راهنماى پژوهش درباره علامه امينى و آثارش
اين گفتار، حدود 260 منبع درباره علامه امينى و آثار او را مىنماياند. اين منابع
شامل كتاب اعم از تك نگاشت يا بخشى از منابع، مقاله، پايان نامه، مدخل هايى از كتابهاى
مرجع از جمله دانشنامهها و منابع غير مكتوب است.در انتخاب مدخلها براى معرفى، عواملى
مدّ نظر بوده، از جمله قدمت، اعتبار، نوآورى، پژوهشى بودن. منابع معرفى شده در مورد علامه
امينى، مكتبة الامام اميرالموءمنين عليهالسلام در نجف كه به دست او تأسيس شده و آثار مكتوب او
سامان يافته، كه در اين مورد، منابع مربوط به كتاب الغدير جايگاه ويژهاى دارد.
دو نكته درباره علامه امينى
نگارنده در اين گفتار، دو نكته نو يافته انتشار داده كه در پژوهشهاى مربوط به
علامه امينى به كار مىآيد: يادداشت هايى از استاد محقق سيد عبدالعزيز طباطبايى يزدى در
استدراك شهداء الفضيلة نوشته علامه امينى، و اجازه روايى علامه امينى به دكتر حسين على
محفوظ.
سخنى در باب اخلاق و آشنايى با كتاب تحف العقول
اين گفتار، ترجمه مقدمه علامه عبدالحسين امينى بر كتاب
تحف العقول نوشته ابن شعبه حرانى دانشور شيعى قرن چهارم است كه
به درخواست مصحّع كتاب، استاد على اكبر غفارى بر نخستين چاپ
حروفى كتاب به سال 1376 قمرى نوشته است.
امينى اين گفتار كوتاه را با ارزش عقل آغاز مىكند و پيامبران و امامان
عليهالسلام را معادن عقل موهبتى الهى و احياگر آن مىداند. بر اين اساس،
كتاب تحف العقول را يكى از مهمترين منابع اخلاق مىشمارد كه مبتنى
بر احياى عقل الهى انسان است. آنگاه تحقيق مرحوم غفارى را
مىستايد و مزاياى آن را بر مىشمرد.
شيوه هاى بررسى حديث در نظر علامه امينى
نويسنده، گفتار خود را بر دو كتاب علامه امينى: الغدير و
ثمرات الاسفار مبتنى كرده و در سه قسمت سامان داده است. بررسى
متن حديث در نظر علامه امينى، دلالت نصّ نزد علامه امينى، دلالت
حديث غدير.
در بخش اول؛ عواملى مطرح مىشود مانند سازگارى اعتبار متن با
جايگاه شخص مورد توصيف، ركيك بودن متن، رجوع به بيانات
عالمان اهل تسنن براى بررسى روايات كتابهاى سنّى، كشف روايات
عوارض با آن متن، خدشه در سند آن متن، جعل در احاديث تسنن. در
بخش دوم، استفاده از لايههاى پنهانى و مخالفت با عقل سليم و نقل
معتبر مطرح مىشود. در بخش سوم به فهم صحابه، تابعان، مفسّران،
محدّثان، شاعران دانشمند از حديث غدير، و دلالتهاى بلاغى اين
حديث، كه در بيان علامه امينى آمده، اشاره مىكند.
كاوشى در نقدهاى علامه امينى بر ابن تيميه
از زمانى كه ابن تيميه حرانى (متوفى 728 قمرى) كتاب
منهاج السنة را در پاسخ به مطالب كتاب منهاج الكرامة علامه حلى
(متوفى 726) دانشور شيعى نگاشت، گروهى از دانشمندان شيعى به
سخنان ابن تيميه پاسخهاى علمى دادند. علامه امينى (1320 ـ 1390
قمرى) نيز در مواضع متعدد از كتاب الغدير به مطالب ابن تيميه پاسخ
گفته است. نگارنده در اين گفتار، روششناسى امينى در پاسخ گويى به
ابن تيميه را بررسى مىكند و در چند عنوان مىآورد: بررسى صورى و
نقد محتوايى. نقد محتوايى خود به چند مبحث تقسيم مىشود: تفسير
(علوم قرآنى)، علوم حديثى، تاريخ و سيره، كلام و فقه، نكات متفرقه.
نگارنده، دوازده روش از كلمات امينى يافته و براى هر كدام نمونه هايى
از كتاب الغدير ارائه مىكند.