تحلیلی درباره‌ی پاداش گریه بر امام حسین علیه السلام
گریه بر امام حسین (ع) در جایگاه یک عمل عبادی که در خور اجرو ثواب فراوانی است همچون سایر عبادات ارتباطی تنگاتنگ با نیت افراد پیدا می کند یعنی اگر اولا خالصانه و به قصد تقرب به خدا انجام شود وثانیا با معرفت و شعور همراه باشد به بالاترین درجه پذیرش می رسد ، از سوی دیگر گناه و فسق و آلودگی انسان هم به قدری نباشد که مانع رسیدن به این فیض های الهی شود .هدف اصلی از تشکیل مجالس و محافل حسینی زنده نگاهداشتن مکتب اباعبدالله الحسین (ع) است و اگر این مجالس با اخبار و مطالب سست و ضعیف و چه بسا کذب و نادرست و وهن آمیز برپا شود هرگز به آرمان های امام حسین (ع) منتهی نمی شود.
فضیلت گریستن و عزداری برای امام حسین علیه السلام
در باره ثواب عزاداری و گریستن بر مصائب امام حسین (ع) و اهل بیت آن حضرت روایات فراوانی ازپیامبر (ص) و امامان معصوم (ع) نقل شده و شیعیان به این امرتشویق و ترغیب شده اند ،مژده هم جوار بودن دردرجات بالای بهشت با حضرات ائمه و جای گرفتن در غرفه های آن ، سفارش به ملک الموت بر مهربانی باعزاداران حسین (ع) ، طلب آمرزش و حرام بودن آتش جهنم برصورت آنان در روایات آمده است . از طرفی در ثواب سرودن شعر در عزای امام حسین (ع) و فضیلت گریستن و گریاندن دیگران حتی به صورت تباکی نیز احادیث فراوانی ازائمه اطهار(ع) نقل شده است.
شهادت امام حسین(علیه السلام) در گفتار امامان(علیهم السلام)
توصیف حضرت علی (ع) از سرزمین کربلا در هنگام عزیمت به جنگ صفین به این که کربلا منزلگاه و جایگاه فرود و محل مرگ مردانی است که در آنجا کشته می شوند و بی حساب وارد بهشت می شوندو نیز عتاب کوفیان به دلیل رفتار ننگ آورشان با فرزند پیامبرکه دعوتش کرده اند و هم چنین معرفی کسانی که با فرزندش حسین (ع) به جنگ و مقاتله خواهند پرداخت از یک سو و نیز نقل جمله معروف لا یوم کیومک از امام حسن (ع) خطاب به برادرش حسین (ع) در باره شهادتش توسط بنی امیه و نیز پیشگویی های خود حضرت سید الشهداءا(ع) از فرجام قیام کربلا در قالب خطبه ها ونامه ها و گفت و گوهای مختلف با برخی از بنی هاشم و دیگرمسلمانان که نشان می دهد ایشان سال ها قبل حتی از زمان حیات رسول خدا ازشهادت خود آگاه بوده ازسوی دیگر نشان از آگاهی امامان در باره شهادت امام حسین (ع) بوده است .
شهادت امام حسین علیه السلام در گفتار پیامبران علیهم السلام
انبیای الهی در روایات فراوانی از امور غیبی و حوادث آینده خبر داده اند و اخبار از شهادت امام حسین (ع) نیز از این مقوله است ، خبر دادن حضرت عیسی هنگام عبور از زمین کربلا از شهادت حسین (ع) و یا تاسی حضرت اسماعیل به امام حسین (ع) به عنوان الگو و اسوه در ابتلا به بلاها و مصیبت ها ، اخبار جبرئیل از شهادت حسین (ع) در کربلا و دادن مقداری از تربت کربلا به پیامبر (ص)و پیشگویی های پیامبر اکرم (ص) و بیان آن در مناسبت های مختلف و به صراحت نام قاتل فرزندش حسین (ع) را بردن ، در کتاب های تاریخی و حدیثی شیعه و سنی وجود دارد.
