برچسب: حسن بناء

جنبش برادران مصری؛ رشد و شکل گیری سلفی گری در مصر

در این مقاله به سیر حرکت سلفی گری مصری از ابتدا تا زمان سید قطب که بسیار به نظر نویسنده تندرو و خشونت بار تر شده اند، پرداخته است. از زمان سید جمال الدین اسد آبادی تا زمان ترور انور سادات و حتی تکفیر برخی از مسلمانان.

جنبش اسلامی مصر در دو دهه اخیر وعوامل تقویت کننده آن

هدف از پژوهش حاضر، بررسی زمینه های پیدایش، تحولات و عوامل تقویت کننده جنبش اسلامی مصر در دهه های ‎۸۰ و ‎۱۹۷۰ است. تحقیق حاضر با استفاده از روش کتابخانه ای از نوع توصیفی – تحلیلی انجام شده و مطالب آن در دو فصل کلی ارائه شده است.

تاریخ سلفیه جهادی در مصر؛ پایان عصر تشکل های بزرگ و شروع عصر تشکل های کوچک

بسیاری از گروه­های وابسته به جریان سلفی جهادی در مصر تا قبل از دهه 1990 وجود نداشتند. گروه­های سلفیه جهادی تقریباً پس از حمله به عراق شکل گرفتند و سازمان القاعده و هواداران آن شروع به ترویج اندیشه جهاد در عراق کردند. با گسترش شبکه اینترنت در مصر، جوانان مصری رفته رفته با اندیشه و افکار سازمان های جهادی و با کتب و رساله­های شیوخ و رهبران سازمان­های جهادی در جهان از جمله المقدسی آشنا شدند و به این ترتیب، عصری موسوم به عصر «گروه­های کوچک» شروع شد. در این برهه، گروههای جهادی متعددی در مصر بوجود آمد؛ از جمله:‌ سازمان جند الله، المطریه، پورسعید، الجیزه، سازمان اسکندریه ، سازمان شبرا و…. در این مقاله به بررسی گروههای جهادی مصر پرداخته می‌شود.

تاثیر انقلاب اسلامی ایران بر جنبش اخوان‌المسلمین

امروزه بنیادگرایی اسلامی، اصولگرایی اسلامی، خیزش اسلامی، انقلاب اسلامی، رادیکالیزم اسلامی و … عباراتی هستند که به طور فراوان در تمامی رسانه‌های گروهی و مطبوعات و نشریات خبری و تحلیلی سراسر جهان به کار می‌روند. این واژه‌ها دربرگیرنده مهمترین و در عین حال پیچیده‌ترین رویدادی است که جهان و منطقه را در دو دهه اخیر به خود مشغول کرده و هم‌اکنون نیز عامل اساسی و شاید مانع اساسی پیدایش نظم نوین جهانی مطلوب بازیگران زورمند دنیاست . به‌اعتقاد صاحبنظران، هرگونه تغییر و تحولی در ساختار فعلی جهان و ترسیم آینده آن بدون در نظرگرفتن حالت بنیادگرایی اسلامی کاری عبث و بیهوده است ، چرا که امروزه موج اسلامخواهی و خیزش مسلمانان بنیادگرا، مرزهای کشورهای اسلامی را در نوردیده و حاکمیتها را با خطر جدی و بی‌سابقه‌ای روبه‌رو ساخته است . قیام مسلمانان در الجزایر، تونس ، مراکش و رویارویی جدی آنان با رژیمهای متحد در اتحادیه مغرب بزرگ عربی، پیروزی بنیادگرایی در اخراج روسها از افغانستان و برقراری حکومت توسط خود، به قتل رساندن سادات در مصر، به قدرت رسیدن اسلامخواهان در خرطوم با شیوه غیر مترقبه نظامی، انتفاضه و تغییر شیوه مبارزه در سرزمینهای اشغالی، آماده شدن اسلامگرایان در دو کشور یمن متحد و اردن برای یک رویارویی بزرگ و سرنوشت ساز، اوجگیری قیام جدایی خواهان کشمیر، مبارزه خونین استقلال طلبان مسلمان -3 هردوکشور دارای وضعیت جغرافیایی و موقعیت استراتژیک و سوق‌الجیشی خاصی هستند. -4 دوکشور از نظر پایگاههای مذهبی و وجود حوزه‌های علمیه شیعه در قم و مشهد و دانشگاههای مذهبی تسنن (الازهر) اهمیت دارند. باتوجه به موارد فوق و اهمیت این دو جنبش در زنجیره جنبشهای بنیادگرایی معاصر موضوع روابط اخوان‌المسلمین و جمهوری اسلامی ایران را در فاصله زمانی 1979 تا جنگ خلیج فارس را انتخاب کرده‌ایم. به دلیل گستردگی بحث ، این روابط را از زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران بررسی می‌کنیم و به قبل از آن تنها اشاراتی خواهیم داشت .

