برچسب: شیعه

تاریخ تشیع و شبکه جهان پهنا

در شماره قبل این فصل نامه, مطلبى با عنوان ((پژوهش ها و منابع مطالعاتى تاریخ اسلام در اینترنت)) ارایه گردید. اینک با انگیزه استمرار جستجو در اینترنت به دنبال یافتن مباحثى در زمینه تاریخ اسلام, مطالبى ارایه مى شود. نگارنده امید دارد که خوانندگان با ارسال دیدگاه و نظرات خود به آدرس پست الکترونیکىac.ir . hoseini@saba.tmu, موجبات تقویت و تکمیل این نوشتار را فراهم آورند.
دراین شماره بر آنیم که به آن دسته از پایگاه هاى اینترنتى که به نحوى در ارتباط با تاریخ تشیع مى باشد, بپردازیم. اما ابتدا لازم است موقعیت خود را در شبکه جهانى اینترنت, مورد بازنگرى قرار دهیم.
متإسفانه هنوز جایگاه شایسته اى براى ارایه تحقیقات پژوهشگران شیعى در زمینه تاریخ اسلام و تشیع در اینترنت وجود ندارد. در حالى که محققین اهل سنت, خیزبلندى را براى معرفى تاریخ اسلام به ویژه تاریخ اوایل عهد اسلام در اینترنت آغاز کرده اند, پژوهشگران شیعى, این کار را با حوصله و کندى پیش مى برند.
البته این نکته را هم بایستى مد نظر داشت که جهان اهل سنت, به دلیل گستردگى حوزه جغرافیایى خود, توان بیشترى را براى راه اندازى پایگاه هاى مربوط به تاریخ اسلام, دارا مى باشد.
در این نوشتار, ابتدا با بررسى پایگاه هاى شیعه اسماعیلى, به سایت هاى شیعه امامیه خواهیم پرداخت.

ریشه شناسى جریان هاى سیاسى کوفى در نیمه نخست قرن اول هجرى/هفتم میلادى

شناخت چگونگى بنیان شهر کوفه و روند تحول ساختار جمعیتى آن, از تإسیس در سال هفده هجرى قمرى تا ایام حکومت امام على(ع), نقش بنیادى در تبیین و معرفى جناح هاى سیاسى در نیمه سده هفتم میلادى/قرن اول هجرى دارد.
این جناح ها در حوادث منجر به قتل خلیفه سوم, و موضع گیرىهاى ایام حکومت امام على(ع) نقش اساسى ایفا کردند. به گمان نویسنده, خاستگاه اجتماعى ـ اعتقادى هسته مرکزى نیروهایى که قیام سال 35 هجرى را رهبرى کردند و سپس در طول حکومت امام على(ع) در موضوع حکمیت و انشعاب نهروان از مواضع متفاوت رویاروى شدند, در روند مطالعه جامعه کوفه به دست مى آید. بازشناسى اوضاع برآمدن و شکل گیرى این جناح ها و تبیین موضع گیرىهاى آن ها موضوع این مقاله است

نقش شیعیان فاطمى در جنگ هاى صلیبى

ى آن بخش از تاریخ اسلام و مسیحیت است که بیشتر از منظر غربى ها تحلیل شده و اروپاییان پیش و بیش از مسلمانان به بررسى و پژوهش در مورد آن پرداخته اند. مسلمانان خصوصا نخبگان آن ها در قرون پنجم و ششم هجرى, به جنگ هاى صلیبى, به عنوان یک حادثه درجه دوم نگاه کرده اند. این دیدگاه علاوه بر فرعى دانستن جنگ هاى صلیبى, در مدرسه تاریخ نگارى اسلامى هم اثر گذاشت و این تإثیر, در نادیده گرفتن نقش تاریخى اسماعیلیان متجلى شد, به طورى که مقاومت و پایدارى فاطمیان مصر در مقابل صلیبى ها مورد غفلت قرار گرفت و حتى آن دولت به عنوان دعوت کننده صلیبى ها به مشرق زمین معرفى شد. این مقاله بر آن است تا با بهره بردارى از متون و منابع تاریخى, نقش واقعى شیعیان فاطمى در جنگ هاى صلیبى را تبیین نماید.

