صلح، مناسب‌ترين راهبرد امام مجتبي براي حفظ و ماندگاري دين

آنچه که از سیره‌ی معصومین (ع)، عموماً به‌ویژه از سیره‌ی امام مجتبی (ع) برمی‌آید، این است که مبنای آنان در جنگ و صلح چیزی جز حفظ دین و کیان مسلمین نبوده است. درواقع آنچه معیار و مبنا برای موضع‌گیری معصومین (ع) بوده، حفظ و اعتلای دین خدا، استقرار امنیت، جلوگیری از تعدی و تجاوز به جان، مال و عرض انسان‌هاست. با توجه به این مسأله که وقتی به واکاوی صلح امام مجتبی (ع) می‌پردازیم؛ به‌خوبی به این حقیقت پی می‌بریم که آنچه سبب اتخاذ چنین راهبردی از جانب آن حضرت شده است، همان چیزی است که سبب گزینش راهبرد جهاد و شهادت به‌وسیله‌ی برادر گران‌قدرش، سالار شهیدان حسین بن علی (ع) است و آن بقاء و استمرار دین خداست. درواقع صلح به این معنا تن دادن به هر چه دشمن اراده کرده است نیست، بلکه نوعی استراتژی برای حفظ آرمان‌ها و ارزش‌های موردعلاقه و پذیرش صلح‌کننده است. این نوشتار درصدد تبیین این حقیقت برآمده است.

صلح امام حسن علیه السلام (6)

این نوشتار به خواست خداوند متعال بر آن است تا واکاوی عمیق تری نسبت به شرح چرایی و چگونگی صلح امام حسن مجتبی علیه السلام داشته باشد.

صلح امام حسن علیه السلام (5)

این نوشتار به خواست خداوند متعال بر آن است تا واکاوی عمیق تری نسبت به شرح چرایی و چگونگی صلح امام حسن مجتبی علیه السلام داشته باشد.

صلح امام حسن علیه السلام (4)

این نوشتار به خواست خداوند متعال بر آن است تا واکاوی عمیق تری نسبت به شرح چرایی و چگونگی صلح امام حسن مجتبی علیه السلام داشته باشد.

صلح امام حسن علیه السلام (3)

این نوشتار به خواست خداوند متعال بر آن است تا واکاوی عمیق تری نسبت به شرح چرایی و چگونگی صلح امام حسن مجتبی علیه السلام داشته باشد.

صلح امام حسن علیه السلام (2)

این نوشتار به خواست خداوند متعال بر آن است تا واکاوی عمیق تری نسبت به شرح چرایی و چگونگی صلح امام حسن مجتبی علیه السلام داشته باشد.

صلح امام حسن علیه السلام (1)

این نوشتار به خواست خداوند متعال بر آن است تا واکاوی عمیق تری نسبت به شرح چرایی و چگونگی صلح امام حسن مجتبی علیه السلام داشته باشد.

تحليلي بر صلح امام حسن علیه السلام

مقاله حاضر، تحلیلی است از ماجرای صلح امام حسن (ع) با معاویه، در آغاز این مقاله، چشم‌انداز کلی پیمان صلح و مواد پنج‌گانه آن بیان گردیده و آنگاه به تحلیل آن در دو مرحله: 1. اسباب و عوامل صلح 2. اهداف و نتایج صلح پرداخته شده است. در قسمت اول، عوامل داخلی نظیر تعداد سپاهان، عناصر متضاد و ناهماهنگ، عافیت‌طلبی و نیز برخی از عوامل خارجی موردبررسی و تحلیل قرار گرفته است و در قسمت دوم، افشای چهره کفرآمیز معاویه و باند اموی به‌عنوان یکی از اهداف امام تبیین گردیده است. در این قسمت ضمن بیان قرائنی، نشان داده شده که سیاست مدبرانه امام در پذیرش صلح، برترین تصمیمی بوده است که امام به‌واسطه آن، مقدمات زوال دشمن را فراهم نموده است.

تاکتيک‌هاي عمليات رواني مؤثر در شکل‌گيري صلح امام حسن علیه السلام

ابعاد رواني و جسمي وجود انسان ضرورت كاربرد دو قدرت شمشير و فكر ـ اقدام مستقيم نظامي و عمليات رواني ـ را در جنگ‌ها براي كسب پيروزي بر دشمن مطرح ساخته است. عملیات رواني به‌مثابه اقدامي در جهت تأثير بر ذهن و عواطف آدمي براي ايجاد تغيير در رفتار او پا به‌پای رزم نظامي بلكه مقدم بر آن با حوزه‌ی نظامي گسترده و حوزه‌ی مكاني فراگير و همه‌جانبه صورت مي‌گيرد. طبق آيات و روايات عملیات رواني در دو جبهه حق و باطل ابتدا از سوي دشمنان پيامبران الهي و ائمه معصومين (ع) در ابعاد گوناگون و متنوع طرح‌ريزي و اجرا شد، اما با آغاز رسالت پيامبر اكرم (ص) به‌ویژه در دوران حكومتشان در مكه و در پوشش تهاجمي همه‌جانبه و گسترده (به‌کارگیری همه تاكتيك‌ها) براي نفي دعوت پيامبر اسلام (ص) و خاموش كردن نداي حق‌طلبي و عدالت‌خواهي او به كار گرفته شد كه قرآن از آن با عناويني چون كيد و مكر و … نام مي‌برد. در این دوران به دلیل نوظهور بودن اسلام و شور و هیجان مسلمین، عملیات روانی دشمنان کاربرد مورد انتظار آنان را نداشت، لیکن با رحلت پیامبر اکرم (ص) منافقین، کفار و مشرکین با توجه به تجربه‌ای که از این شیوه‌ی جنگ داشتند به‌صورت گسترده علیه جبهه حق استفاده کردند. یکی از مقاطعی که این جنگ توسط جبهه کفر به‌صورت وسيع، پيچيده و باظرافت به‌کارگیری شد و تأثیر چشمگیری در جبهه حق داشت دوران امامت و خلافت امام حسن مجتبی (ع) بود. اين حادثه تلخ، جهان اسلام را از دو بُعد وضعيت روحي رواني امت اسلام در آن دوران و روحيات معاويه به‌عنوان طراح و مجري اين جنگ موردبررسی قرار مي‌دهد. گفتنی است نوشتار حاضر که نتیجه یک طرح پژوهشی است، ماهیتی توصیفی- تحلیلی داشته و داده‌های موردنیاز از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و بهره‌گیری از تارنماهای اینترنتی گردآوري شده است.

گذری در نصوص امیرالمؤمنین علیه السلام بر امامت امام حسن مجتبی علیه السلام

نويسنده در پاسخ به نامه و درخواست دكتر محمد حميد الله حيدرآبادى در سال 1387 قمرى، نصوص امامت امام اميرالمؤمنين (ع) بر امامت امام حسن مجتبى (ع) را در چند گروه نقل مى‌كند: اوّل، اخبار کلی امامت؛ مانند حديث ثقلين و سفينه. دوم، اخبارى كه نصب بر امامت دوازده امام را به‌اجمال مى‌رساند. سوم، اخبارى كه نام دوازده امام را به‌صراحت ياد مى‌كند. چهارم، اخبارى كه به‌طور خاص مربوط به حسنين (ع) است. پنجم، اخبارى كه در كلمات امام حسن مجتبى (ع) آمده است. منابع نگارنده مهم‌ترين منابع حديثى و تاريخى شيعه و سنّى است.