تواتر حدیث منزلت

برگرفته از کتاب «قطف الأزهار المتناثرة فی الأخبار المتواترة» ص 281

آیا حدیث منزلت تنها به همان روزهای جانشینی علی علیه‌السلام در غزوه تبوک دلالت دارد؟

برخی همچون آمدي مي‎گويد: «جانشيني علي علیه‌السلام از سوی پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، تنها مخصوص به همان روزهايي بود كه پيامبر مدينه را ترك گفت. اين مطلب غیر از آن است كه او را خليفه علي الاطلاق و جانشين پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله بخوانند». این شبهه که نظیرش از قرطبی نیز نقل شده، جزو رایج ترین شبهات حدیث منزلت است که در این مختصر بدان پراخته شده است.

آیا حدیث منزلت، یک خبر واحد است و تنها به یک جریان خاص ارتباط دارد؟

برخی به علت تعصبات مذهبیشان، پی به انکار مسائلی می زنند که از اوضح واضحات است. برای مثال، قرطبی که یکی از علمای برجسته مالکی مذهب اهل سنت است، در مواجهه با حدیث منزلت، تلاش می کند تا بر این حدیث خدشه وارد کند. او حدیث منزلت را خبر واحدی می داند که تنها اختصاص به جریان اشاره دارد. در این وجیزه بیان خواهد شد که این روایت از اصحاب متعدد در وقایع و ماجراهای مختلفی نقل شده است.

با توجه به اینکه خلیفه و وصی حضرت موسی علیه‌السلام، یوشع بن نون بوده است، چگونه می توان با حدیث منزلت، بر وصایت و خلافت امیرالمؤمنین استناد کرد؟

از جمله شبهاتی که مخالفین خلافت بلافصل امیرالمؤمنین علیه‌السلام بر حدیث منزلت وارد کرده اند، این است که آنها می گویند: «پس از حضرت موسی علیه‌السلام، خلافت و وصايت به دست يوشع بن نون رسید نه هارون؛ زیرا هارون قبل از حضرت موسيعلیه‌السلام از دنيا رفته بود. با این وجود شیعیان چگونه با حدیث منزلت به وصایت امیرالمؤمنین علیه‌السلام استنباط می کنند»؟
به فضل الهی این شبهه نیز از منظر محققین شیعه به دور نبوده است و به آن پاسخ های محکمی داده اند که ما در این وجیزه مختصراً، به بخش هایی از این پاسخ می پردازیم.

آيا درخواست قلم و كاغذ توسط پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در آخرين ساعات عمر شريفش دليل بر اين نيست كه پيامبر تا آن زمان جانشيني براي خود تعيين نكرده بودند؟

برخی فکر می کنند همین که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در آخرین لحظات عمر شریفشان درخواست قلم و کاغذ کردند، و فرمودند که می خواهم چیزی را بنویسم که هیچ گاه گمراه نشوید، خود دال بر آن است که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله تا آن زمان تعیین جانشین نکرده است! ما در این وجیزه سعی داریم تا به این حرف گزاف پاسخ بگوییم.

آیا حدیث منزلت، خبر واحد است؟

قرطبی در تفسیر خود، در خصوص حدیث منزلت، ادعاهایی داشته است که ما تمامی ادعاهای او را ضمن پاسخ به شبهه ی اختصاص صدور و دلالت حدیث منزلت به غزوه تبوک، بیان نموده ایم. وی علاوه بر آن که ادعا کرده حدیث منزلت تنها مربوط به جریان تبوک است، به طرز شگفت آوری این حدیثِ متواتر را واحد خوانده، و گفته که تنها از طریق سعد بن ابی وقاص نقل شده است! حال برای رهیافت به پاسخ این سؤال به متن ذیل مراجعه کنید.