بررسی و نقد مبانی و روش تفسیری سید قطب

پژوهش حاضر, مبانی و روش تفسیری سید قطب را با روش توصیفی تحلیلی و با توجه به فضا و بستر تاریخی آن مورد بررسی قرار داده و این فرضیه را آزمون نموده که خاستگاه تفسیری سید قطب ریشه در جریان اصلاح اندیشه دینی در مصر دارد. تفسیر سید قطب به دلایل متعددی, از جمله مبنای هنری او, از مهم ترین تفاسیر معاصر به شمار می رود. وی با تکیه بر دو اصل «تخیل حسی» و «تجسم فنی»، و با استفاده از جلوه های هنری, نظیر صحنه سازی, شخصیت پردازی و تصویرپردازی به تفسیر قرآن پرداخته است. این مبنا برگرفته از ادبیات مدرن است و به همین دلیل, سید قطب از تفسیر لغوی, نحوی و جدلی خودداری کرده است. او برای فهم بهتر, معنای محوری متن را مطرح کرده و با تبیین ارتباط پاره های هر کلام با کلام دیگر, نظام واره بودن کل قرآن را نشان می دهد. پرهیز از عقل گرایی, یکی دیگر از مبانی تفسیری سید قطب است و آن را اصل اساسی برای فهم قرآن به شمار آورده است. وی عقل را محدود, مقید و تابع هوا و هوس دانسته و به همین جهت, تفسیر قرآن را بر اساس خِرد انسانی رد کرده و بر لزوم پرهیز از مباحث فلسفی, عقلی و کلامی تأکید کرده است. سید قطب برای دستیابی به مفاهیم واقعی و دقیق آیات قرآن, از روش تفسیر قرآن به قرآن, بهره فراوانی برده است؛ وی در استفاده از این روش, توجه و عنایت ویژه ای به سیاق آیات دارد, و بر اساس آن, در مورد مکی یا مدنی بودن برخی آیات مورد اختلاف, داوری نموده است. او همچنین به اهمیت و نقش روایات, و همین طور اسباب نزول و میزان تأثیرگذاری آن در فهم دقیق معانی آیات توجه کامل داشته است, و به همین دلیل, از روایات و اسباب نزول هم در تفسیر او استفاده شده است, اما روش غالب در تفسیر «فی ظلال القرآن» روش تفسیری قرآن به قرآن است.

بررسی فرصتها و چالش های جنبش های اسلامی در عصر جهانی شدن مطالعه موردی جنبش اخوان المسلمین

.این پژوهش با عنوان فرصت ها و چالش های جنبش اسلامی با محوریت جنبش اخوان المسلمین در عصر جهانی شدن،در مرحله اول در پی شناخت فرصت ها و چالش های جهانی از طریق مؤلفه های دموکراسی ،دولت –ملت و هویت جنبش های اجتماعی می باشد .در مرحله دوم با بررسی سوالات تحقیق در پی شناخت پیامد های مهم این پدیده بر روی ابعاد مختلف جنبش اخوان المسلمین است. روش تحقیق بکار گرغته شده در این پژوهش روش تحلیل توصیفی و تبیینی است.ابتدا بر اساس روش توصیفی مباحث اساسی تحقیق از طریق مطالعات کتاب خانه ای با استفاده از آمار ، ارقام ،جزوا ت، سایتهای اینترنیتی ونیز کتابهای دسته اول جنبش اخوان المسلمین به شکلی منظم توصیف شده و آنها را در قالب متغیر مستقل و وابسته دسته بندی کردهایم و در نهایت رابطه آنها با همدیگرتحلیل و تبیین شده است. پس از بررسی آراء و نظریات مطرح شده در زمینه مورد مطالعه از جانب متفکران مختلف متغیرهای مورد مطالعه،توصیف و تبیین آنها نتایج زیر حاصل گشته است:جهانی شدن با فراهم آوردن زمینه تبلیغ هویت دینی ،فعالیت قانونی و آزاد ، فعالیت خیریه و عام المنفعه برای جنبش اخوان المسلمین فرصت فراهم میکند.از سوی دیگر با تقویت هویت عام گرا و مصرفی ونیزدامن زدن به پدیده «سیاست زدگی» این جنبش را دچار چالش می کند.تاثیرات جهانی شدن از طریق فرایند دموکراتیزاسیون بر جنبش اخوان المسلمین مشروعیت قانونی، فعالیت آزاد ، فعالیت پارلمانی ونیز پدیده «سیاست زدگی» می باشد. جهانی شدن دولت – ملت را دجار بحران مشروعیت ،بحران هویت و کاهش نظارت بر شهروندان میکند. و نهایتا اینکه جهانی شدن با دامن زدن به بحران هویت ،هویت های عام گرا ، خاص گرا و مصرفی را تقویت و بازسازی می کند.