جایگاه و منزلت امام حسین علیه السلام در نزد معاصران خویش
موقعیت معنوی و اجتماعی ممتاز امام حسین (ع) تنها در میان مردم حجازو کوفه که سال ها آن حضرت با آنان زندگی کرده بود به چشم نمی خورد بلکه حسین بن علی (ع) ازچنان موقعیت و منزلتی در میان مسلمان عصر خویش و اشراف و بزرگان شهرهای مختلف برخوردار بود که نظیرش را نمی توان در هیچ یک از معاصران و همتایان وی یافت .
جایگاه و منزلت امام حسین علیه السلام نزد پیامبر صلی الله علیه و آله
عنایت ویژه و اظهار محبت های فراوان پیامبر (ص) به امام حسین (ع) بر همه اصحاب و مردم نمایان بود و پیامبر می کوشیدبا جملات و تعابیر متعدد و رفتارهای مختلف مردم را از علاقه خود به حسنین (ع) آگاه کندتا شاید جلوی بی مهری ، ستم ها و حق کشی هایی را که در آینده نزدیک در حق اهل بیتش روا خواهند داشت گرفته و مسلمانان را به تلاش در حمایت ازخاندان وحی و پیروی از سیره آنان وادارد و این مسئله دراخبار فراوان منابع حدیثی شیعه و سنی از رسول خدا (ص) به خوبی نمایان است . این روایات سه دسته اند اول سخنان رسول خدا (ص) در باره مقام و موقعیت اهل بیت (ع) دوم احادیثی د باره مناقب و جایگاه حسنین (ع) از نظر پیامبر (ص) و سوم روایات در خصوص منزلت و مقام حسین (ع) از منظر رسول اکرم (ص).
سیری در زندگانی امام حسین علیه السلام در زمان خلافت امیرالمومنین علیه السلام و امام حسن علیه السلام
حسین بن علی (ع) در سه نبرد جمل ، صفین و نهروان و تمام صحنه های سیاسی و نظامی حضورفعالانه داشت و در عصر پیشوایی و امامت ده ساله امام حسن (ع) وجریان صلح با معاویه وواگذاری حکومت به وی کاملا با مواضع و سیاست های برادر موافق بوده و از آنها دفاع می کرد
سیری در زندگانی امام حسین علیه السلام در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله و خلفای سه گانه
امام حسین (ع) سال های نخستین عمرخویش را علاوه بر بهره مندی از مهر و عطوفت پدر و مادر از عنایت ویژه جدش رسولخدا (ص) هم برخوردار بود، حضوردر مباهله و در زمره اصحاب کساءبودن نشان دیگری بر بزرگی و اعتبار و حقانیت وی بود .ایشان در حدود25 سال خلافت سه خلیفه اول که شاهد و ناظر انحرافات خلافت اسلامی از مسیر حقیقی خود بود در برابر این کج روی سکوت نکرد . در عصر خلافت ابوبکر به عنوان شاهد برای مطالبه فدک رفت ،در عصر خلافت عمر اعتراض به تصرف غاصبانه حکومت از سوی وی داشت ،در عصر خلافت عثمان هم هیچ گاه سیره و روش عثمان را در امر خلافت تایید نکرد
مقایسه‌ی مقتل‌ها و نگاشته‌های تاریخ عاشورا در(قرن دوم تا هفتم) با نگاشته‌های (قرن هشتم تا چهاردهم)
ازاین مقایسه سه نتیجه گرفته می شود:نتیجه اول: آثار مقطع اول (2-7 قرن) مبتنی بر گزارش های کهن و معتبر است ودر آنها اخبار ضعیف و غیر قابل اعتماد کمتر یافت می شود اما درآثار مقطع دوم گرچه اساس همان گزارش ها ی کهن است اماورود اخبار ضعیف از اعتبار آنها کاسته است .نتیجه دوم در آثار مقطع دوم (8-14 قرن)به سبب برداشت های عاطفی و حماسی گزارش های ضعیف و دور از واقعیت زیاد است . نتیجه سوم : در آثار مقطع دوم ذوق و سلیقه نویسنده در نوع روایت از تاریخ عاشورا دخیل بوده اما در آثار مقطع نخست نوع نگرش ها بیشتر متاثر از زیستگاه و گرایش فکری مورخ و مقتل نویس است
از مقایسه‌ی ویژگی‌های مقتل‌ها و نگاشته‌های مربوط به تاریخ عاشورا در دو مقطع گفته شده، نتایج ذیل را می‌توان گرفت.
