«معرفی کتاب» ـ جلسه سوم (کتاب جریان ها و سازمان های مذهبی-سیاسی ایران)

روز یکشنبه مورخ 17 بهمن 1400، جلسه «معرفی کتاب جریان ها و سازمان های مذهبی-سیاسی ایران» نوشته ی «رسول جعفریان» در مسجد امام رضا علیه السلام حوزه علمیه امام خمینی(ره) تهران توسط «حجت الاسلام حسینیان» برگزار گردید؛ مشروح این چلسه تقدیم حضورتان می گردد.

شیوه نقد اخبار تاریخ اسلام در بحار الأنوار

34 جلد از مجموعه 110 جلدی بحار الأنوار، ذیل عناوین مرتبط با تاریخ اسلام قرار دارند و می‌توان این تاریخ را به سه بخش: «تاریخ پیامبر(ص) [ج 15 ـ 22]»، «تاریخ تحولات سیاسی از تشکیل سقیفه تا پایان خلافت امیرمؤمنان، علی(ع) [ج 28 ـ 34]» و «تاریخ امامان شیعه: [ج 35 ـ 53]» تقسیم نمود. مجلسی برای تکمیل دائرةالمعارف حدیثی خویش، به تدوین تاریخ اسلام با محدوده‌ای که خودش تعریف نموده و بر اساس منابع شیعی، همت گمارده است. مصادر تاریخ‌نگاری مجلسی و چینش ابواب تاریخی بحار الأنوار، بیانگر اثرپذیری تاریخ‌نگری وی از مبانی کلامی شیعه است؛ اما وی در مواجهه با اخبار و احادیث تاریخی و سنجش آنها، روشی غیرکلامی برگزیده است.
این نوشتار که با هدف واکاوی روش نقد گزارش‌های مربوط به تاریخ اسلام در بحار الأنوار تدوین شده، به این نتیجه رسیده است که مجلسی غالباً نظرات خود درباره احادیث را پس از نقل کامل روایت بیان نموده و در موارد بسیاری، به شباهت میان روایات منابع شیعه و سنّی و اقتباس‌های احتمالی صورت‌گرفته در کتاب‌های مختلف اشاره کرده‌ است. نقد محتوایی روایات شیعه و سنّی، رفع تعارض میان اخبار تاریخی منابع شیعی، ارجاع غیرمستقیم به منابع اهل‌سنّت، توجه به عنصر زمان در نقادی‌ها و رفع ابهام از اسامی خاص در برخی روایات تاریخی، از دیگر شیوه‌های رایج شرح اخبار در بحار الأنوار علامه مجلسی است. مجلسی در زمینه شرح و توضیح اخبار، گاه به روایات موازی و گاهی نیز به استنباط‌های شخصی خویش متکی است. بااین-همه، برخی نقادی‌های مجلسی در بخش تاریخ اسلام بحار الأنوار، بر پیش-فرض‌های اعتقادی استوار است که شامل موارد معدود و خاصی می‌گردد.

معرفي كتاب حيات فكري و سياسي ائمه،‌ بخش امام جواد عليه السلام

رسول جعفریان نويسنده كتاب حيات فكري و سياسي ائمه عليهم السلام يكي از پيشگامان ورود حوزويان به مباحث تاريخي محسوب مي‌شود. او نويسنده پركاري است كه تاليفات و تصحيحات و ترجمه هاي علمي او تا كنون به حدود 142 اثر مي‌رسد. در اين ميان علاقه او به كارهاي مربوط به تاريخ تشيع و امامان شيعه از برجستگي و شهرت بيشتري برخوردار است.
مثلا كتاب تاريخ تشيع در ايران او كه افق‌هاي جديدي در تاريخ تشيع فراروي خواننده قرار مي‌دهد بارها تجديد چاپ شده است. كتابخانه تخصصي تاريخ اسلام كه در سال 1374 به دست او تاسيس شد از يادگارهاي ارزشمند او محسوب مي‌شود.
كتاب حيات سياسي ائمه از اين جهت داراي اهميت بيشتري است كه به نوعي از معدود كارهاي سيره‌اي است كه به تحليل‌هاي تاريخي سيره امامان شيعه پرداخته است. موضوع و محتواي اين كتاب به گونه اي است كه اكنون دست كم در ايران كمتر پژوهشگري در حوزه سيره ائمه خود را بي‌نياز از اين كتاب مي‌داند. دليل اين امر در نوع تحليل‌ها و نگاهِ نسبت به گذشته روشمندتري نهفته است كه رسول جعفريان به مباحث سيره‌اي داشته است. بنابراين اهميت اين كتاب از اين منظر قابل توجه به نظر مي‌رسد.

کهن ترین کتاب مستقل برجای مانده در باره تاریخ شهادت امام علی (ع) از قرن سوم

برای دریافت متن عربی کل کتاب کلیک کنید   ابن ابی الدنیا (م 281) محدث ومورخ برجسته ای است که کتابی مستقل در باره تاریخ شهادت امام علی علیه السلام نوشت و این کهن ترین کتابی است که در این موضوع به دست ما رسیده است. وقتی از کتاب مستقل سخن می گوییم، یعنی کتابی […]

تاریخ ولادت پیامبر اسلام

سال درباره سال تولد پیامبر اسلام، دیدگاه‌های فراوانی گزارش شده است. از پژوهشی که در منابع این نقل‌ها صورت گرفته چنین برمی‌آید: سال تولد آن گرامی عام الفیل[1] بود که برابر با چهل و دومین سال پادشاهی انوشیروان در ایران (هفت سال مانده به مرگ او)،[2] 882 سال پس از پیروزی اسکندر مقدونی بر دارا[3] […]