برچسب: مجاز

بررسی و نقد دیدگاه سلفیان در خصوص مجاز

از مهم ترین مبانی سلفیه، اعتقاد به فقدان مجاز در لغت و در قرآن است. آنها برای اثبات مدعای خود به ادله ای استناد می کنند و معتقدند تمامی الفاک، چه در قرآن و چه در لغت، همه حمل بر معنای ظاهری خود می شود و سلف امت نیز همین کار را انجام می دادند و ما سراغ نداریم که سلف حتی از لفظ «مجاز» در گفتار و نوشتار خود استفاده کرده باشند. اما با بررسی آیات قرآن و ادله عقلی و لغوی به دست می آید که اعتقاد به نفی مجاز در لغت و قرآن اعتقاد باطلی است. زیرا ادلهٔ اثبات مجاز به گونه ای است که حتی سلفیه نیز نمی توانند منکر آن شوند. به همین دلیل، ایشان برای توجیه نظریه خود راه حل هایی را به کار بسته اند. ابن تیمیه قائل به «مشترک معنوی» شده محمدامین شنقیطی قائل به «اسلوب» در زیان عربی شده ودیگران نیز قائل به «توسعه در لغت عرب» شده اند. البته این راه حل ها در عمل با اعتقاد به وجود مجاز در قرآن در لغت عرب یکی است. به همین دلیل، محققان معاصر سلفیه به این نتیجه رسیده اند که دعوای بین منکران مجاز و قائلان به مجاز، نزاعی لفظی بیش نیست.

ابن‌تيميّه و انكار «مجاز» در قرآن

در ادبيّات و اصول فقه، نشان داده شده‌است كه الفاظ براى رساندن معانى، به دو شكل استعمال مى‌شوند: حقيقى و مجازى. عموم دانشمندان مسلمان اين تقسيم‌بندى را قبول كرده‌اند و استعمال مجاز در قرآن كريم را نيز پذيرفته‌اند. در برابر، گروهى از عالمان مسلمان با استعمال مجاز در قرآن، مخالفت كرده‌اند و گروه سوم، تقسيم‌بندى الفاظ را به حقيقت و مجاز، از اساس، باطل دانسته‌اند. ابن‌تيميه در شمار گروه سوم است. در اين نوشتار، پس از يادكرد تعريف حقيقت و مجاز و بررسى قول مشهور در اين باره، ادلّه موافقان اين تقسيم‌بندى و آمدن مجاز در قرآن، نقل و تحليل شده و سپس، اشكالات عمومى مخالفان و پاسخ آنها آورده شده و پس از آن، اهمّ اشكالات ابن‌تيميه به‌تفصيل، تبيين و نقد شده است.

منهج دیوبندیه و وهابیت در صفات خبری

این مقاله به بررسی و مقایسه منهج بین دو فرقه وهابیت و دیوبندیه در صفات خبری خدا می‌پردازد. در این بررسی مشخص می‌شود که وهابیت در خیلی از مناهج با دیوبندیه اختلاف دارند. این مناهج عبارت‌اند از: «ظاهرگرایی»، که با دو بعد «رد تأویل‌گرایی» و «انکار مجاز» بررسی شده، و نیز حجیت فهم سلف، نقل‌گرایی، و طرد مخالفان از دایره اهل سنت.

استراتژی انحرافی ابن تیمیه در تفسیر آیات قرآن

در طول تاریخ اسلام، مفسران هر یک با شیوه خاصی به تفسیر آیات قرآن پرداخته‌اند. از این‌رو شایسته است به بازنگری و ارزیابی آن روش‌ها و بیان نکات ضعف و قوت آنها پرداخته شود. یکی از آن شیوه‌ها، شیوه ابن­تیمیه است که در عصر ما نقد و بررسی آن ضروری به نظر می‌آید؛ زیرا آرا و عقاید وهابیون از مبانی و آرای ابن­تیمیه نشئت گرفته است که این مقاله در صدد بیان شگردها، استراتژی‌های، و نقد و بررسی اصول و مبانی تفسیری ایشان (مانند نفی مجاز، تکیه بر ظواهر بدون توجه به قرائن، عدم تأویل صفات خبری و …) می‌باشد وی در تفسیر آیات متشابه، از آیات محکم که قرآن از آنها به ام ‌الکتاب تعبیر کرده، بهره نگرفته و لازمه تفسیر وی از صفات خدا، قائل شدن به تجسیم و تشبیه است.