اندیشه هاى حسن صبّاح در باب امامت و حجّت
این پژوهش ضمن بررسى نوآورىهاى مذهبى حسن صبّاح، به نقش وى در بنیان نهادن دعوت جدید اسماعیلى و بحث از آراى او دربارهى جایگاه امام در سلسله مراتب این آیین و ضرورت تعلیم از امام، همچنین تأثیر این اصلاحات مذهبى در جامعهى اسماعیلى ایران و چگونگى قرار گرفتن این داعى اسماعیلى در رهبرى جنبش نزاریان مىپردازد.
یافتههاى این پژوهش بیانگر آن است که حسن صبّاح با ارائهى آموزههاى تازهى مذهبى، ضمن اصلاحات بنیادىِ ساختارِ این آیین، آن را با مقتضیات سیاسى و اجتماعى آن عهد هماهنگ ساخت. این رویکرد مصلحتجویانه و عمیقاً مذهبى سبب شد تا تعالیم این داعى تحت عنوان «دعوت جدید» شهرت پیدا کند. وى به یارى این اندیشههاى تازه، ضمن متحد ساختن نزاریان ایران، نیرو و آرمانهایى تازه بدانان داد و با رهبرى خویش، در مقام «حجت» امام غایب، جامعهى نزارى را به سمت کسب توانمندىهاى سیاسى نیز سوق داد.
واکاوی مهم ترين معيار داوری رجالی در پرتو نگرش کلامی
چکیده
بررسی چیستی معیار ارباب رجال در داوری‌های رجالی و به گونۀ ویژه، تحلیل میزان اثرپذیری داده‌های رجالی از باورهای کلامی، امری مغفول و نیازمند کاوش و نگاهی کلان در این حوزه است. بایستگی این پژوهش به نگاه و استنباطی آزاد از وراء داوری‌های صورت گرفته با تحلیل چرایی تعیّن یافتن انگاره‌های مطرح از سوی ارباب رجال و رسیدن به ریشه‌های آن، بازگشت دارد. نگاشتۀ حاضر بر آن است که با نگرش روش‌شناسی، تحول‌آفرین و بر اساس تحلیل داده‌های رجالی و کلامی، جایگاه و میزان تأثیرگذاری اندیشه‌های عقیدتی در سنجش وثاقت یا تضعیف راوی را نمایان سازد. برآیند داده‌ها و تعمیق نگاه در ریشه‌یابی شواهد این گفتار، گویای اثرپذیری داوری‌های رجالی از باورهای کلامی است. در برآیند این پژوهه آشکار می‌شود حوزۀ این واکنش‌ها در فروعِ اصول عقاید و به‌صورت مشخص، در نگرش به مسائل ذیل اصل امامت، رخ نمایانده است که می‌توان آن‌ها را واکنش‌هایی درون مذهبی در برابر کنش‌های عقیدتی در بستر ارزیابی رجالی دانست، تا بازده نگاشتۀ حاضر، زمینه‌ساز تحوّلی نو در مبانی باشد و بتواند نگاهی جدید به عرصۀ بهره‌مندی از روایات، به‌ویژه روایات حوزۀ امامت را فراهم آورد.