جايگاه حضرت فاطمه و مريم علیهما السلام در آيات و روايات(2)
مقايسه ميان حضرت زهرا عليهاالسلام و حضرت مريم(س) نيز روشن مىنمايد كه اگر حضرت مريم(س) به خاطر صفاتى كه در قرآن آمده مقدس بود، فاطمه زهرا عليهاالسلام به طريق اولى مقدستر است. قرآن نزديك به بيست ويژگى براى حضرت مريم بيان كرده و روايات اسلامى آنها را به نزديك چهل ويژگى رسانده است. در قرآن، روايات و تاريخ اسلامى همين چهل ويژگى در رتبه بالاتر و شدت بيشتر براى فاطمه عليهاالسلام ثبت شده است.
گذری بر اسرار تولد حضرت زهرا سلام الله علیها
در اين نوشتار سعي شده به اسرار و رازهاي تولد بانوي دوعالم، حضرت فاطمه زهرا (س)، از دريچه روايات معـصومان (س) نگاه شـود. اين مقاله مشتمـل بر دو بـخش می‌باشد. بخـش اول: اسرار قبل از تولد تا زمان تولد (شامل 7 نكته) و بخش دوم: اسرار، كيفيت و نكات مربوط به حين تولد (شامل 9 نكته). بنا بر اهميت و نقش «درخت طوبي» در زمان تولد و ازدواج حضرت فاطمه (س) توضيح مختصري در مورد اين درخت و ارتباط آن با صديقه طاهره در پایان بخش اول آورده شده است.
زنان راوی حضرت زهرا سلام الله علیها
این مقاله به بررسی زنانی که راوی وقایع و… پیرامون حضرت زهرا سلام الله علیها پرداخته است.
اسرار وجودی حضرت زهرا سلام الله علیها
جايگاه زن در عالم وجود از منظر عرفان اسلامي به‌عنوان شاهكار خلقت و مظهر قابليت و فاعليت خداوند مطرح‌شده است. در اين ميان سيده زنان عالم، صديقه کبرا (س)، مظهر اتم و اكمل قابليت و فاعليت الهي است. تعينات علمي و استعدادها توسط نور وجودي ايشان، تحقق و ظهور پیداکرده و به فعليت می‌رسد. لذا محور اصلي سير كمالي عبودي، در رضاي فاطمه (س) و محبت به او و اهل‌بیت (ع) است و وصول به مقام توحيد و سير صحيح الي الله بدون ولايت ايشان ممكن نيست و این‌همه راز الگوپذيري شيعه است.
هماهنگي در اخبار فدک
قضیه‌ی فدك از فرازهاي مهم تاريخي است كه چندوچون آن همواره ميان علماي شيعه و اهل سنت مورد اختلاف‌نظر بوده و بحث‌های فراوان را به خود اختصاص داده است. يك عامل مهم در اختلاف‌نظرها، ابهام‌ها و تعارض‌هایی است كه در اخبار فدك ديده می‌شود. نويسنده در اين مقاله كوشيده است، تعارض و ابهام‌ها را بدون در نظر گرفتن سند روايات فدك، برطرف سازد.
توریث انبیاء
فدک دهی یهودی‌نشین بود که در سال هفت هجری بنا بر مصالحه اهل آن با پیامبر اسلام (ص) نصف آن در اختیار آن حضرت قرار گرفت و چون از موارد فیء محسوب می‌شد، رسول خدا آن را به فاطمه زهرا (س) بخشیدند و تا زمان خلیفه اول در تصرف ایشان بود. پس از رحلت پیامبر (ص) با تمسک به خبر «نحن معاشرالانبیاء لانورث ما ترکناه صدقه» (ما پیامبران ارثی نمی‌گذاریم؛ هر چه ترک کرده‌ایم، صدقه است)، آن را از فاطمه (س) گرفته و جزء بیت‌المال قرارش دادند. به نظر می‌رسد، تمسک به این خبر و محروم کردن دختر پیامبر از ارث پدر از چند جهت مخدوش و مردود می‌باشد. با آیات صریح قرآن منافات دارد؛ سند این روایت که راوی آن تنها خلیفه اول است قابل‌اعتماد نیست؛ احتمال‌هایی در خصوص متن خبر مطرح است که از تمسک به آن بر عدم توریث انبیاء: ممانعت می‌کند.
