قم در دو قرن نخست هجرى
شهر باستانى قم، که احیاى آن را بعد از آن که به دست اسکندر ویران شد به قباد ساسانى نسبت مىدهند، به سال 23 قمرى، به دست اعراب فتح شد. با مهاجرت گستردهى شیعیان به قم در پایان سدهى سوم این شهر، به شهرى شیعى مذهب بدل شد و این تحول مذهبى موجب شکوفایى آن شد. در مقالهى حاضر ضمن اشارهاى گذرا به موقعیت جغرافیایى و جغرافیاى تاریخى قم در عهد باستان و قرون اولیهى هجرى، به چگونگى فتح این شهر توسط اعراب مسلمان پرداخته شده و پیآمدهاى سیاسى، مذهبى اجتماعى ناشى از استقرار قبایل عرب شیعى در این شهر طى قرنهاى اول و دوم هجرى مورد بررسى قرار گرفته است.