رباط های ماوراءالنهر
رباطها پادگان‌هایی مرزی بودند که غازیان و مجاهدان اسلام در پناه آنها در برابر حملات دشمنان و کفار ایستادگی میکردند. ماوراءالنهر، یکی از مهمترین ثغور شرقی جهان اسلام در برابر ترکان محسوب میشد و این امر سبب بنای رباطهای فراوانی در این منطقه گردید. از اواسط سده چهارم هجری با گرایش ترکان به دین اسلام، رباطهای منطقۀ ماوراءالنهر، کاربری نظامی خود را از دست دادند و به مکانی برای استراحت قافلههای تجاری تبدیل شدند. این نوشتار، پس از توضیحی کوتاه درباره رباط، به بررسی رباطهای ماوراءالنهر و چگونگی تغییر کاربری آنها میپردازد و نمونههایی از این رباطها را معرفی می‌کند.
برداشت‌های القاعده از افکار جهادی سید قطب
سید قطب یکی از نظریه‌پردازان بزرگ جمعیت اخوان المسلمین مصر است که توانست با نوشتن کتاب‌هایی چون تفسیر فی ضلال القرآن و معالم فی الطریق، افکار خود را بین جوانان و نوجوان مصری رواج دهد. وی با قلم شیوا و روان در طرح برخی از مسائل چون عدالت اجتماعی در اسلام، جاهلی بودن مردم در عصر حاضر و تقسیم جهان به دارالاسلام و دارالکفر، طاغوت بودن تمام حکومت‌ها را مطرح و راهکار آن را جهاد یا هجرت اعلام کرد. بیان این‌گونه افکار تأثیرات شگرفی در جوانان عرب نهاد؛ به‌طوری‌که پس از اعدام وی، گروه‌های جهادی از جمله القاعده تشکیل شدند که غالباً متأثر از افکار او بودند. آنها در فکر و روش خود پیرو سید قطب بودند، ولی در فقه و اعتقادات از سلفیون چون ابن‌تیمیه تقلید میکردند؛ همان‌طور که عبدالله عزّام می‌گوید: من شاگرد چهار نفر بوده ام: در فکر شاگرد سید قطب، در فقه شاگرد نووی، در اعتقادات شاگرد ابن‌تیمیه و در مسائل روحی شاگرد ابن‌قیم. بنابراین القاعده یک گروه تلفیقی است که استراتژیک خود را از افکار سید قطب و اعتقادات خود را از ابن‌تیمیه اخذ کرده است و امروزه شاهدیم که وهابیت با سوءاستفاده از نظریات قطبی، جوانان عرب را به جنگ و جهاد دعوت می‌کند، ولی با اهدافی خاص که هیچ‌یک با اهداف سید قطب مطابقت ندارد.