مصرف مالیات ها در صدر اسلام
در ابتدای اسلام، گویا حکومت‌های اسلامی مالیات را از تمام مناطق جمع‌آوری کرده و بیشتر آن‌را در پایتخت مصرف می‌کردند. آیا این عادلانه بود؟!
نقش سیاسی و اقتصادی خاندان ماذرائی در مصر قرون سوم و چهارم هجری
ماذرائیان نام خاندانی ایرانی صاحب منصب در مصر و شام است. اعضای این خاندان توانستند در فاصله سالهای 266 335 ق. و در سه دوره: طولونیان
254 292 ق) ، والیان ( 292 323 ق) و اخشیدیان ( 323 358 ق) امور اقتصادی و سیاسی را به دست بگیرند. آوازه قدرت آنان تنها به مصر محدود نشد بلکه نامشان در بغداد هم در فهرست نامزدان منصب وزارت قرار گرفت. از میان افراد این خاندان ابو زنبور حسین بن احمد و ابوبکر محمد بن علی مشهورترند و قدرت و آوازه این خاندان، بیشتر مدیون این دو نفر است. در این مقاله سعی بر آن است اعضای این خاندان که نامشان در تاریخ باقی مانده است معرفی و نقش آنان در امور اقتصادی و سیاسی مصر و شام و گاه بغداد بررسی گردد
منابع مالى دولت فاطمیان
بدون تردید، از عوامل مؤثّر در بقاى دولتها (اعم از دینى و غیر دینى)، برخوردارى از اقتصاد سالم است. دولت فاطمیان با استقرار در مصر و شام براى هزینههاى تبلیغاتى داعیان اسماعیلى، مخارج گزاف دربار و رقابت با دولت عباسى و امویان اندلس، افزون بر بهرهگیرى از منابع مرسوم و مشروع گذشته، همچون خُمس، زکات، جزیه، موقوفات و…، با ابتکار عمل، از منابع جدیدى نظیر احتکار، نجوا، رباع و… نیز بهره گرفت و توانست تا حدود زیادى بر قوام و دوام خود در بستر تاریخ اسلام بیفزاید.
مقالهى حاضر به بررسى منابع گوناگونِ درآمد در دولت فاطمیان مىپردازد.
علی علیه السلام و چالش‌های عصر خلافت
پس از رحلت پیامبر (ص) نظام سیاسی تاره تأسیس اسلام با چالش اندشه‌ای-سیاسی مواجه شد و مبانی نظری سیره نبوی در تبیین حکومت اسلامی را به مسیری دیگر کشاند و سرآغاز تحول فکری جدیدی در مفهوم اسلامی گردید. سرانجام این چالش‌ها، شرایط و اوضاع جوامع اسلامی را به‌گونه‌ای ترسیم کرد که جهان اسلام با دو شکل از حکومت، یکی بر پایه سیره نبوی و ادله قرآنی و دیگری باملاحظه عرف و مقتضیات زمانه، به دو نظریه امامت و خلافت انجامید؛ به‌گونه‌ای که می‌توان دوران خلافت را اساسی‌ترین چالش نظریه‌سازی در جهان اسلام نامیده که به ارائه دو دیدگاه اهل سنت و تشیع انجامید. هر دو دیدگاه معتقد بودند رهبری پس از پیامبر از آن‌کسی است که زمام امور را به دست گیرد و به تنظیم امور بپردازد. بااین‌حال، در مورد حیطه صلاحیت و قلمرو اختیارات وی کاملاً دو نظر مختلف مطرح گشت. همین امر سبب شد ماهیت خلافت و شرایط امام به دو گونه جلوه کند و چالش نظری امامت را شدت بخشد. این مقاله در پی تبیین چالش‌های فکری-سیاسی عصر امام علی (ع) و بازتاب سیاسی-اجتماعی این چالش‌ها در بروز تحولات سیاسی-پیشین است، ضرورت تبیین استراتژی فراگیر جهت پویایی وحدت اسلامی را فراهم می‌سازد. در این راستا، رفتار فکری-سیاسی امام علی (ع) در جایگاه الگویی برای وحدت امت اسلامی، می‌تواند به پویایی استراتژی وحدت در جهان اسلام کمک کند.
عدالت علوی در گردآوری و هزینه سازی بیت‌المال
این مقاله به تبیین سیاست‌های کلی حکومت علی علیه‌السلام درزمینهٔ منابع تأمین و نیز نحوه صرف بیت المال می‌پردازد، دراین‌بین آنچه در جمع‌آوری اموال عمومی مورد تأکید هست اثبات ممنوعیت اعطای معافیت مالیاتی به اشخاص (حقیقی یا حقوقی) است و این هدف با بررسی مورد به مورد مالیات‌های شرعی و اثبات عدم مالکیت دولت بر این اموال (که مجاز نبودن این نهاد به اعطای بخشودگی از پرداخت مالیات را نتیجه می‌دهد) تعقیب شده است، در بخش دوم نیز خطوط اصلی موردتوجه حضرت علی (ع) در نحوه صرف و هزینه سازی بیت‌المال موردتوجه قرار می‌گیرد؛ و در خاتمه نیز مسئله ممنوعیت تحمیل هزینه‌های شخصی حاکم بر بیت‌المال از نگاه امیرالمؤمنین (ع) مورداشاره قرارگرفته است.
اقتصاد و تجارت در کوفه
در این نوشته با وضعیت اقتصادی کوفه در آن دوره آشنا خواهیم شد. در این بخش به صورت اجمالی چگونگی داد و ستد و معاملات و آداب تجارت کوفیان را بیان می نماییم سپس مشاغل، اقلام صادراتی و وارداتی و راه های درآمد کوفیان را اجمالا شرح خواهیم داد.