حضرت فاطمه (س) – برگه 4

ابعاد عفاف در سیره حضرت زهرا (س)

عفاف، آموزه ضروری اسلام و مصونیت بخش فرد و جامعه‌ از‌ آسیب‌های مادی و صدمات روحـی اسـت. مـکتب قرآن به رعایت قوانینی خاص در سه بعد‌ مهم عفاف (پوشش، رفتار و کلام) تأکید دارد. حضرت زهـرا (س) در جایگاه انسانی‌ مسلمان، فرزند نبی و حاکم‌ اسلام، در طول حیات خویش بانویی عفیفه در هـر سه بعد بود. ازنظر پوشـش، در اجتماع بر روی لباس‌ها، مقنعه (روسری) و بر روی مقنعه، چادری بلند داشت. همراهان زن،‌ ایشان را برای نقش‌آفرینی سیاسی تا مسند حکومت مشایعت می‌کردند. در منزل هنگام روبه‌رو شدن با مرد نابینا نیز حجاب خـود را رعایت می‌کرد. حتی بر پوشیدگی صحیح جسم بی‌جانش نیز‌ تأکید‌ داشت و در عالم محشر نیز عفاف و حجاب ایشان متمایز است. آن حضرت ازنظر تربیت کودکان، همسرداری، فرزند داری و حضور در منزل بدون اینکه در معرض دیـد نـامحرم‌ باشد،‌ رفتار عفیفانه‌ایی را الگوسازی نمود. ایشان در ابراز حاجات دنیوی عفیفه و بی‌نیاز از مردم بود. فرزند حاکم مدینه، منزلی ساده با کمترین امکانات را اداره می‌کرد. آن حضرت‌ در‌ محتوا، آهنگ و ترتیب سخن، کلامی عفیفانه داشـت، جـملات و کلمات لغو و بیهوده از گفتار ایشان به دور بود، آخرین راهکار مبارزاتی وی در برابر مخالفینش سکوتی عفیفانه‌ بود.‌ حضرت‌ فاطمه (س) حیات پرباری در دوران‌ رسول‌ خدا (ص) و بعد از رحلت ایشان داشت که با عـفاف ایـشان عجین بود.

حضرت فاطمه سلام الله علیهادر قرآن؛ نگاهی به جایگاه فاطمه زهرا در آیه مباهله از نظرگاه اهل سنت

آیه مباهله بر صداقت و عصمت گفتاری و رفتاری اصحاب کساء (ع) دلالت دارد. به اعتراف دانشمندان فریقین، روایات متواتری وجود دارند که پیامبر گرامی (ص) به‌جای (انفسنا)، حضرت علی (ع) را و به‌جای (نسائنا)، حضرت فاطمه (ع) را و به‌جای (ابنائنا) حضرت امام حسن و حضرت امام حسین (ع) را برای مباهله با نصارای نجران به‌عنوان گواه نبوت از میان همه امت به همراه بردند. برخی از دانشمندان اهل سنت این امر را متفق‌علیه و برخی دیگر اجماعی می‌دانند. روایات مباهله با بیش از 51 طریق متفاوت از 37 تن از بزرگان دین روایت‌شده‌اند. برخی دانشمندان اهل سنت شبهاتی را نیز مطرح کرده‌اند، اما این شبهات هیچ پایگاه علمی ندارند.

فاطمه (س) در قرآن

این مقاله شامل دو بخش است: نخست: ترجمه مقاله «فاطمه» (Fatima) خانم «جین دمن مک اولیف» در دائره المعارف قرآن لیدن که شامل گزارشی کوتاه از زندگی فاطمه (س) و جایگاه ایشان. سپس سه آیه تطهیر (احزاب / 33)، مباهله (آل‌عمران / 61) و آیه مربوط به مریم (س) (آل‌عمران / 42) است که با ذکر روایات تفسیری مربوط نتیجه می‌گیرد که دو آیه نخست به فاطمه (س) و آیه سوم به جایگاه مریم (س) و فاطمه (س) و مقایسه آن دو مربوط است. وی در مورد آیه تطهیر روایتی از عکرمه نقل می‌کند که آن آیه تطهیر را در ارتباط با زنان پیامبر (س) تفسیر کرده است. دوم: بررسی و نقد مقاله نخست کتاب‌های مربوط به فاطمه (س) و آیات ذکر می‌شود. سپس 135 آیه که ذیل آن‌ها در مورد فاطمه روایت نقل‌شده است بیان می‌گردد، آنگاه روایات یادشده به چند دسته «تفسیری»، «تطبیقی»، «تأویلی» و «باطنی»، «شأن نزول‌ها» و «فضایل» تقسیم می‌شود. در پایان برخی از مهم‌ترین آن روایات ازنظر مفسران و محدثان شیعه و اهل سنت موردبررسی قرار می‌گیرد؛ ازجمله: سوره کوثر و آیات نذر در سوره انسان.

