برچسب: ضرورت

نظریۀ استيلاء در فرايند نصب امام از ديدگاه اهل سنت و جماعت

سه شیوۀ انتخاب اهل حلّ و عقد، استخلاف و قهر و غلبه، در اندیشۀ سنّتی اهل سنّت و جماعت به‌عنوان راه‌های استقرار حاکم و انعقاد حکومت در نظر گرفته شده است. شیوۀ قهر و غلبه در استقرار حاکم در حالی ازنظر برخی اندیشمندان اهل سنّت بدون هیچ قید و شرطی با استناد به برخی احادیث و سیرۀ برخی صحابه پذیرفته شده که به نظر می‌رسد این نظر با آیات قرآن، احادیث نبوی و سیرۀ برخی دیگر از بزرگان صحابه و تابعین منافات دارد. بعضی متفکران اهل سنّت برای توجیه شیوۀ قهر و غلبه، به قاعدۀ «الضرورات تُبیح المحظورات» و یا قاعدۀ «لا ضرر» تمسّک نموده‌اند؛ اما به نظر می‌رسد استناد به این قواعد نیز ناتمام است. علاوه بر آن، معتزله نیز این شیوه را در نصب امام نپذیرفته‌اند. بر این اساس، در این مقاله تلاش خواهد شد ضمن اشاره به ادلۀ مورد استناد برای توجیه شیوۀ قهر و غلبه در اندیشۀ سنّتی اهل سنّت، این ادلّه مورد تحلیل و ارزیابی قرار گیرد.

جايگاه امر به معروف

امر به معروف و نهى از منكر در حكومت دينى و از جانب حاكمان در امر حكومت تا چه اندازه قابل پذيرش است؟

تضمين آزادى ها

آزادى هاى فردى و اساسى در حكومت دينى تا چه اندازه اى تضمين شده است و حاكمان و حكومت دينى تا چه اندازه اى به اين آزادى ها احترام مى گذارند؟

حقوق اساسى و آزادى هاى فردى

حقوق عمومى و حقوق اساسى مردم، تا چه اندازه در حكومت دينى تضمين شده است؟ آيا قوانين اساسى و عمومى متعلّق به مردم، در حكومت دينى داراى احترام و اعتبار است؟

حكومت دينى و نهادهاى مدنى

مهم ترين مسائلى كه در رابطه يك حكومت با جامعه و نهادهاى مدنى مطرح است، كدام است؟ ديدگاه اسلام و قانون اساسى در اين باره چيست؟

جمهوريت و حكومت دينى

رابطه بين حكومت دينى با جمهوريت و دموكراسى بر چه اساسى است؟ آيا حكومت دينى با جمهوريت و دموكراسى تعارض دارد؟

نقش بيعت

بر فرض شكل مطلوب حكومت دينى از طريق امامت و يا خلافت، بيعت چه نقشى در حكومت دينى به عهده دارد؟

جايگاه مردم

نقش مردم در سياست گذارى ها و اجراى قوانين، در حكومت دينى تا چه اندازه است و در مقام تعارض آرا و انديشه مردم با حاكمان، وظيفه چيست؟