عثمانیه و شیعه در دو قرن نخست هجری
جریانهای سیاسی عثمانیه و شیعه که پس از مرگ عثمان در سال 35 ﻫ شکل گرفتند در قرون نخستین اسلامی به عنوان افکار غالب و تأثیرگذار در جامعه اسلامی، ادامه حیات دادند. تقابل این دو جریان سیاسی که به تدریج به دو جریان اعتقادی تبدیل شدند، سبب شد تا این جریانها از تغییرات یکدیگر متأثر شوند. از سوی دیگر ظهور نظریه “تربیع” در قرن دوم هجری و اوج گیری آن در قرن سوم هجری موجب گردید تا تفکر عثمانیه رو به افول رود و در برابر آن پیروان سیاسی تفکر شیعی رشد یافتند. این مقاله کوشیده است با استناد به منابع نزدیک به دو قرن نخست هجری، این تحول را با رویکردی تاریخی مورد بررسی قرار دهد.
فرقه عثمانیه
عثمانیه از منظر اهل سنت: کسانی هستند که در محبت عثمان غلو کرده و برای امیرالمومنین(ع ) نقص قائلند و از منظر امامیه: کسانی هستند که با خلافت امیرالمومنین(ع ) مخالف بوده و عثمان و قتل عثمان را بهانه قرار داده و موجبات جنگهای جمل و صفین را فراهم آوردند ولی بعدها این مساله به حب عثمان و برائت و سب امیرالمومنین(ع ) منجر شد. عثمانیه در بین اهل سنت مرادف با همان ناصبی[5] در شیعه می باشد. تاریخ تشکیل عثمانیه به بعد از زمان کشته شدن عثمان و بیعت با امام علی(ع) می رسد که عده ای از بیعت سر باز زده و جانب عثمان را گرفتندو با تحریک عایشه جنگ جمل و صفین را به راه انداختند. هر چند عثمانیه تا قرن چهار بیشتر دوام نیاورد و از بین رفت اما تاثیر تفکرات عثمانیه را ما تا چنیدین قرن بعد به وضوح مشاهده می کنیم تا جایی که ابن تیمیه ای که در قرن هشتم می زیسته آنها را بر علویون ترجیح داده می نویسد: «پس شیعه عثمان و نواصب افضل از شیعیان علی هستند. در ادامه تاریخچه عثمانیه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.