نظر سید مرتضی در «قاعده لطف»
آیا به نظر سید مرتضی(ره) در قاعده لطف، تصحیح اجتهاد فقها بر امام زمان(ع) واجب است؟
بررسی تعريف امامت در مدرسۀ بغداد
تعریف امامت، اساس و پایۀ بحث‌های امامت پژوهی است. در تفکّر شیعه، تعریف سامانمند و منطقی از امامت برای اولین بار از سوی متکلّمان مدرسۀ بغداد مطرح شده است. نویسنده در این نوشتار، تعریف امامت را از دیدگاه مهم‌ترین شخصیت‌های مدرسۀ بغداد موردبررسی قرار داده و ویژگی‌های این تعاریف و نسبت آنها با مفهوم نبوّت و رسالت از منظر متکلّمان مدرسۀ بغداد و تفاوت این تعاریف را به بحث گذاشته و در پایان به ارزیابی عام رویکرد مدرسۀ بغداد در تعریف امامت پرداخته است. از نظر نویسنده، به لحاظ روشی، رویکرد متکلّمان مدرسۀ بغداد در تعریف امامت موردپذیرش است، ولی به لحاظ محتوا و جامع‌ومانع بودن و تناسب آن با معارف قرآنی و روایی در ارتباط با امامت، با اشکالاتی مواجه است. به همین جهت تعریف امامت با توجه به جایگاه آن در قرآن و روایات، نیازمند تکمیل و بازبینی است.
علل گرایش شیخ مفید و سید مرتضی به عقل‌گرایی اعتزالی در قرن چهارم هجری
این مقاله به منظور درک ریشه های گرایش شیع? امامیه به عقل‌گرایی اعتزالی به بررسی علل گرایش دو متکلّم بزرگ امامیّه شیخ مفید و سید مرتضی علم‌الهدی – پیشوایان امامی سد? چهارم هجری ـ به عقل‌گرایی اعتزالی می‌پردازد. هر چند گرایش شیعه امامیّه به عقل‌گرایی اعتزالی با مجادلات فراوان همراه بود اما سرانجام این گرایش در قرن چهارم هجری در سای? حکومت و حمایت آل بویه به وسیل? این دو متکلم به ثمر نشست. برای این پیوند عواملی همچون غیبت امام مهدی (عج)، نیاز جامع? امامیّه به دانش کلامی نظام مند در جهت بقای خود، همگرایی سیاسی میان شیعه و معتزله، سازگاری فکری سیدمرتضی و شیخ مفید با مبانی اعتزالی و البته پیوندهای کلامی و تاریخی میان این دو فرقه که سابق? آن به پیش از سد? یاد شده می‌رسیده است، مطرح می‌شود.
وصیّت‌های حضرت زهرا سلام الله علیها 3
سیّد مرتضی گفته است: روایات بسیاری هست که ایشان،سفارش نمود تا شبانه به خاکش بسپارند و آن دو شخص ـ ابوبکر و عمرـ بر او، نماز نگزارند فاطمه (ع) بر این مسأله، تصریح کرد و حتّی پیمان گرفت. این سفارش، بعد از ن زمانی صورت گرفت که آن دو در هنگام بیماری حضرت فاطمه (ع)، […]
نماز بر پیکر مطهر حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها 1
سیّد مرتضی گفته است: هیچ یک از اهل روایت اختلاف ندارند در این که امیر المؤمنین (ع)، بر فاطمه (ع) نماز خوانده است، جز یک روایت نادر است که در آن آمده عبّاس بر فاطمه (ع) نماز خوانده است. قال السیّد المرتضی: إنّه لم یختلف أهل النّقل في أنّ أمیر المؤمنین (ع) هو الّذي صلّی […]
تشییع بدن مطهر حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها 4
سیّد مرتضی گفته است: طبرانی از ابو زکریّای عجلانی روایت می‌کند که: پیش از وفات فاطمه (ع). تابوتی برایش ساخته شد آن را دید و فرمود: مرا بپوشانید خداوند شما را بپوشاند. طبری افزوده است: آنچه به نظرم درست است: زینب است نه فاطمه (ع) که شبانه، دفن شد و تنها عبّاس، علی (ع)، مقداد […]
حضرت زهرا سلام الله علیها و فدک، هدیه‌ی پدر به دختر 4
سیّد مرتضی گفته است: ابراهیم بن سعید ثقفی به سند خود از علی (ع)، روایت کرده که؛ فاطمه (ع)، نزد ابوبکر آمده، گفت: پدرم فدک را به من بخشیده و علی (ع) و امّ ایمن بر این مطلب، گواهی می‌دهند. ابوبکر گفت: جز حق، چیزی نمی‌گویی آن را به تو پس می‌دهم آن گاه ورقی […]
درآمدی بر براهین عقلی و نقلی مهدویت با رویکرد کلام جدید – مهدی حسن زاده
مهدویت، از شاخه های علم کلام، دانشی است که به اثبات، تبیین و دفاع از عقاید، آموزه ها و اصول اساسی هر دینی می پردازد. با گسترش علم کلام، افزون بر سؤالات و شبهات پیش آمده در طول تاریخ، در عصر جدید و دنیای مدرن، تحولات در علوم تجربی و بشری و پیشرفت ها و دستاوردهای شگرف آن، ناخودآگاه عده ای را به این سمت و سو کشانید که شیوه و روش تجربی را تنها روش کشف واقعیت و حوزۀ تجربه را تنها حوزۀ قابل شناخت بدانند. این روش به رویکرد انتقادی غرب در تمام علوم انجامید، که نتیجه آن شکاکیت مدرن و نسبیت عقل گرایی و دلایل عقلی شد. در قرن بیستم «هرمنوتیک» به اوج خود رسید و نتیجۀ آن اثبات فهم های متعدد شد که به دنبال آن «پلورالیزم» معرفتی، دینی و اجتماعی شکل گرفت که از نتایج سوء آن عدم اعتماد به دلایل نقلی را می توان نام برد. زیر بنای تمام این نظریات، مباحث خودشناسی و انسان شناسی نادرست است. مقالۀ حاضر به تبیین برخی از این اشکالات و جواب به آن ها می پردازد.
ولادت امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه) در دیدگاه شیعه و اهل سنّت – مهدی اکبر نژاد
در جامعه شیعه دوازده امامی، هم در بین عالمان و صاحبنظران و هم در میان مردم عادی، تولد امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه) مورد اجماع بوده، از ضروریات مذهب قلمداد می شود و در این میان کسی را نمی توان سراغ گرفت که کوچک ترین تردیدی در این باره داشته باشد. این باور در جای جای آثار شیعه از کهن ترین آنها تا دوره های کنونی انعکاس یافته است.