سیری در مقتل‌نگاری قرن حاضر (پانزدهم)
از ویژگی های مهم آثار این قرن پرداختن به مباحث نظری و تحلیلی از قبیل فلسفه و اهداف یا اسرار قیام عاشوراست. هم زمان با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و تاکید رهبر انقلاب مبنی بر الگو گیری انقلاب اسلامی از قیام عاشورا و اقتدای آنان در مبارزه به امام حسین (ع) مباحث یاد شده در کنار روایت توصیفی ازواقعه عاشورا ،سبب افزایش کمی و کیفی درآثار نگاشته شده در حوزه تاریخ عاشورا گردیدو مولفان به سهم خویش کوشیده اند تا تحلیل ها و زوایای پنهان و ناگفته هایی از تاریخ عاشورا را در آثارشان ارائه کنند.
بازشناسی، نقد و بررسی مهم‌ترین مقتل‌های قرن چهاردهم
از ویژگی های برجسته نگاشته های این عصرآن است که در کنار برداشت تراژیک و عاطفی و احساسی از حادثه کربلا،برداشت سیاسی از حرکت امام (ع)و توجه به بُعد ظلم ستیزی واقعه عاشورا نیزمورد تاکید نویسندگان و مورخان تاریخ عاشورا قرار گرفت که به ویژه در محافل مذهبی تجدد خواه و نوگرا جایگاه خاصی یافت و از آن زمان این دو برداشت تراژیک یا حزن برانگیز و عاطفی با برداشت سیاسی این حادثه دو قرائت مهم از حادثه عاشورا به حساب می آیند .آثار مهم قرن چهاردهم در باره تاریخ عاشورا عبارتند از :1- “نفس المهموم”: اثر حاج شیخ عباس قمی که علیرغم تلاش های فراوان نویسنده برای دوری از اخبار و گزارش های ضعیف و غیر معتبر باز برخی از آنها به این کتاب راه یافته است .2-کتاب” منتهی الامال” از حاج شیخ عباس قمی که باب پنجم آن مربوط به امام حسین (ع) است . این اثر با اینکه در دهه آخر زندگی مولف نوشته شده و حاصل آخرین مطالعات و تاملات و بررسی های وی می باشد ولی باز هم از نقل گزارش های ضعیف مصون نمانده است با این وجود این اثر از آثار کم نظیر و ارزشمند در روایت تاریخ عاشوراست3- کتاب” مقتل الحسین “از عبد الرزاق مقرم که در چند دهه اخیر مورد توجه و اعتنای محافل و مجلس وعظ و روضه خوانی قرار گرفته ولی از آفت اعتماد به گزارش های ضعیف و نا معتبر مصون نمانده است 4- کتاب “لواعج الاشجان “از امین عاملی که به زبان عربی نوشته شده و کاملا توصیفی و عاری از هرگونه تحلیل و تفسیر است 5- کتاب “تاریخ سید الشهدا(ع) “از صفائی حائری که از معدود کتاب هائی است که مولف آن کوشیده بر اساس منابع معتبر کهن به روایتگری تاریخ عاشورا و تحلیل پیشینه ،فلسفه و پیامدهای قیام عاشورا بپردازد .
