رفتار شناسی امام رضا علیه السلام در جریان غلو
پدیدة غلو آفتی است که به دلایل مختلف در میان شیعیان، مانند دیگر گروههای اسلامی و غیر اسلامی راه یافت و عده‌ای را به بیراهه کشاند. عقاید غالیان شیعی دارای نظم و انسجام خاصی نبود، ولی بنیان عقاید آنها بر درجة خدایی و الوهیت قائل شدن برای پیامبر اعظم6 و به مقام خدایی و نبوت رساندن ائمه معصوم: استوار بود. غالیان با افکار و گفتار خود، اصل توحید را هدف قرار می‌دادند. در نتیجه با توجه به اهمیت مسئله، ائمة شیعه از راه‌های مختلف و به شدت با غلو و غالی‌گری به مبارزه می‌پرداختند و افکار و گفتار غالیان را نفی میکردند. در این راستا امام رضا علیه السلام به شدت با غالیان برخورد کرد و آنها را طرد و لعن نمود. بررسی مواضع امام رضا علیه السلام پس از بیان پارهای از افکار، گفتار و رفتار غالیان آن زمان، موضوع نوشتار حاضر است.
تعامل امام رضا (علیه السّلام) با فرقه زیدیه
زیدیه یکی از فرقههای مهم شیعی، از قیام زیدبن علی سرچشمه میگیرد. زیدیان درباره امام و امامت آراء و عقاید خاصی داشتند و یکی از مهمترین شرایط امام از نظر آنان، دعوت مردم به امامت خویش و قیام با شمشیر بود. در طول تاریخ حضور ائمه: شاهد برخوردهایی میان زیدیه و امامیه شیعه هستیم. شناخت چگونگی تعامل هر کدام از ائمه: از جمله امام هشتم با آنان، علاوه بر افزودن بر آگاهیهای تاریخی در این زمینه و آشنا شدن با پارهای از مشکلات ائمه: به چگونگی برخورد با گروههای مختلف در جوامع کنونی کمک میکند. در تعامل امام رضا با زیدیان، مشاهده میشود که آن حضرت در مواردی قیام کنندگان را از قیام نهی میکردند ولی در رفتار کلی ایشان، نوعی بیاعتنایی همراه با مدارا دیده میشود و امام فقط در برخورد با برادر خود، زید النار به شدت از او انتقاد کردند. دقت در انتقادات امام نشان میدهد که افکار و رفتار نامناسب زید مورد نکوهش آن حضرت قرار گرفته است.