تحلیل مقام خلیفهاللهی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف

از احادیث متعدد فریقین درمییابیم که آنان در برخی از اوصاف و مقامات حضرت مهدی (ع) (از جمله مقام خلیفةاللهی، امامت، از اهلبیت رسولالله (ص) بودن آن حضرت و …) اتفاقنظر دارند. بیتردید مقام خلیفةاللهی امام مهدی (ع) از میان سه نوع خلافتی که در قرآن کریم یاد شده، نوع خلافت ویژهای است که از ناحیۀ حقتعالی برای انبیا و اوصیا رقم خورده است. خداوند آنان را بهطور خاص خلیفۀ خود در زمین قرار داد که به نوبۀ خود، والاترین نوع خلافت است. حکمت این خلافت، ظهور و بروز احکام و تدابیر الهی به دست خلیفۀ خویش در جوامع انسانی است تا قسط را در همۀ ابعاد آن برپا کند و با سیاستگذاری و اجرای احکام و حدود دینی، زندگی موحدانه و حیات معنوی و هدایت افراد را تأمین نماید. درک ماهیت خلیفةاللهی امام مهدی (ع) با تبیین جایگاه نهضت امام در نظام تعالیم دین حق (احیای توحیدگرایی) امکانپذیر خواهد بود. افزون بر آن، احیاگری دین حق با مقام عصمت پیوند میخورد و بلندای مقام خلیفةاللهی امام مهدی (ع) را نمایان میسازد.
مهدویت در قرآن: آیات مشترک

نویسنده در این گفتار ـ که هدف آن، نشان دادن ریشههای استوار عقیدهی مهدویّت در قرآن است ـ ابتدا ضرورت رجوع به تفسیر اثری مأثور برای موضوع خود را ثابت میکند، سپس آیات مربوط به امام مهدی (ع) را که در قرآن آمده، به چند گروه تقسیم میکند: آیات مشترک، آیات متبع و آیات مختص. در هر کدام از این گروهها، آیات قرآنی بر اساس تقسیم چهار بخشی دیگر، مرتب شده است. در این گفتار، فقط آیات مشترک مطرح شده؛ یعنی آیاتی که به اتفاق کتابهای تفسیری شیعی و سنی، دربارهی امام مهدی (ع) است. در این گفتار مقدمهای در مورد تفسیر اثری آمده و پس از آن 9 آیه، حدود 50 حدیث و سه پیوست توضیحی در مورد آیات و روایات یاد شده است.
شباهتهای امام مهدی (ع) و پیامبران الهی در قرآن

امام مهدی (عج) تمام کنندۀ هدف انبیا، و دوران ظهور آن حضرت، دوران تحقق غایت خلقت است؛ ازاینرو در قرآن از ایشان به صورتهای گوناگون یاد شده است. خداوند متعال در قرآن گاه به شکل مستقیم از آیندۀ حیات بشر بر زمین که مقارن با دوران ظهور امام مهدی (عج) است، سخن میگوید؛ گاه با تمثیل به پدیدههایی در طبیعت، جایگاه امام مهدی (عج) را تبیین مینماید و گاه ضمن بیان سرگذشت پیامبران الهی و اقوام پیشین، دربارۀ امام مهدی (عج) و دوران ایشان پیامهایی به انسان گوشزد میکند. به دلایل فراوان قرآنی و روایی، بسیاری از حقایق مهدوی در آیات قصص قرآن طرح شده و شباهتهای بسیاری میان امام مهدی (عج) و پیامبران الهی وجود دارد که در این پژوهش به هشت مورد از این دلایل اشاره شده است. آنگاه با تدبّر در آیات قصص، شباهتهایی میان امام مهدی (عج) و پیامبران الهی استنباط شده که پنهانی بودن ولادت، طول عمر، غیبت، فتنهها و ابتلائات در آستانۀ ظهور، جدا شدن بدان از نیکان دوران، عذاب بدان دوران، نجات نیکان دوران و تشکیل جامعۀ صالحان از این دست است.