معرفی کتاب: «مفهوم جاهلیت و اصول گرایی مذهبی سیاسی در اندیشه سید قطب»

سید قطب بر جریانات اسلامی و گروه های اسلام گرای معاصر در سراسر دنیا تأثیر بسزایی گذاشته است. به طوری که بسیاری از رهبران اسلامی قطب را یکی از افراد تأثیرگذار بر شکل گیری افکاری معرفی نموده است. شکری مصطفی، صالح سریه، عمر عبدالرحمن و… همچنین رهبران القاعده، بن لادن و ایمن الظواهری، قطب را رهبر ایدئولوژیک خود معرفی کرده و از اصطلاحات، تعبیرات و مفاهیم سید قطب برای شناساندن خود و افکار خود بهره برده اند؛ بسیاری از آثار و کتب سید به زبان های زنده ی دنیا ترجمه شده اند.

نقد و بررسی اندیشه های سلفی سید قطب و تاثیر آن بر گرایش های فکری جهان اسلام

این پژوهش بر آن است تا اندیشه های سلفی سید قطب را که یکی از چهره های مطرح و شناخته شده ی اهل سنت ،و یکی از رهبران جنبش اخوان المسلمین است را مورد ارزیابی و نقد و بررسی قرار دهد،تا مگر انسانهای حق طلب و آگاه در مورد آن تفکر کنند و حقیقت را دریابند. سید قطب ، افکاراش متاثر از ابن تیمیه و شاگردش ابن قیم جوزی بود، و یکی از تاثیر گزاران تفکر سلفی عصر جدید به شمار می آید، کتابهای او از جمله کتاب تفسیراش«فی ضلال قرآن»و کتاب «معالم فی الطریق »بسیار مورد توجه علاقه مندان و روشنفکران سلفیون عصر جدید واقع شده است.سید قطب با استفاده از تعریف های خاصی که برای برخی از اصطلاحات مثل ،عبادت و ایمان و کفر و توحید و شرک قائل است ،سعی می کند بیشتر حکومت ها را کافر معرفی کند و مسلمانانی هم که از این حکومت ها پیروی می کنند را کافر بشمارد ،و بعد راه مقابله با آن را هجرت و جهاد معرفی می کند و وظیفه ی هر مسلمان می خواند ،به همین خاطر بعد ها این تفکرات وسیله ای خطرناکی می شود برای برخی از کوته فکران و بد اندیشان ،که نتیجه ی آن را می توان در برخی از گروهک های تروریست عصر جدید مثل القاعده ،مشاهده کرد و امید است که این رساله ،چراغی باشد برای بیداری امت اسلامی ،که تحت تاثیر هر شخصی و یا تفکری قرار نگیرند.

اندیشه‌های سیاسی سیدقطب و تاثیر آن بر جنبش‌های اسلامی معاصر مصر

سيدقطب بعنوان يک ايدئولوگ و نظريه‌پرداز تاثير بسزايی در جهت‌گيری جديد ايدئولوژی اسلامی داشته است . او بعنوان عضو برجسته اخوان المسلمين، ارتباط و تداوم سازمانی ميان اخوان و شاخه‌های جوان و مبارز آنرا فراهم ساخت و مخالفت او با ايدئولوژي رسمی دولت مصر و سپس شهادتش باعث گرديد تا مبارزان جوان شيوه جهاد و شهادت را سرلوحه مبارزات خود قرار دهند. سيدقطب و انديشه‌های او به عنوان یک نقطه عطف در فعاليتهای جنبش اخوان محسوب می گردد و کتاب معالم فی الطريق او راهنمای جنبش اسلامی در سالهای پايانی دهه 60 و دهه 70 میلادی می باشد. اين كتاب هم به تحليل جامعه معاصر پرداخته و هم راهنمايی های لازم را جهت زمينه‌سازی رستاخيز امت انجام داده است.

