برچسب: مصر

کشورهای شمال آفریقا؛ مصر

کشور مصر از نظر قدمت رابطه سیاسی و فرهنگی با کشورهای شرق آفریقا، در شمار نخستین کشورهای مسلمان به شمار می رود. در این نوشتار تلاش شده رابطه مصر با دیگر کشورهای مسلمان نشین شرق آفریقا بیان شود.

احزاب سلفی در مصر

مصر بستر خوبی برای رشد و توسعه افکار و گروههای مختلف می‌باشد. در این بین گروهها و احزاب سلفی فعال در مصر مخصوصا بعد از جریانهای اخیر سیاسی، بیشتر شده است. سلفی­ها در برخی فعالیت­های حزبی خود موفق بوده­اند و در اکثر موارد شکست خورده و نتوانسته­اند احزابی با مشروعیت قانونی ایجاد کنند. در این مقاله، احزاب دارای تفکر سلفی که در جامعه مصر موفق بوده‌اند، از جمله:‌حزب نور، حزب فضیلت، حزب اصالت، حزب اصلاح بررسی شده است و عوامل فکری موفقیت این احزاب ، از جمله: 1.حفاظت از هویت اسلامی و عربی مصر و مقابله با هر نوع تلاش برای از بین بردن آن؛ 2.رد هر نوع تلاش برای ترویج غرب¬زدگی و مقابله با فساد و انحرافات اخلاقی و بی¬بندوباری؛ 3.تلاش برای تحقق اصلاحات سیاسی، قانونی و حقوقی که می¬توانند پایه¬گذار نظام سیاسی اسلامی شوند.- بررسی شده است.

سلفی گری در مصر

در قرن بیستم بحران های اجتماعی، و سیاسی زیادی در داخل و خارج کشورهای اسلامی بوجود آمد، کشورهای استعماری در پی استعمار مسلمین بود و جریان های سلفی گری در عربستان و شبه قاره بوجود آمده بودند. اندیشمندان مصر در واکنش به این بحران ها، بازگشت به ارزش ها و آموزه های اسلامی را پیشنهاد کردند و علت عقب افتادگی و انحطاط مسلمین را روی گردانی از آموزه های اصیل دینی دانستند. در این راستا افکار سید جمال الدین اسد آبادی که در پی اصلاح بود، زمینه را آماده تر کردو شاگردان او از جمله محمد عبده، با ادامه دادن را ه او به مفهوم سلفیه نزدیک شدند. اما رشید رضا، در رابطه با بازگشت به سلف افراطی تر بود، و نظریه حکومت اسلامی را نیز مطرح کرد. با روی کار آمدن جریان اخوان المسلمین در مصر، سلفی گری در این منطقه سرعت بیشتری گرفت. سلفی گری مصر با سلفی گری وهابی تفاوتهایی دارد که مهم ترین آن ها این است که وهابیت رویکرد اعتقادی دارند ولی سلفیه مصر رویکردی سیاسی.

سلفی گری در مصر و دوره جدید

سلفی‌گری در مصر دارای ابعاد گونانگون می‌باشد و هریک از اقشار و گروههای اجتماعی سیاسی مصر در رابطه با آن مواضع مختلفی دارند. عده‌ای موافق تفکرات سلفی و وهابی در مصر هستند و به صراحت از آن حمایت می‌کنند و گروهی مخالف و صراحتا موضع خود را اعلام می‌دارند در این وسط عده‌ای دارای مواضع ابهام آلود بوده و محافظه کارانه عمل می‌کنند و گروههای در قبال این مسأله ساکت هستند. در این مقاله به بررسی مواضع گروههای مختلف در قبال سلفیت در مصر پرداخته شده همچنین رابطه سلفیهای مصر با وهابیهای عربستان سعودی مورد بحث قرار گرفته است.