زبان حال و تحریف
در تعریف زبان حال گفته‌اند: بیان حال و چگونگی شخص و دیگر موجودات از حیوانات و نباتات و جمادات است که اگر زبان داشتند یا می‌خواستند به زبان گفتار بگویند، همان را می‌گفتند که بیان شده است.[1] سخن گفتن به جای موجودات، به ویژه حیوانات و اشیاء سابقه‌ی دیرینه‌ای دارد؛ اما بر اساس گفته‌ی برخی […]
معرفی کتاب های مشتمل بر مطالب نامعتبر تاریخ عاشورا در قرون اخیر
از قرن پنجم به بعد عاشورا نگاری به تدریج رو به افول گذاشت به چند دلیل از قبیل دور شدن از منابع کهن این موضوع و به فراموشی سپردن تدریجی آنها از یک سو،بی توجهی وحذف عمدی آنهااز طرف برخی فرقه ها ی مذهبی متعصباز سوی دیگر و نیز اقبال و توجه ویژه جامعه به آگاهی بیشتر در باره جزئیات و تفاصیل واقعه باعث شد نگارش آثار تحقیقی جای خود را به نگاشته هایی با رویکرد ادبی و اجتماعی داد که بیشتر متاثر از ذوق و سلیقه های شخصی مولفان ، شرایط اجتماعی حاکم و توجه به سلیقه و خواست مخاطبان و خوانندگان بود و زمینه برای شاخ و برگ دادن به برخی از اخبار این واقعه هم فراهم آمد.در ذیل چند کتاب مشتمل بر مطالب نامعتبرمعرفی می شود
معرفی اجمالی نگاشته‌ی مهم درباره‌ی تاریخ عاشورا از قرن هشتم تا قرن چهاردهم
سه قرن هشتم ،نهم ودهم دوره افول مقتل نویسی و عاشورا نگاری است .اوج مقتل نگاری به قرن چهاردهم بر می گردد که پنج اثر در این دوره نگاشته شده که هر یک به نوعی در گزارش تاریخ عاشورا اهمیت داشته این پنج نگاشته مهم در باره تاریخ عاشورا عبارتند از : 1- کتاب البدایه و النهایه : “ابن کثیر” از مورخان شافعی مذهب که به دلیل تاثیر پذیری از فرقه وهابیت و افکار ستیزه جویانه با شیعه به عزاداری بر ای امام حسین (ع) بر شیعه خرده گرفته و این کار را ریا دانسته و حتی تفسیر وارونه و تحریف آمیز از هدف و انگیزه قیام امام حسین (ع) ارائه کرده و حضرت را قدرت طلب و ریاست خواه معرفی کرده است 2-کتاب تسلیه المجالس :”حائری کرکی ” از دانشوران گمنامی که کتابش در ده مجلس سامان یافته که مجلس اول و مجلس پنجم تا دهم در باره امام حسین (ع ) بوده و یک اثر تاریخی –روایی است3-کتاب بحار الانوار : ” علامه مجلسی”بیش از یک جلدو نیم از کتابش را به زندگی امام حسین (ع) و مقتل او و حوادث بعد از شهادت حضرت اختصاص داده گرچه به دلیل اعتماد وخوش بینی به اخبار از نقل گزارش های ضعیف و بی ماخذ و مجهول المآخذ هم مصون نمانده است 4- کتاب مقتل الامام الحسین (ع) : ” عبدالله بحرانی ” از شاگردان برجسته علامه مجلسی که درقالب 27 باب به شرح زندگانی و قیام امام حسین (ع) و حوادث پس از آن از جمله قیام مختار پرداخته وساختار و ابواب کتاب همانند کتاب بحار الانوار است 5-کتاب قمقام زخار:”فرهاد میرزا معتمد الدوله”نوه فتحعلی شاه واز دولتمردان عصر ناصری که این اثر به زبان فارسی است و از مقتل های مهم می باشد زیرا بنا بر نظر خود نویسنده در نگارش آن تتبع و تحقیق بسیار کرده و از آثار نگاشته شده پس از قرن یازدهم به سبب عدم اعتبار آنها استفاده نکرده است لذا نگاشته وی از اعتبار خاصی برخوردار است . از دیگرنکته های برجسته این کتاب ضبط درست اسامی اشخاص و مکان ها و توضیح صحیح اشعار و امثال می باشد .