسير اثرى آمده و پس از آن 9 آيه، حدود 50 حديث و سه پيوست توضيحى در مورد آيات و روايات ياد شده است.

مهدویت و سنّت های الهی در قرآن

نگارنده در اين گفتار، سنّت هاى الاهى استخلاف، امتحان و تمحيص، استدراج و املا را براساس قرآن و حديث و بيانات مفسّران، مطرح كرده و پيوند آنها را با اصل مهدويّت، غيبت و ظهور و انتظار امام مهدى(ع) نشان داده است.