سفر وهابیت به مصر

وهابیت در کشورهای مختلف به دنبال رواج افکار خویش است، در این راستا دولت و مفتیان وهابی عربستان سعودی از اوایل قرن نوزدهم میلادی با برخی از متفکران و رهبران جریان‌های اسلامی مصر و در راس آن‌ها «جماعت اخوان المسلمین»، «جماعت انصار سنت محمدی» و ارتباط برقرار کردند. این جریان‌ها و رهبرانشان از طریق دعوت افراد، استفاده از مساجد و چاپ کتاب، به نشر و تقویت خط فکری سلفی و وهابیت حنبلی در مصر همت گماردند. در سالهای اخیر نیز گسترش جریانهای سلفی در مصر رونق چشم گیری داشته که با تشکیل گروههای مختلف از جمله ؛ جمعیت جهاد ، جمعیت تکفیر، جمعیت اسلامی و… به ترویج افکار سلفی و وهابی می‌پردازند

جنبش برادران مصری؛ رشد و شکل گیری سلفی گری در مصر

در این مقاله به سیر حرکت سلفی گری مصری از ابتدا تا زمان سید قطب که بسیار به نظر نویسنده تندرو و خشونت بار تر شده اند، پرداخته است. از زمان سید جمال الدین اسد آبادی تا زمان ترور انور سادات و حتی تکفیر برخی از مسلمانان.

جنبش اسلامی مصر در دو دهه اخیر وعوامل تقویت کننده آن

هدف از پژوهش حاضر، بررسی زمینه های پیدایش، تحولات و عوامل تقویت کننده جنبش اسلامی مصر در دهه های ‎۸۰ و ‎۱۹۷۰ است. تحقیق حاضر با استفاده از روش کتابخانه ای از نوع توصیفی – تحلیلی انجام شده و مطالب آن در دو فصل کلی ارائه شده است.

تاریخ سلفیه جهادی در مصر؛ پایان عصر تشکل های بزرگ و شروع عصر تشکل های کوچک

بسیاری از گروه­های وابسته به جریان سلفی جهادی در مصر تا قبل از دهه 1990 وجود نداشتند. گروه­های سلفیه جهادی تقریباً پس از حمله به عراق شکل گرفتند و سازمان القاعده و هواداران آن شروع به ترویج اندیشه جهاد در عراق کردند. با گسترش شبکه اینترنت در مصر، جوانان مصری رفته رفته با اندیشه و افکار سازمان های جهادی و با کتب و رساله­های شیوخ و رهبران سازمان­های جهادی در جهان از جمله المقدسی آشنا شدند و به این ترتیب، عصری موسوم به عصر «گروه­های کوچک» شروع شد. در این برهه، گروههای جهادی متعددی در مصر بوجود آمد؛ از جمله:‌ سازمان جند الله، المطریه، پورسعید، الجیزه، سازمان اسکندریه ، سازمان شبرا و…. در این مقاله به بررسی گروههای جهادی مصر پرداخته می‌شود.

