آيا آيه «و امرهم شورى بينهم» گویای آن نیست که انتخاب رهبر نیز لازم است به عهده امّت باشد؟

مخالفین شیعه با استناد به آیه «و امرهم شوری بینهم»، می گویند: از آنجا که خداوند شورای مسلمین را در رأس امور قرار داده است، بنابرین خلافت و جانشینی رسول خدا ص نیز می بایستی با شورای مسلمین صورت می گرفت که همین هم شد؛ بنابرین، شورای مسلمین ملاک است و مشروعیت خلافت ابابکر ثابت شده است.

زمینه‌های شکل‌گیری اندیشه‌های احمد بن حنبل

اندیشه­ها در بستر مسائل سیاسی و اجتماعی شکل می­گیرند. سده­های نخستین اسلامی و مشکلات سیاسی فراوان آنها زمینه­ساز پیدایش اندیشه­هایی بود که با دغدغة حفظ سنت پیامبر6 در عرصه­های مختلف سیاسی و فرهنگی جلوه­گر شد. احمد بن حنبل (241 ق) را می­توان یکی از صاحبان چنین اندیشه­ای در آن دوران شمرد. در این مقاله سعی خواهد شد تا با روش درک منطق درونی نظریه سیاسی که الگویی برای شناخت نظریه سیاسی است و با رویکردی تاریخی نظریه احمد بن حنبل درباره حاکمیت جائر بررسی شود. براساس روند پیشنهادی اسپریگنز، ابتدا اوضاع سیاسی – اجتماعی و بحران­های قرون دوم و سوم هجری را مورد بررسی قرار می­گیرد و در ادامه علل اصلی بحران­ها و تأثیر آنها در ایجاد اندیشه­های احمد در قالب مؤلفه­هایی چون درگیری­های سیاسی، مناقشه­های فکری، جهت دهی خاص به روایت­ها و احادیث، مناقشه­های کلامی و سرانجام اقتداری شدن فقه سیاسی دنبال می­شود. مهم­ترین نتیجة این عوامل، بروز اندیشه­ای برای حفظ حاکمیت جائر و حمایت از قدرت­های سیاسی بوده است.

تقابل دونظريه شورا و دموکراسی با امامت

مقام امامت مقامی الهی وآسمانی است که حقیقت شناخت آن در ذهن هیچ بشری نمی گنجد وکسی را یارای فهم آن نیست. این در حالی است که برخی افراد در اثر عدم شناخت صحیح امامت در اندیشه شیعی شبهاتی در ذهنشان خطورکرده است. منشأ و خاستگاه آن شبهه از طرفی عدم تأمل و دقت در آیات و روایات، و از طرفی تطبیق دادن این مقام الهی با مقامات و نظام های بشری می نمایاند. یکی از این شبهات، بحث کارکرد و نقش دموکراسی و شورا در تعیین امام است که طرفداران این دو نظریه با توجه به خلط نمودن معنای امامت و حکومت و یکسان سازی معنای این دو ـ به جهت اینکه این دو هماره نمود و مظهر دخالت و مشارکت و تأثیرگذاری آحاد مردم بر قدرت سیاسی بوده اند ـ به ناسازگاری امامت و دموکراسی حکم کرده اند. نگارنده در این مقاله برآن است که ابتدا دموکراسی و شورا را در دو بخش به صورت مجزّا، مورد واکاوی قرارداده و اقسام و مستندات آن را توصیف نماید و سپس با تحلیل، این دو نظریه را نقد و به چالش بکشاند.

انتخاب شورایی

در نامه ششم نهج البلاغه امام علی(علیه السلام) می‌ فرمایند: «هر کس را مهاجرین و انصار انتخاب کنند، رضای خدا در آن است» منظور حضرت از این جمله چیست؟

احتجاجات حضرت علی علیه السّلام به حدیث غدیر

 غدیر واقعیتی انکارناپذیر در تاریخ اسلام است و هیچ‏گاه فراموش نخواهد شد. از همین رو امام علی علیه‏السلام  از آغازین روزهای خلافت ابوبکر در کنار شمردن امتیازاتی که حضرت را مستحق خلافت می‏کرد، با مسئله غدیر استدلال و استشهاد می نمود.