سنت‌های تاریخی و اجتماعی از دیدگاه رسول خدا صلی الله علیه واله وسلم
خداوند در حیات فردی و اجتماعی انسان، سنت‌های گوناگونی دارد و برای امور مختلف، ضابطه و قانون ویژه‌ای قرار داده است و روش خاصی را اعمال می‌کند. کارهای او در آفرینش و تدابیرش در امور عالم بیهوده و بی‌حساب نیست. سنت و روش او در خلق و تدبیر اجتماع بر اساس قانون و اسبابی ویژه است.
شؤون گوناگون زندگی اجتماعی انسان، شکل‌های گوناگون حکومت، معیشت، آداب و رسوم، روابط متغیر، جنگ، صلح، خوشبختی و بدبختی در ابعاد مختلف زندگی بشر، بر قوانین ثابت و روش‌های تغییر ناپذیر الهی استوار است. پژوهش حاضر، روایت‌های نبوی ناظر به جامعه، تاریخ، سنت‌ها و قوانین اجتماعی ـ تاریخی را بررسی می‌کند تا نشان دهد سنت‌های مختلفی مانند سنت تغییر احوال جهان ،هلاکت جوامع و عوامل متعدد آن، ارسال رسل، استدراج، ابتلا، امهال و مجازات در کلام پیامبر6بازتاب یافته است.
سرانجام تاریخ و غایت انسان از دیدگاه اسماعیلیه با تأکید بر دعوت قدیم
فلسفه تاریخ گرچه معرفتی نسبتاً نوظهور است، اما موضوع و مسائل آن از دیرباز مورد توجه فیلسوفان و اندیشمندان قرار داشته است. در این میان فلسفه نظری تاریخ نسبت به فلسفه علم تاریخ قدمتی بیشتر دارد و اغلب ادیان، مذاهب و مکاتب دیدگاه خود را راجع به کلیت تاریخ بشری به طرق گوناگون بیان داشته‌اند. یکی از فرقه‌های اسلامی که تفکرات فلسفی آن قوّت بیشتری دارد اسماعیلیان است. تفکرات فلسفی اسماعیلیان در یک تقسیم بندی کلی به دو دوره دعوت قدیم و جدید تقسیم می‌شود. در نگرش فلسفی اسماعیلیان، بخش اعظم تاریخ در گذشته پیموده شده و تنها یک منزلگاه تا آینده باقی است و تاریخ از دایره قوم و طبقه خارج گشته و در نگرشی کلی تمام پیروان ادیان الهی را در بر می‌گیرد. مقاله پیش رو با هدف بررسی تنها منزلگاه باقی مانده اسماعیلیان و فلسفه انتظار اسماعیلیه، به تحلیل و تبیین غایت تاریخ و انسان از دیدگاه اسماعیلیه پرداخته است تا مهم‌ترین سؤال فلسفه نظری تاریخ را از نگرش این مکتب باز کاوی کند. نتیجه مدعای تحقیق حاضر آن است که در این مکتب غایت تاریخ با آرمان تاریخ دو مقوله جدا از هم‌اند، ولی کاملاً وابسته و مرتبط با هم به وقوع خواهند پیوست
نگرش تاریخی محقق سبزواری در کتاب روضة الانوار عباسی
تاریخ اندیشی و تعقل تاریخی از گذشته دور وجود داشته است، ولی به معنای یک نظام فلسفی و فکری منظم و دارای پیش فرض‌های معین و روش مشخص به دوره جدید باز می‌گردد.
فیلسوف تاریخ به دنبال فهم معنا و هدف تاریخ است. او می‌خواهد دریابد آیا سلسله حوادث و رویدادهای گذشته مجموعه نامرتبط و بی‌هدفی بوده یا این که در ورای این رویدادها هدف، غایت و طرفی وجود دارد؛ اما این که یک فقیه نیز دارای تعقلی تاریخی است یا نه، این سؤالی است که این مقاله در صدد پاسخ‌گویی به آن است. مقاله حاضر در صدد است تا پاسخ به سه سؤال اصلی فلسفه نظری تاریخ را از منظر فیلسوف فقیه، محقق سبزواری بررسی و تحلیل کند.