برچسب: خوارج

قاتلِ نبی و وصی

برگرفته از قسمت نوزهم فصل دوم برنامه تلویزیونی “ماه من”؛ چهارشنبه مورخ ۲۴ اردیبهشت ماه ۱۳۹۹

آل بویه در عمان

نخستین بار دیلمیان در دوره حکومت معزالدوله برای دفع خطر عمانی‌ها از بندر بصره و تامین امنیت تجارت خلیج‌فارس، عمان را تصرف کردند. اما با مرگ او و شورش مردم عمان، حاکم دست نشانده سلطان بویه به قتل رسید و سلطه آل بویه پایان یافت. ولی عضدالدوله با کفایت و جدیت تمام بار دیگر عمان را زیر سلطه در آورد و تا سال‌های پایانی حکومت آل بویه، عمان با وجود مسائل و مشکلات زیاد، در قلمرو آنها باقی ماند.
این مقاله بر آن است با بررسی وضعیت اقتصادی، اجتماعی و دینی عمان در آستانه قرن چهارم هجری، نگاهی گذرا به تحولات سیاسی عمان از ورود اسلام تا شکل‌گیری دولت آل بویه داشته و سپس علل و عوامل توجه آل بویه به عمان، چگونگی سلطه معزالدوله بر آن جا و تحولات سیاسی آن سرزمین پس از مرگ وی تا اخراج دیلمیان را مورد بررسی قرار دهد.

زمینه ها و علل پیدایش رویکرد اعتدالی در میان خوارج و برآمدن اباضیان

حضور و زندگی گروهی از خوارج پس از جنگ نهروان در بصره و تحت تأثیر قرار گرفتن ایشان از بافت جمعیتی بصره، مانند صحابه صاحب نام حاضر در این شهر هم‌چون عبدالله بن عباس، ایرانیان و موالی ایرانی، فقها و تابعان و حضور برخی از بزرگان خوارج مانند مرداس بن ادیة و برادرش عروة که با در پیش گرفتن روش اعتدالی مورد توجه سایرین بودند سبب شد اباضیان تحت تأثیر آنان، به مرور راه اعتدال در پیش گیرند. این پژوهش با استفاده از روش وصفی- تحلیلی و از طریق مطالعه کتابخانه‌ای به بررسی و تبیین زمینه­ها و علل گرایش خوارج به خصوص اباضیان به اعتدال می‌پردازد

شکل‏ گیرى دولتهاى خارجى مذهب در شمال افریقا

در دوران اوج گیرى نهضت هاى فکرى و سیاسى در تاریخ صدر اسلام و به خصوص دوران انتقال قدرت از بنى ‏امیه به بنى ‏عباس یکى از فرقه‏ هاى تأثیرگذار در تاریخ این دوره – که معمولاً با نام «خوارج» شناخته مى‏شود – توانست در برخى از نقاط حاشیه‏اى یا دور دست جهان اسلام گوش هایى شنوا و دلهایى پذیرا براى اندیشه‏ هاى خود به دست آورد. یکى از این سرزمین‏ها افریقاى شمالى بود که در آن، خوارج عرب و موالى خارجى مذهب توانستند بخشى از بربرها را با خود همراه سازند و پس از گذار از سه مرحله: دعوت‏گرى، انجام شورش‏ هاى مقطعى و گستراندن دامنه شورش ‏ها حکومت‏ هایى براى خود به وجود آورند.

جریان شناسی کلامی – سیاسی عصر امامت امام رضا علیه السلام(183-203 ق)

در پژوهشی با عنوان «جریان‌شناسی کلامی- سیاسی» باید جریان‌هایی شناسایی شوند که هم‌، پشتوانه کلامی و هم، کنش سیاسی داشته و چشم به قدرت دوخته باشند. هر دوره‌ای را که برای تاریخ اسلام فرض بگیریم، می‌توان جریان‌های کلامی- سیاسی را در آن دوره رصد نمود. شناخت این جریان‌ها از آن رو که فضایی از شرایط سیاسی آن دوره را ترسیم می‌کنند، بسیار موجه است. تمرکز این نوشتار، بر مقطعی از تاریخ اسلام است که در آن به مدت بیست سال، امام رضا˜ هدایت معنوی و سیاسی جریان موسوم به شیعیان اثنا‌عشری را بر عهده داشتند. در حقیقت، بررسی کنش‌های سیاسی این جریان در کنار سایر جریان‌های آن روزگار که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از: «جریان عباسی»، «جریان‌های علوی»، «جریان‌های نژادپرستانه» و «جریان خوارج»، فضای بازتری را در شناخت خاستگاه، بسترها، رویکردها و کنش‌های سیاسی هر یک از جریان‌های موجود می‌گشاید. این نوشتار خاستگاه، مبانی کلامی و عمل‌کرد سیاسی جریان‌های کلامی- سیاسی دوران امامت امام رضا˜ (183-203ق) را بررسی و تحلیل می‌نماید.