سیمای حضرت زهرا (س) در روایات اهل تسنن

شخصیت فاطمه زهرا (س)، در روایات اهل تسنن به‌عنوان بانویی جامع فضائل انسانی ترسیم‌شده است. روایات اهل سنت در فضائل فاطمه زهرا (س) اعم از روایات تفسیری و غیر تفسیری است. روایات تفسیری جایگاه آن حضرت را از منظر قرآن نشان داده و بیانگر شخصیت فاطمه زهرا (س) در تعابیر الهی است. در روایات غیر تفسیری ابعاد دیگری از شخصیت حضرت فاطمه با نقل رسول خدا (ص)، آشکار می‌شود. جمع‌بندی هر دودسته از روایات آن‌که حضرت زهرا (س) در کانون اهل‌بیت پیامبر (ص) قرار داشته، معصوم از هر خطا، ضامن تداوم نسل پیامبر (ص)، آگاه به حقایق دینی، قاطع در دفاع از حق در دوران رسالت، مدافع حریم ولایت پس از رحلت پدر، محبوب‌ترین شخص نزد رسول خدا (ص)، سرور زنان دوعالم و … می‌باشند.

سیره حضرت زهرا (س) در گفتار اهل سنت

این مقاله می‌کوشد به بررسى رفتار فردى حضرت زهرا (ع) و نیز ارزش‌های اجتماعى حضرت با تأکید بر منابع اهل سنت بپردازد. در این زمینه، ارزش‌های اخلاقى همچون عبادت، عفت، زهد، حیا و برخوردهاى اجتماعى حضرت با اطرافیان ازجمله با پدر، همسر، فرزندان، مظلومان، یتیمان، فقرا و … و نیز فعالیت‌های اجتماعى ایشان قبل و بعد از وفات پیامبر (ص) موردبررسی قرار می‌گیرد و براى هرکدام از این موارد از کتاب‌های معتبر اهل سنت نمونه و شاهدى بیان می‌گردد.

حضرت زهرا (ع) و روایت حدیث (در منابع اهل سنت)

فاطمه (س) یکی از چهارده مطهر موردنظر در آیه شریفه 33 سوره احزاب است که بر اساس اصطلاح محدثان، قول و فعل و تقریر آن حضرت (س)، حدیث محسوب می‌شود. گرچه پس از رحلت رسول‌الله (ص) اهل‌بیت آن حضرت مورد کم‌توجه‌ی و بی‌لطفی مردم مدینه قرار گرفتند و در طول تاریخ خلفا به حذف نام علی بن ابی‌طالب (ع) و خانواده‌اش همت گماشتند و علیه ایشان تبلیغات کردند و حق آن‌ها را غصب و ایشان را شهید کردند، لکن هنوز نشانه‌ها و نمونه‌هایی از فرمایشات و عملکردهای آن بزرگواران در منابع اهل سنت یافت می‌شود. این مقاله با تمرکز بر منابع حدیثی اهل سنت به احادیثی که حضرت زهرا (ع) از پیامبر اکرم (ص) نقل کرده و یا دیگران از فاطمه (س) درباره قول و فعل و تقریر آن حضرت (ع) نقل کرده‌اند، پرداخته است که گویای تنوع موضوعات می‌باشد.

جایگاه حضرت فاطمه (س) در منابع اهل تسنن

بسیاری از دانشمندان اهل تسنن درباره حضرت فاطمه زهرا (س) قم زده و گزارش‌هایی در احوال و زندگانی آن حضرت ارائه کرده‌اند و سخنانی از رسول خدا (ص)‌ را درباره آن حضرت ثبت نموده‌اند. از بررسی روایات به دست آمد که هیچ‌گونه ذم‌ یا خرده‌گیری درباره حضرت زهرا (ع) یافت نمی‌شود و همه به آن حضرت احترام‌ گذاشته‌اند و مدح‌هایی درباره آن حضرت ثبت کرده‌اند و نتوانسته‌اند بر وجود مبارکش‌ خدشه یا ایرادی وارد کنند. حتی برخی از نویسندگان وقایع تلخ پس از رحلت‌ پیامبر (ص) را گزارش کرده‌اند و نتوانسته‌اند نسبت به اهانت‌های وارد بر آن حضرت‌ و بی‌وفایی امت اسلام و کوتاهی در حق اهل‌بیت پیامبر (ص)، بی‌تفاوت باشند. این‌ مقاله به سبب محوریت وجود مبارک آن حضرت، احوال و جایگاه ایشان را در منابع‌ اهل تسنن بررسی و عرضه نموده است.

مرور کلی بر نقش فاطمیه در هویت شیعه

«نقش فاطمیه در هویت شیعه» عنوان سخنرانی حجت الاسلام کاشانی است که به مدت هفت شب در هیئت عبدالله بن الحسن علیه السلام و هیئت میثاق با شهدا به آن پرداخت، و جمع بندی این بحث ارزشمند را در شب شهادت حضرت صدیقه طاهره در هیئت منزل استاد صدیقی در اختیار حضار قرار دادند. مشروح جلسه جمع بندی تقدیم می گردد.