اخوان المسلمین مصر و تأثیر آن براندیشه دینی در ایران

هدف پژوهش تاثیر اخوان المسلمین بر نوگرایان دینی در سایر کشورهای مسلمان و تاثیر آنها بر فداییان اسلام درایران و همچنین بررسی اینکه فدائیان اسلام نیز یکی از گروههای شیعی متعهد به اصولگرایی اسلامی بودند از اخوان المسلمین سلفی اهل سنت تا چه اندازه تاثیر پذیر بوده اند. روش پژوهش تاریخی کتابخانه ای و فیش برداری است. نتیجه اینکه با توجه به بررسی های بعمل آمده در این رساله دو عامل اصلی در شکل گیری و تکوین حرکتهای اصول گرا وسنتگرا در جهان اسلام موثر بوده اند اول تهاجم همه جانبه غرب و ناتوانی با تسلیم اختیاری کشورهای مسلمان در مقابل آنان دوم ناتوانی عملی اندیشه های با ماهیت ملی و سکولاری در مقابله با آن.

اخوان المسلمین سوریه

اخوان‌المسلمين سوريه در سال ۱۹۳۵ میلادی در شهر حلب و با الگوبرداري از اخوان‌المسلمين مصر شکل گرفت. هدف از تأسيس این جریان در سوریه مقابله با اشغال اين کشور از سوي فرانسه، سامان دادن اوضاع نابسامان اقتصادي و از ميان برداشتن فاصله‌هاي موجود بين جهان عرب از طریق احياي اسلام بود، اما پس از استقلال سوريه و قدرت گرفتن رژيم سکولار بعث، مبارزه با اين رژيم در راس اهداف این جنبش قرار گرفت. بعدها حوزة فعاليت‌هاي اخوان گسترش يافت و اين امر از سويي، به منظور همکاري اين جنبش در بازپس‌گيري فلسطين اشغالي با دنياي عرب بود و از سوي ديگر، به سبب کوچ برخي رهبران و اعضاي اخوان‌المسلمين مصر به سوريه بود. در آن دوره زمانی فعالیت اخوان درمصر ممنوع اعلام شده بود و دفتر این جنبش در قاهره تعطیل شده و اموال آن مصادره شده بود بود به همین دلیل اعضای اخوان المسلمین مصر از قاهره به دمشق آمدند و مرکزیت خود را دراین شهر قرار دادند. از اين پس مصطفي السباعي با همکاري اخوان‌المسلمين مصر، رهبري اخوان را عهده‌دار شد. البته بايد توجه داشت که اخوان‌المسلمين سوريه از نظر ساختاري مانند اخوان مصر بود و گرچه دو گروه يکديگر را جنبش واحد می‌دانستند، اما در عمل خود مختار بودند. در این مقاله به بررسی تاریخچه و ابعاد مختلف اخوان المسلمین سوریه پرداخته می شود.

اخوان المسلمین – دایره المعارف اسلام چاپ ترکیه

اخوان المسلمین نام جریانی است که بر اساس مقابله با استعمار و اجرای دستورات اسلام در سال 1928م در مصر توسط شخصی به نام حسن البنا تشکیل شد. این جریان در طول دوران خود فراز و نشیب های فراوانی داشته و در مسائلی هم اشتباهاتی را مرتکب شده است. اخوان المسلمین در خارج از مصر هم در کشورهایی چون سودانٰ، سوریه، فلسطین،اردن و… گسترش یافته است. در مقاله حاضر به نحوه تشکیل این جریان و اهداف آن و گسترش آن در جهان اسلام اشاراتی می شود.

اخوان المسلمون

الاخوان المسلمون، «برادران مسلمان» نهضت اسلامی دینی و سیاسی که در مصر توسط حسن بناء* تاسیس شد. تاریخ: بسیاری از جنبه های تاریخ الاخوان المسلمون هنوز ناشناخته مانده است، و این امر در مورد نهضتی که فعالیتهای سری فراوان داشته و چندین بار قدرتهای حاکم زمان را در معرض تهدید قرار داده، و از جانب آنها مورد تعقیب واقع شده، و بسیاری از سران تندرو مشهور آن هنوز (1969) گرفتار تبعید هستند یا تحت نظر پلیس کشور خود قرار دارند، کاملا طبیعی است. در تاریخ این نهضت چند مرحله جداگانه می توان تشخیص داد: 1. مرحله تأسیس (36-1928) 2. یک مرحله فعالیت سیاسی و گسترش، و سپس دوره گرفتاری (52-1936).