بررسی مسئله ملک فدک با رویکرد فقهی – حقوقی
با مروری کوتاه بر خطبه‌ها و کلمات باقی‌مانده از یگانه دختر پیامبر (ص) درمی‌یابیم که پاره‌ای از اندیشه‌های فکری و سیاسی شیعه، اولین بار توسط حضرت فاطمه (س) مطرح شد، به‌رغم آنکه عمر آن بزرگوار کوتاه بود و زمینه مناسبی برای نشان دادن آثار تفکرات خویش نداشت. آن حضرت در اولین خطبه‌ای که بعد از جریان سقیفه بنی ساعده به بهانه غصب فدک در مسجد مدینه و دفاع آن حضرت از حضرت علی (ع) ایراد فرموده‌اند، بین افکار و اعتقادی که باعث به وجود آمدن سقیفه شدند و تفکر و راه اهل‌بیت (ع) تمیز داد و با انحراف ایجادشده برخورد کرد. در مقاله سعی بر این است که عمل آن بزرگوار را در مورد پس گرفتن ملک غصب شده فدک به‌طور خلاصه بررسی و علت پافشاری حضرتش در این مورد بیان شود.
گفت‌وگوي ملائکه با حضرت فاطمه سلام الله علیها
در روایات بسیاری، ائمه اطهار محدث معرفی‌شده‌اند. این وصف منحصر به ایشان نیست، بلکه در روایاتی حضرت فاطمه زهرا نیز دارای این فضیلت شناخته‌شده‌اند؛ مجموعه این گفت‌وگوها در مصحف فاطمه گردآمده و در اختیار ائمه بوده است. روایات متعددی از اهل‌بیت در این زمینه رسیده است و ضمن اثبات این فضیلت، جایگاه محدث را به‌گونه‌ای که موجب شبهه نشود، تبیین کرده‌اند. به معنای مذکور در روایات، شیعه و سنی، تحقق آن را برای غیر انبیا ممکن شمرده‌اند، اما روایات شیعی به‌صورت دقیق، مصادیق آن را معرفی می‌کنند و شکل و نمادهای این تحدیث را برمی‌شمارند. این منابع، محتوای آنچه را ملائکه بر حضرت فاطمه (س) برخوانده‌اند، تبیین کرده‌اند.
عصمت حضرت زهرا سلام الله علیها الهی یا اکتسابی؟
رفت به امور زيربنايي اعتقادات اسلامي از مهم‌ترین وظايف يك متدين به دين اسلام می‌باشد كه بايد با استدلال، به آنها پرداخته و موردپذیرش او گردد. يكي از مسائل بحث‌برانگیز، عصمت حضرت زهرا (س) است. عصمت فاطمه زهرا (س) با ادله فراوان قابل‌اثبات است. چنانکه پيامبر اكرم (ص)، در حديثي كه شيعه و سني آن را نقل کرده‌اند، می‌فرماید: «همانا خداوند تبارک‌وتعالی به خاطر خشم فاطمه، غضب می‌کند و به سبب رضايت او خشنود می‌گردد.» روشن است كه در صورتي می‌توان خشم و غضب يك شخص را ملاك خشنودي و ناخشنودي خداوند دانست كه وي جز به اجراي فرمان‌های الهي نينديشد و نه‌تنها در عمل، بلكه در فكر و انديشه نيز معصوم باشد. در اين روايت، به‌صورت كلي، رضايت فاطمه (س) محور خشنودي الهي قرارگرفته است. این‌یکی از دلايل عصمت آن حضرت است. اهميت آن در اين است كه عصمت ايشان به‌عنوان اصل جدایی‌ناپذیر در وظيفه هدايت انسان‌ها نقش ايفا می‌کند؛ اما در اين مقاله سعي بر آن است كه بدانيم با توجه به مباني عصمت ـ خواه مباني برگرفته از عقل و يا نقل ـ معصوميت حضرت زهرا (س) اكتسابي است يا الهي؟
نقش حضرت زهرا سلام الله علیها در دفاع از حریم ولایت
امامت و ولايت در اسلام، از پایه‌های اصلي اعتقاد و زيربناي زندگي سياسي، اجتماعي و فرهنگي به شمار می‌آید؛ اما ولايت در باور شيعه از جايگاهي خاص و رفيع برخوردار است تا جايي كه از نماز، روزه، حج و جهاد نيز برتر و بالاتر است. رويكرد حضرت زهرا (س)، به‌عنوان اولين حامي و مدافع ولايت بر حق الهي و آغازگر دفاع از حريم ولايت، تعیین‌کننده محور ارزش‌های اجتماعي و سياسي درحرکت تاريخي اسلام است. رويكرد ايشان در دفاع از حريم ولايت پس از رحلت پيامبر اكرم (ص) تا زمان شهادتشان، از فرازهاي مهم تاريخ اسلام به شمار می‌رود. در اين زمان است كه فاطمه (ع) همچون سياستمداري بزرگ در دفاع از ولايت «دانشگاه سياسي» خود را می‌گشاید و در مكتبي كه عمرش كمتر از صد روز بود، ضمن نشر «فرهنگ سياسي» خود، مشعل هدايت را فراروي حقيقت مداران قرار می‌دهد. ازاین‌رو، پژوهش حاضر می‌کوشد ضمن تبيين آن موقعيت حساس، با استناد به شواهد و قراين تاريخي و نگاه توصيفي ـ تحليلي، چگونگي دفاع از حريم ولايت را به تصوير كشانده و در پايان، سيره نظري و عملي آن حضرت را در اين كشمكش سياسي، كه هدفش قرار دادن حاكميت بر محور حق و عدل بود، روشن نمايد.