مذهب امامیه در قرن چهارم هجرى

مقاله حاضر, حضور تشیع امامیه را در جامعه اسلامى ـ به خصوص ایران ـ سده چهارم هجرى به بحث مى گیرد. این جستار به ویژه به پیوند مذهب امامیه با آل بویه و علت دگرسانى آل بویه از مذهب زیدى به مذهب امامى و ارتباط آن با قدرت هاى شیعه آن روزگار (فاطمیان, قرمطیان, زیدیان یمن) عطف توجه دارد. بسط و توسعه جغرافیایى مذهب تشیع امامى نیز از مسائلى است که محل بحث قرار گرفته است. شیوه هاى بالندگى و رشد و گسترش فرهنگى شیعه امامى و نیروهاى همبسته بدان از ملزومات این جستار است که در ضمن آن آداب و سنن شیعى, اندیشه وران فقهى و فرهنگى, موانع بازدارنده و یا پیش برنده نیز بحث و فحص شده است. در این بررسى سعى شده از منابع اصلى تسنن و تشیع ـ على السویه ـ از براى حصول نتایج منطقى بهره گیرى شود. نکته دیگر این که در این مقاله سیر تاریخى تشیع امامى مطمح نظر بوده نه سیر کلامى آن که خود مقوله مفصل دیگرى است و نگارنده تلاش کرد این دو مقوله را که از ویژگى هاى بیشتر تحقیقات شیعى معاصر است از هم جدا کند تا به نتایج تاریخى صریح و بارزى دست یابد.

اگر خلافت حق حضرت علی علیه السّلام بود، چگونه در ابتدا از پذیرش آن سرباز می زد؟

صاحب كتاب نهج البلاغه ـ كتاب معتبر شيعه ـ روايت مي كند كه علي از پذيرفتن خلافت كناره گيري كرد و گفت: دعوني والتمسوا غيري. مرا رها كنيد و كسي ديگر غير از من را بجوييد!. و اين بر باطل بودن مذهب شيعه دلالت مي كند. چون شيعه ها مي گويند كه علي از سوي خدا به خلافت و امامت منصوب گرديده است و خليفه شدن او فريضه اي بوده است كه به گفته شما ابوبكر به خاطر غصب اين حق او مورد بازخواست قرار مي گيرد پس اگر چنين است چگونه از پذيرفتن آن اباء مي ورزد؟! پاسخ این شبهه آن چنان دشوار نیست. در این وجیزه سعی در رفع شبهه نموده‌ایم.

آيا حضرت علي علیه‌السلام نيز مشروعيت حكومت خويش را ناشي از بيعت مردم مي دانست؟

برخی با توجه به کلام امیرالمؤمنین در نهج البلاغه عنوان می‌کنند که خود حضرت نیز مشروعیت حکومت خویش را ناشی از رأی مردم به ایشان می‌دانستند. اما باید دانست که این کلام به هیچ عنوان صحت ندارد و ولایت ایشان ولایتی الهی است. ما نیز پیشنهاد می‌کنیم که برای دریافت اطلاعات بیشتر به پاسخ این شبهه رجوع کنید.

آیا عمر محبوب اهل بیت بوده است؟

برخی اشاره می‌کنند که عمر فاروق محبوب اهل بيت بوده است؛ چنانكه نزد پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله نیز محبوب بوده است. دليل ايشان سه روايت از پيامبر اكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله درباره خليفه دوم است و به فرازهايي از سخنان اميرمؤمنان علي علیه‌السلام در نهج‏البلاغه نیز اشاراتی مي‏كنند. حال باید گفت که آيا مي‏توان اين روايات را پذيرفت؟ آيا سند و دلالت آنها تمام است؟ بررسی‌ها نشان از عدم صحت روایات و یا حداقل در برخی موارد عدم دلالت به خلیفه دوم است. در این وجیزه سعی شده تا پاسخ درخوری به این شبهه داده شود.

درآمدى بر صلح نامه هاى مسلمانان با ایرانیان در آغاز فتح ایران

چکیده
بررسى قراردادهاى خارجى میان دولت ها و ملت ها به ویژه اگر در آستانه بروز تحولى عظیم در سرنوشت آن ها باشد, مى تواند بسیارى از حقایق پنهان تاریخى را روشن سازد.
در این راستا بررسى صلح نامه هاى مسلمانان با ایرانیان در آغاز فتح ایران واقعیت هاى فراوانى را در جوانب مختلف سیاسى, فرهنگى, اعتقادى, اقتصادى و اخلاقى طرفین قرارداد فراروى ما قرار مى دهد, علاوه بر آن که مى تواند محقق تاریخى را در تحلیل مسائل مهمى همچون علل پیروزى مسلمانان و پیشرفت اسلام و نیز جغرافیاى پیشرفت یارى رساند.
مقاله حاضر با مورد توجه قراردادن اهداف فوق, به جمعآورى متون صلح نامه ها پرداخته و مناطق و شهرهایى را بررسى مى کند که از میان چهار ناحیه بزرگ ایران آن زمان یعنى کور عراق, کور فارس و اهواز, کور جبل و کور خراسان, با انعقاد صلح نامه گشوده شده است.

زمینه هاى اجتماعى واقعه عاشورا

آن چه در ذیل مىآید متن سخنرانى دکتر على محمد ولوى است که در جمع دانشجویان موسسه آموزش عالى باقرالعلوم(ع) ایراد فرموده اند. گفتنى است جلسه یاد شده, به دعوت انجمن علمى تاریخ (گروه خواهران), تشکیل شده است.