نقش سید بن طاووس (م664ق) در رشد فرهنگی و اجتماعی شیعیان

شیعیان در سده هفتم هجری به رشد فرهنگی و اجتماعی قابل توجهی، به ویژه در شهر بغداد، دست یافتند. بی‌تردید رضی‌الدین علی بن موسی بن طاووس (589ـ664ق) در این پویایی و رشد سهمی مؤثر داشت. این مقاله با روش وصفی ـ تحلیلی بر آن است، پس از مروری بر وضعیت شیعیان در قرن هفتم و نیز شخصیت سید بن طاووس، نقش او را در این زمینه بررسی کند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که سید بن طاووس با تدوین و نشر کتاب در موضوعات مختلف، رواج دادن مقتل و منقبت‌خوانیِ اهل بیت:، بر پا کردن مجالس مناظره با پیروان سایر فِرَق اسلامی، ترویج اندیشه مهدویت و نزدیکی ظهور منجی، همکاری با ایلخان مغول در چارچوب یک نظریه سیاسی دینی و سرانجام تدوین ادعیه و رواج دادن فرهنگ دعا، در رشد فرهنگی و اجتماعی شیعیان در این دوره نقش داشته است

تقویم شمسی تاریخ اسلام

حضرت ابی الحسن علیه‏السلام در روز پنجشنبه یا جمعه یازدهم ذیقعده سال (148) یکصد و چهل و هشت از بانوی بافضیلتی که به اختلاف نام، «خیزران، اروی، سکینه، امّ ‏البنین، نجمه، تکْتم» یاد کرده‏ اند، دیده به جهان گشود، کنیه او ابوالحسن و از مشهورترین القاب او رضا است، برخی مورخان تولّد آن جناب را سال 153 نگاشته ‏اند، اما قول اول، مشهور است. این تاریخ بیست و پنج هزار و سیصد و نود و هشت(25398) روز از مبدأ هجرت گذشته و به امر وسط برابر است با جمعه دهم دیماه یکصد و چهل و چهار(10/10/144) شمسی(بحارالأنوار: ج49، ص 3 ، 132، 137، نشر مکتبه اسلامیه تهران، 1385هـ.).

سفارش حضرت رسول سلام الله علیه به ثقلین 7

سیّد بن طاووس به سند خود از امام موسی بن جعفر (ع) و او از پدر بزرگوارش نقل کرده که فرمود: رسول خدا (ص) در آن شبی که فردای آن، دیده از جهان فرو بست، علی و فاطمه و حسن و حسین (ع) را فرا خواند و در را بر روی خود و آنان بست؛ […]

سفارش حضرت رسول سلام الله علیه به ثقلین 7

سیّد بن طاووس به سند خود از امام موسی بن جعفر (ع) و او از پدر بزرگوارش نقل کرده که فرمود: رسول خدا (ص) در آن شبی که فردای آن، دیده از جهان فرو بست، علی و فاطمه و حسن و حسین (ع) را فرا خواند و در را بر روی خود و آنان بست؛ […]

وصیّت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و سلم در چگونگی خاکسپاری‌ ایشان 7

سیّد بن طاووس نقل کرده است: امام موسی بن جعفر (ع)، از پدر بزرگوارش (ع) روایت کرده که فرمود: علیّ بن ابی طالب (ع) فرموده است: در وصیّت آمده بود که حنوط به من واگذار شود. رسول خدا (ص)، کمی قبل از وفات، مرا صدا کرد و فرمود: ای علی! و ای فاطمه! این حنوط […]

آخرین وصیّت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و سلم 5

  سیّد بن طاووس آورده است: از جمله نمازهای بین نماز مغرب و عشا، نمازی است که آن را ابوالحسن علی بن الحسین در کتاب خود برای ما روایت کرده است. او با سلسله‌ی سند خود از امام صادق (ع) از پدر بزرگوارش، از جدّش، از پدرش، از امیر مؤمنان (ع) نقل کرده که آن […]

رنج‌ها و مصیبت‌های اواخر عمر حضرت زهرا سلام الله علیها 2

سیّد بن طاووس از علی بن اسباط از امام رضا (ع) روایت کرده که: مردی از برمکی‌ها به علی بن موسی الرضا (ع) عرض کرد: درباره‌ی ابوبکر چه می‌فرمایی؟ حضرت پاسخ داد: سبحان الله و الحمدالله و الاله الا الله و الله اکبر، پرسشگر، پافشاری کرد تا مامام پاسخ دهد آن حضرت فرمود: مادر درستکار […]

مهم ترین و مشهورترین دیدگاه ها در باره فلسفه قیام کربلا(بخش دوم)

