بنادر ایرانی خلیج فارس در قرون میانی اسلام

ایالت­های جنوبی ایران به سبب واقع شدن در حاشیه خلیج فارس، در طی قرون متمادی اهمیت بسیاری در ابعاد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی منطقه داشته­اند و بنادر آنها در سده­های پیشین، به ویژه سده­های چهارم و پنجم هجری، از مراکز مهم و عمده کشتی­رانی و تجارت دریایی ایرانیان به شمار می­رفته­اند. مهروبان، شینیز، جنّابه، سیراف و بنادر و لنگرگاه­های کوچک و بزرگ دیگر، از آن جمله­اند. در این میان، سیراف به سبب موقعیت خاص بازرگانی، مقام اول را داشت. این بنادر از طریق یک شبکۀ جاده­ای وسیع با یک­دیگر و نیز با مراکز تجاری و اقتصادی این ایالات مرتبط می­گردیدند و از همین راه با شهرها و مراکز دیگر ایالت­های داخل و خارج از ایران متصل می­شدند. مسیر­های دریایی نیز بنادر مذکور را به هم پیوند می­داد و هم چنین پل ارتباطی آنها با اقیانوس هند و آب­های آزاد بود. بازرگانی دریایی، موجب توسعه اقتصادی بنادر و به تبع آنها، شهرهای ایالات جنوبی می­شد.

مشاهیر و عالمان سیراف

بندر سیراف که در طی قرن­ها یکی از بنادر مهم تجاری مسلمانان بوده، در 300 کیلومتری شمال غربی بندرعباس، 230 کیلومتری شرق بوشهر ودر کنار بندر طاهری کنونی قرار داشته است. این بندر نقش بسیار حساسی در تجارت دریایی مسلمانان در طی قرن­های اول تا ششم هجری داشته است. ظهور دانش­مندان بسیار در علوم ریاضی، طب، ادبیات، فقه، حدیث و … گویای این حقیقت است که این شهر، علاوه بر اهمیتی که از نظر دریانوردی و بازرگانی داشته، در پرورش عالمان نیز نقش بسزایی داشته است. این مقاله به بررسی این موضوع می­پردازد.