دلایل و زمینه‌های قتل‌های سیاسی ـ مذهبی در جهان اسلام در قرون پنجم و ششم هجری با تأکید بر ایران

قتل غافل­گیرانه یا ترور به مفهوم امروزی؛ یکی از محورهای مهم تاریخ تحولات سیاسی جهان اسلام و ایران در قرون پنجم و ششم هجری قمری است. منابع تاریخی این دوره، تعداد زیادی از این نوع قتل‌ها را با انگیزه­های مذهبی، سیاسی و اقتصادی ثبت کرده‌اند. شرایط سیاسی جهان اس÷لام و پیدایش نهضت اسماعیلیه نزاری و در پی آن تأسیس حکومت به دست حسن صباح موجب گردید تا یکی از بی نظیرترین و در عین حال شدیدترین دوره‌های قتل‌های سیاسی ـ مذهبی در تاریخ ایران و اسلام، با پی‌آمدها و نتایج بسیار و در ابعاد و زمینه‌های مختلف شکل بگیرد. قتل گروه‌های مختلفی از صاحبان قدرت مانند خلیفه، سلطان، وزیر، امیر و فقها یکی از مشخصه­های این نوع قتل‌ها در این دوره است. پژوهش حاضر با بهره­گیری از منابع متقدم، همراه با روایتی دقیق و صحیح از قتل‌ها به دلایل و زمینه­های وقوع آن‌ها توجه می‌کند و در نهایت آمار و فراوانی آن را در جدول‌ها و نمودارهایی به تصویر می‌کشد.

اندیشه ‏هاى حسن صبّاح‏ در باب امامت و حجّت‏

این پژوهش ضمن بررسى نوآورى‏هاى مذهبى حسن صبّاح، به نقش وى در بنیان نهادن دعوت جدید اسماعیلى و بحث از آراى او درباره‏ى جایگاه امام در سلسله مراتب این آیین و ضرورت تعلیم از امام، هم‏چنین تأثیر این اصلاحات مذهبى در جامعه‏ى اسماعیلى ایران و چگونگى قرار گرفتن این داعى اسماعیلى در رهبرى جنبش نزاریان مى‏پردازد.
یافته‏هاى این پژوهش بیانگر آن است که حسن صبّاح با ارائه‏ى آموزه‏هاى تازه‏ى مذهبى، ضمن اصلاحات بنیادىِ ساختارِ این آیین، آن را با مقتضیات سیاسى و اجتماعى آن عهد هماهنگ ساخت. این رویکرد مصلحت‏جویانه و عمیقاً مذهبى سبب شد تا تعالیم این داعى تحت عنوان «دعوت جدید» شهرت پیدا کند. وى به یارى این اندیشه‏هاى تازه، ضمن متحد ساختن نزاریان ایران، نیرو و آرمان‏هایى تازه بدانان داد و با رهبرى خویش، در مقام «حجت» امام غایب، جامعه‏ى نزارى را به سمت کسب توانمندى‏هاى سیاسى نیز سوق داد.