محورهای اساسی مبارزات سیاسی حضرت زهرا (س)
پس از رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، امیرالمومنین علیه السلام سیاست سکوت اعتراض آمیز و در عین حال توأم با همکاری حساب شده با خلفا را به عنوان بهترین زاه نجات امت اسلامی از هلاکت و گمراهی برگزید. دلیل این امر را در موارد زیر می خوانید.
شیعه و دفاع از حریم آن در خطبه‌های حضرت زهرا سلام الله علیها
«شیعه» نامی آشنا در فرهنگ توحید بوده و قرآن بزرگ‌ترین شاهد این گفتار است. در قرآن، حضرت ابراهیم (ع) «شیعه» نامیده شده است; زیرا ادامه‌دهنده جریان توحیدی حضرت نوح (ع) بود. پیامبر اکرم (ص) و حضرت علی (ع) نیز شیعه بودند. «تشیع» راهی جدا یا منشعب از اسلام نیست، بلکه امتداد خط حضرت محمد (ص) و استمرار طریق توحید است. روشن است که درراه خدا و جریان توحیدی، انتخاب خلیفه و وصی پیغمبر همانند انتخاب پیامبر، فقط به دست خدا و به‌فرمان او انجام می‌گیرد. این همان اعتقادی است که شیعه را از دیگران ممتاز می‌گرداند. حضرت زهرا (س) در خطبه مبارک خود، به دفاع از این بینش می‌پردازد و در مقابل تمام جریاناتی که تا آن زمان پدید آمده بودند یا در آینده به‌تبع آنها می‌توانستند پدید بیایند، ایستاده، مخالفت صریح خود را اعلام می‌کند; زیرا نتیجه آنها را بسیار شوم می‌داند که جز خون‌ریزی و بدبختی ثمره‌ای نخواهد داشت، درحالی‌که اگر همان جریان برگزیده الهی که در رهبری حضرت علی (ع) متجلی بود، پس از رسول اکرم (ص) ادامه می‌یافت، یقیناً به خوش بختی و سعادت تمام جوامع بشری منتهی می‌شد و اسلام آینده‌ای روشن و درخشان می‌داشت که در سایه آن، مردم درنهایت آسایش و رفاه، از نعمت‌های فراوان مادی و معنوی بهره‌مند می‌شدند و درهای برکت از آسمان و زمین برایشان گشوده می‌گشت; ولی افسوس!
سیره سیاسی حضرت زهرا (س) در مقام انسان کامل
سیمای حضرت زهرا (س) در روایات اهل تسنن چکیده: هرچه انسان در اتصاف به کمالات واجب‌الوجود قویی‌تر باشد، به مبدأ واجب‌الوجود نزدیک‌تر و آثار وجودی او بیشتر است؛ چنانکه انسان کامل مجمع اسماء و صفات خداوند است. از منظر قرآن کریم منصب هدایتگری از آن انسان‌های کاملی است که از عیوب اخلاقی و نفسانی مبرا بوده و از «ظلم» به معنای عام آن معصوم باشند. قول و فعل و تقریر چنین انسانی حجیت دینی داشته و او به اقتضای وظیفه دینی به امر اقامة دین و اجرای حدود و دفاع از حریم دین خدا می‌پردازد. حضرت زهرا (س) مصداق بارز «تطهیر الهی» است که به‌دوراز هرگونه تمایل فردی و با دو شیوه اقامه ادلّه و وصیت سیاسی، به حراست از دین و حمایت از وصی بلافصل رسول خدا پرداخته است و در همه اقوال و اعمال و تقریراتش، جانب دین را لحاظ نموده و خیرخواه امت بوده است؛ فلذا پیروی از سیره متعالی ایشان می‌تواند راهگشا و کارساز باشد.
دورنمای فتنه های ناشی از سقیفه از نگاه حضرت زهرا (ع)
آنچه در زیر می خوانید بخشی از خطبه ی فدکیه ی حضرت فاطمه سلام الله علیها است که به دنبال تصرف فدک توسط خلیفه اول، آن بانوی بزرگ در برابر خلیفه و در حضور مهاجران و انصار ایراد فرمود.