تاثیر انقلاب اسلامی ایران بر جنبش اخوان‌المسلمین

امروزه بنیادگرایی اسلامی، اصولگرایی اسلامی، خیزش اسلامی، انقلاب اسلامی، رادیکالیزم اسلامی و … عباراتی هستند که به طور فراوان در تمامی رسانه‌های گروهی و مطبوعات و نشریات خبری و تحلیلی سراسر جهان به کار می‌روند. این واژه‌ها دربرگیرنده مهمترین و در عین حال پیچیده‌ترین رویدادی است که جهان و منطقه را در دو دهه اخیر به خود مشغول کرده و هم‌اکنون نیز عامل اساسی و شاید مانع اساسی پیدایش نظم نوین جهانی مطلوب بازیگران زورمند دنیاست . به‌اعتقاد صاحبنظران، هرگونه تغییر و تحولی در ساختار فعلی جهان و ترسیم آینده آن بدون در نظرگرفتن حالت بنیادگرایی اسلامی کاری عبث و بیهوده است ، چرا که امروزه موج اسلامخواهی و خیزش مسلمانان بنیادگرا، مرزهای کشورهای اسلامی را در نوردیده و حاکمیتها را با خطر جدی و بی‌سابقه‌ای روبه‌رو ساخته است . قیام مسلمانان در الجزایر، تونس ، مراکش و رویارویی جدی آنان با رژیمهای متحد در اتحادیه مغرب بزرگ عربی، پیروزی بنیادگرایی در اخراج روسها از افغانستان و برقراری حکومت توسط خود، به قتل رساندن سادات در مصر، به قدرت رسیدن اسلامخواهان در خرطوم با شیوه غیر مترقبه نظامی، انتفاضه و تغییر شیوه مبارزه در سرزمینهای اشغالی، آماده شدن اسلامگرایان در دو کشور یمن متحد و اردن برای یک رویارویی بزرگ و سرنوشت ساز، اوجگیری قیام جدایی خواهان کشمیر، مبارزه خونین استقلال طلبان مسلمان -3 هردوکشور دارای وضعیت جغرافیایی و موقعیت استراتژیک و سوق‌الجیشی خاصی هستند. -4 دوکشور از نظر پایگاههای مذهبی و وجود حوزه‌های علمیه شیعه در قم و مشهد و دانشگاههای مذهبی تسنن (الازهر) اهمیت دارند. باتوجه به موارد فوق و اهمیت این دو جنبش در زنجیره جنبشهای بنیادگرایی معاصر موضوع روابط اخوان‌المسلمین و جمهوری اسلامی ایران را در فاصله زمانی 1979 تا جنگ خلیج فارس را انتخاب کرده‌ایم. به دلیل گستردگی بحث ، این روابط را از زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران بررسی می‌کنیم و به قبل از آن تنها اشاراتی خواهیم داشت .

بررسی و نقد مبانی و روش تفسیری سید قطب

پژوهش حاضر, مبانی و روش تفسیری سید قطب را با روش توصیفی تحلیلی و با توجه به فضا و بستر تاریخی آن مورد بررسی قرار داده و این فرضیه را آزمون نموده که خاستگاه تفسیری سید قطب ریشه در جریان اصلاح اندیشه دینی در مصر دارد. تفسیر سید قطب به دلایل متعددی, از جمله مبنای هنری او, از مهم ترین تفاسیر معاصر به شمار می رود. وی با تکیه بر دو اصل «تخیل حسی» و «تجسم فنی»، و با استفاده از جلوه های هنری, نظیر صحنه سازی, شخصیت پردازی و تصویرپردازی به تفسیر قرآن پرداخته است. این مبنا برگرفته از ادبیات مدرن است و به همین دلیل, سید قطب از تفسیر لغوی, نحوی و جدلی خودداری کرده است. او برای فهم بهتر, معنای محوری متن را مطرح کرده و با تبیین ارتباط پاره های هر کلام با کلام دیگر, نظام واره بودن کل قرآن را نشان می دهد. پرهیز از عقل گرایی, یکی دیگر از مبانی تفسیری سید قطب است و آن را اصل اساسی برای فهم قرآن به شمار آورده است. وی عقل را محدود, مقید و تابع هوا و هوس دانسته و به همین جهت, تفسیر قرآن را بر اساس خِرد انسانی رد کرده و بر لزوم پرهیز از مباحث فلسفی, عقلی و کلامی تأکید کرده است. سید قطب برای دستیابی به مفاهیم واقعی و دقیق آیات قرآن, از روش تفسیر قرآن به قرآن, بهره فراوانی برده است؛ وی در استفاده از این روش, توجه و عنایت ویژه ای به سیاق آیات دارد, و بر اساس آن, در مورد مکی یا مدنی بودن برخی آیات مورد اختلاف, داوری نموده است. او همچنین به اهمیت و نقش روایات, و همین طور اسباب نزول و میزان تأثیرگذاری آن در فهم دقیق معانی آیات توجه کامل داشته است, و به همین دلیل, از روایات و اسباب نزول هم در تفسیر او استفاده شده است, اما روش غالب در تفسیر «فی ظلال القرآن» روش تفسیری قرآن به قرآن است.