برچسب: غزوه تبوک

آیا حدیث منزلت تنها به همان روزهای جانشینی علی علیه‌السلام در غزوه تبوک دلالت دارد؟

برخی همچون آمدي مي‎گويد: «جانشيني علي علیه‌السلام از سوی پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، تنها مخصوص به همان روزهايي بود كه پيامبر مدينه را ترك گفت. اين مطلب غیر از آن است كه او را خليفه علي الاطلاق و جانشين پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله بخوانند». این شبهه که نظیرش از قرطبی نیز نقل شده، جزو رایج ترین شبهات حدیث منزلت است که در این مختصر بدان پراخته شده است.

سنخ‌شناسی و تبیین رفتاری صحابه پیامبرصلی الله علیه و آله در غزوه تبوک بر اساس سوره توبه

در غزوه تبوک ـ بر خلاف دیگر غزوات ـ میزان مشارکت فعال مسلمانان کاهش یافته بود و سستی آنان در جهاد، باعث تاخیر در تدارک سپاه و حرکت به سوی میدان نبرد شده بود. عده­ای از صحابه با کارشکنی، عذر خواهی و بهانه آوردن درصدد بودند حضور نیافتن در جنگ را توجیه کنند. خداوند در سوره توبه در واکنش به این وضع، با افشای نیت­های این گروه­ها، دلایل حقیقی مشارکت نکردن آنان را بیان کرد. بر اساس آیات سوره توبه، گروه­هایی از سپاهیان حتی آنانی که تظاهر به همراهی نمودند در عمل به کارشکنی و ایجاد رعب در میان مسلمانان پرداختند. یکدست نبودن رفتار صحابه در غزوه تبوک موجب پیدایش گونه‌های رفتاری شد که در سوره توبه این گونه‌ها به دقت شناسایی شده­اند. در این سوره، هشت گونه رفتاری در جهت همراهی با پیامبر(ص) معرفی شده است. یکسان نبودن میزان همراهی آنان باعث شده که این گونه‌ها در پنج سنخ از همراه کامل تا غیرهمراه قرار داده شوند. در این مقاله با روش توصیفی­ـ تبیینی ابتدا گونه‌های رفتاری صحابه در غزوه تبوک شناسایی شده و سپس به علت تنوع رفتاری آنان بررسی می‌شود. به نظر می‌رسد تنوع رفتاری اصحاب پیامبر(ص) در غزوه تبوک ریشه در نوع نگرش آنان و تعارض سنت‌های اجتماعی با ارزش­های دینی داشته است.

علت اصرار پیامبر به شرکت در جنگ تبوک

یکی از مسائلی که مطرح می شود این است که چرا با اینکه پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم از طریق وحی می دانست که غزوه تبوک بدون جنگ به پایان خواهد رسید، اصرار داشت مسلمانان در این غزوه شرکت کنند؟! چرا آیات سوره‌ی توبه با این شدّت و حدّت آمده است؟! چرا این همه اصرار برای محکومیت و تقبیح کار متخلفان تبوک؟!

در این نوشتار به شرح علت آن می پردازیم.

پنداری موهوم در حدیث منزلت

لید: در برخی از منابع اهل سنت در مورد حدیث منزلت آمده است که پیامبرصلّی الله علیه و آله و سلّم علی علیه السّلام را جانشین خود در خانواده‌اش قرار داد، نه جانشین خود در مدینه. و با این حرف فضیلت جانشینی پیامبر را که هدف اصلی از این حدیث است را نفی کرده اند. در این نوشتار به شرح و نقد این ماجرا می پردازیم.