سایر دیدگاه ها ی مهم و مشهور درباره انگیزه قیام امام حسین (ع) عبارتند از :1-قیام برای نیل به شهادت :یعنی امام حسین (ع) قیام کردتا با شهادتش به بالاترین مقام قرب الهی و درجات سعادت و معنویت برسد که این قیام یک حرکت کاملا انتخابی بوده واز دیدگاه شرعی هیچ الزامی نداشته است . این نظریه بنا به دلایلی قابل خدشه است اولااگر چه شهادت مورد علاقه فراوان انسان های مومن و اولیا ی الهی است اما منحصر کردن هدف و کار سترگ سید الشهدا (ع) در رسیدن به شهادت ،به یقین انحراف اذهان از هدف اصلی قیام است ، ثانیا اگرهدف فقط درک مقام شهادت بود چراحضرت از آغاز نهضت خویش در مدینه تا آخرین لحظات حیاتش در عاشورا از مردم برای یاری کردن خویش کمک می خواست و تا آخرین دقایق قبل از نبرد به نصیحت دشمن می پرداخت تا ازهرگونه جنگ و جدال و خونریزی جلوگیری کند ؟2- قیام برای تشکیل حکومت : که قیام با انگیزه پیروزی نظامی و تشکیل حکومت بود یعنی هدف امام حسین (ع)  شهادت نبوده و حضرت نمی دانست که در راه سفر به کوفه شهید می شود بلکه مطلوب نظر وی تشکیل حکومت اسلامی والا صلح شرافتمندانه بوده است. در نقد این نظریه باید گفت امام این قدر اشتباه کار نبوده که قدرت تشخیص حوادث آینده را نداشته باشد والا شایسته زمامداری و امامت نبود و ظاهر بینان گمان می کنند که هدف نهضت های الهی رسیدن به پیروزی های ظاهری و نظامی است حال آنکه قیام عاشوراانجام تکلیف بود و هرگز به کسب قدرت نظر نداشت و حضرت برای حفظ مصالح اسلام وحمایت از دین جدش حاضر بود جهاد کند هرچند فرجام این جهاد به شهادتش منجر شود.

3- نظریه تکیف ویژه بودن قیام : دیدگاه مهم دیگردر باره جریان عاشورا این است که نهضت امام یک قضیه و تکلیف شخصی بوده که تنها شخص امام حسین (ع) مکلّف به انجام آن بوده است که بر اساس فرمان ازلی الهی عمل کرده و خود را قربانی کند یعنی در ظاهر امام (ع) حرکتی بر خلاف اصول و چارچوب های فقهی و حقوقی انجام داده است اما در بررسی این دیدگاه این نگرش  به  دلایلی درست نمی باشد الف -وظیفه همگانی بودن قیام بر ضد حکومت اموی وظیفه تک تک مسلمانان بود و مبارزه هم تکلیفی عمومی بود ب- قابلیت الگو گیری و پیروی از قیام عاشورا ایجاب می کند که از آن آموزه هایی نظیر امر به معروف و نهی ازمنکر و شهادت طلبی و ستم ستیزی را استتناج کرد و نهضت حسینی در طول تاریخ از بزرگترین عوامل تاثیر گذار وسازنده بر جوامع اسلامی بوده بویژه در جنبه سیاسی که پذیرش هرگونه ذلت و سلطه ظالمانه را بر نمی تابد .البته این مطلب را نیز نمی توان انکار کرد که برنامه کار و دستور العمل دوران امامت هر یک از امامان قبلا از طرف خدا تعیین و توسط رسول خدا (ص) به آنها ابلاغ  شده است اما این منافاتی ندارد با اینکه عمل آن امام برای پیروانش الگو باشد .

عزاداری امام سجّاد علیه السلام بر پدر بزرگوارش 1

سیّد بن طاووس با سند خود از امام باقر (ع) چنین روایت می‌کند: پدرم امام زین العابدین (ع) پس از شهادت پدرش حسین بن علی (ع)، منزگاه خود را از پشم قرار داده و در بادیه ساکن شده بود و سال‌ها آن‌جا ماند، چون دوست نداشت با مردم معاشرت و همنشینی داشته باشد. از بادیه […]

گریه‌ی امام سجّاد علیه السلام بر پدر بزرگوارش 5

سیّد بن طاووس از امام صادق (ع) روایت می‌کند که فرمود: زین العابدین (ع) چهل سال بر پدرش گریه کرد، روز را روزه می‌گرفت و شب را عبادت می‌کرد. هنگام افطار، چون غلامش آب و غذایش را می‌آورد و جلو حضرت می‌گذاشت، می‌گفت: مولای من، میل کن! می‌فرمود: پسر پیامبر گرسنه و تشنه شهید شد. […]

سوگواری در مدینه 1

سیّد بن طاووس نقل می‌کند: امام سجّاد (ع) با خانواده و اهل بیت به سوی مدینه کوچ کردند. حضرت به خانه‌های خویشان و مردان رو کرد؛ خانه‌هایی که با زبان حال، نوحه‌گری می‌کردند و گریان بودند، چرا که حامیان و مردان خود را از دست داده بودند. گریه‌ی داغداران بر آنان نوحه‌گر بود و بادیه‌نشینان […]

ورود اهل بیت به کربلا 1

 سیّد بن طاووس گوید: چون خانواده‌ی امام حسین (ع) از شام برگشته به عراق رسیدند، به راهنما گفتند: مرا از راه کربلا ببر. به محلّ شهادت امام رسیدند. جابر بن عبدالله انصاری و جمعی از بنی هاشم و مردانی از خاندان پیامبر را دیدند که برای زیارت قبر حسین (ع) وارد شده‌اند. همزمان به هم […]