بررسی و نقد توحید در اندیشه سلفیه وهابی و سلفیه جهادی
گرچه مسئله توحید یکی از اصول و مبانی اسلام است ولی تفاسیر مختلفی از آن شده است، به گونه ای که برخی گروه ها با تفسیر افراطی و متعصبانه ای که از توحید دارند فقط خود را توحیدی می خوانند و سایر مسلمانان را مشرک و کافر قلمداد می کنند. گروه سلفیه وهابی که رهبر فکری شان ابن تیمیه است، و سلفیه جهادی که نظریه پرداز تفکرات آنها سید قطب است، از این طیف به شمار می روند. این مقاله به بررسی و نقد توحید از دیدگاه آنها پرداخته است و باور دارد که این دو گروه گرچه در مبحث و روش شناسی، با یکدیگر موافق اند ولی در حوزه معرفت شناسی سلفیان وهابی ظاهر گرا هستند و سلفیان جهادی قائل به تأویل شده اند.و بنابراین، در حوزه معنا شناسی هم با یکدیگر مخالف اند؛ چرا که وهابی ها باید ملتزم به تجسیم شوند، برخلاف قطبی ها که تفسیری متفاوت از صفات خبری خداوند تعالی دارند. بر این اساس، رویکرد سلفیه وهابی در توحید «توحید القبوری» و سلفیه جهادی «توحید القصوری» است.
تاریخ سلفیه جهادی در مصر؛ پایان عصر تشکل های بزرگ و شروع عصر تشکل های کوچک
بسیاری از گروههای وابسته به جریان سلفی جهادی در مصر تا قبل از دهه 1990 وجود نداشتند. گروههای سلفیه جهادی تقریباً پس از حمله به عراق شکل گرفتند و سازمان القاعده و هواداران آن شروع به ترویج اندیشه جهاد در عراق کردند. با گسترش شبکه اینترنت در مصر، جوانان مصری رفته رفته با اندیشه و افکار سازمان های جهادی و با کتب و رسالههای شیوخ و رهبران سازمانهای جهادی در جهان از جمله المقدسی آشنا شدند و به این ترتیب، عصری موسوم به عصر «گروههای کوچک» شروع شد. در این برهه، گروههای جهادی متعددی در مصر بوجود آمد؛ از جمله: سازمان جند الله، المطریه، پورسعید، الجیزه، سازمان اسکندریه ، سازمان شبرا و…. در این مقاله به بررسی گروههای جهادی مصر پرداخته می‌شود.
سلفیه جهادی در شبه جزیره؛ بررسی رویکرد و عملکرد القاعده شبه جزیره
یمن در جنوب شبه جزیره عربستان، از دیرباز و از همان نخستین سال های پس از بعثت پیامبر(صلّی الله علیه وآله) محل توجه مسلمانان بود. مسلمانانِ این منطقه به شجاعت و قیام در دوره های مختلف تاریخی شهره اند و نقشی مهم در حوادث صدر اسلام ایفا کرده اند. القاعده نیز به عنوان یکی از اصلی ترین گروه های سلفی – جهادی معاصر، پایگاهی در این منطقه دارد که پس از ادغام با گروه القاعده در عربستان سعودی، به القاعده شبه جزیره تغییر نام داد و به منطقه حاکمیت خود وسعت بخشید. در این مقاله می کوشیم فعالیت های القاعده در شبه جزیره و همچنین رویکردها و عملکردهای این گروه را بررسی کنیم، از جمله مسائلی همچون سیر شکل گیری این گروه، خط فکری، رهبران و شخصیت ها، و عملیات های القاعده شبه جزیره. جست وجوی دقیق و تتبع گسترده کتب و منابع الکترونیکی و پایگاه های اینترنتی در موضوعات فوق و تحلیل و بررسی اطلاعات گردآوری شده نشان می دهد القاعده شبه جزیره، یکی از اصلی ترین گروه های سلفی – جهادی است که توانسته است با برنامه ریزی گسترده، خود را به عنوان یکی از مهم ترین گروه های خاورمیانه مطرح کند و با انتشار مجله الملاحم به دو زبان عربی و انگلیسی، ایدئولوژی خود و همچنین فعالیت های خود را به خارج از مرزهای جغرافیایی، به خصوص اروپا و آمریکا صادر کند. با دقت در اقدامات القاعده در شبه جزیره درمی یابیم که این تشکیلات سعی دارد ایدئولوژی خود را، که مقابله با آمریکا و دولت های مشابه است، با تعبیر «کفار» به عنوان دشمن دور در کنار دولت های مسلمان به عنوان دشمن نزدیک، نمایش دهد.