برچسب: حجت الاسلام محمد علی مروجی طبسی

مفهوم شناسی «رجم»

یکی از اقسام حدود و احکام کیفری مطرح شده در منابع فقهی، حدّ رجم (سنگسار) برای زانی محصن یا محصنه است. علّامه حلّی (ره) می گوید: « و أقسام الحدّ خمسة: قتل، و رجم، و جلد، و [جلد و] رجم معا، و جلد و جزّ و تغريب.» همچنین در کتاب دیگرش می گوید: «الثاني الرجم و هو حدّ المحصن إذا زنى ببالغة عاقلة و كان شابّا، و حدّ المحصنة الشابّة إذا زنت بالبالغ و إن كان مجنونا.» اینکه آیا حکم سنگسار منتهی به قتل مرجوم و مشروعیت آن از منظر درون فقهی قابل اثبات است یا نه؟ مورد نقض و مناقشه برخی قرار گرفته است. از این رو با طرح ادله فقهی رجم و بررسی میزان دلالت آنها بر مقصود تلاش می کنیم مشروعیت یا عدم مشروعیت رجم اعدامی را در منابع اجتهادی فقه مورد واکاوای قرار دهیم. اما از آنجا که از این حکم در بسیاری از منابع حدیثی و کلمات فقها تعبیر به «رجم» شده و مشتقات آن مورد استفاده قرار گرفته است، چاره ای نیست جز اینکه ابتدا به مفهوم شناسی این واژه و سپس به بیان ادلّه اجتهادی حکم «رجم» بپردازیم.

جلوه هایی از مواضع انقلابی فقیه خراسان آیت الله العظمی شیخ محمّد رضا طبسی نجفی(ره)

عالم متخلّق و فقیه اهل بیت (ع)، آیت الله شیخ محمّد رضا طبسی نجفی (ره) یکی از ستارگان درخشان آسمان فقاهت است که در کارنامه ‏علمی او بیش از شصت اجازه اجتهاد و روایت و نزدیک به پنجاه تألیف وجود دارد. وی از ملازمان خاص و از اعضای اصلی شورای استفتاء ‏سیّد ابوالحسن اصفهانی (ره) و نیز از شاگردان مبرّز شیخ عبدالکریم حائری (ره)، میرزای نائینی (ره)، آقا ضیاء عراقی (ره) و دیگر اعلام ‏پرآوازه آن دوران به شمار می رود. افزون بر این جایگاه والای علمی، در بعد اخلاق نیز باید او را الگویی ستودنی در حسن معاشرت با مردم ‏دانست. روح ملکوتی این عالم ربّانی در تاریخ 28/9/63 به دیدار حق شتافت. آنچه در پی می آید ‏بیان جلوه هایی از مواضع انقلابی و حمایت های قاطع آن فقیه فرزانه والامقام از بنیانگذار جمهوری اسلامی امام خمینی (ره) در دوران پیش و پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی است. امید است حوزه های علمیه با مطالعه و اندیشه در سیره انقلابی فقهای والامقام، نقش سازنده خود را در رشد و بالندگی «حوزه انقلابی» ایفا نمایند.

نیمه پنهان بنی امیه

نگرانی پیامبر اسلام(ص) نسبت به مساله خلافت و سرنوشت امت اسلامی موجب شده بود از یکسو کرارا به معرفی جایگاه و اهمیت محبت اهل بیت(ع) بپردازد و از آنان با تعابیری چون «امام»،«ولی»،«خلیفه»و«ثقل جدایی ناپذیر از قرآن» یاد کند و از سویی دیگر با پیش گویی فتنه های قریب الوقوع به افشاگری جریانهای خط نفاق و گروه های انحرافی پرداخته،وظایف مردم را در این شرایط بحرانی به روشنی بیان نماید.

شاید به جرات بتوان گفت در میان این گروه ها « بنی امیه» مخوف ترین فتنه ای بود که چهره واقعی آن پیش از وفات رسول خدا(ص) در عالم رویا به ایشان نشان داده شد.رویایی که بعدها به خاطر غفلت مسلمانان به حقیقت پیوست و جهان اسلام نزدیک به یک قرن گرفتار آن گردید. این همان فتنه ای بود که امیر المومنین(ع) در دوره خلافتش از آن به فتنه «کور»،«تاریک» و «فراگیر» [1]یاد  نمود و همگان را از آن بر حذر داشت.
در این نوشتار تلاش می شود تا ماهیت و هویت پیدا و نهان بنی امیه از زوایای گوناگون شناسانده شود تا هم قدری مظلومیت و ارزش مبارزه اهل بیت(ع ) با این جریان دین ستیز آشکار گردد و هم انگیزه ای باشد برای بیرون راندن دوست نمایان تفرقه افکن از صفوف به هم پیوسته مسلمانان جهت رسیدن به اتحاد و انسجام اسلامی.

ميلاد فاطمه زهرا سلام الله علیها

مقاله زیر، ترجمه گزیده ای از کتاب «دروس فی العقیدة و التاریخ» تألیف «آیت الله العظمی شیخ محمّد رضا طبسی نجفی (ره)»، ترجمه توسط حجت الاسلام «محمد علی مروجی طبسی» صورت گرفته است که تقدیم می گردد.

معنا شناسی سنت در قرآن و روایات

واژه سنت در روایات اهل بیت(علیهم السلام) در معانی متعددی به کار رفته است. توجه به این موارد استعمال در لسان عترت پیامبر(ص) از چند جهت قابل توجه و دارای اهمیت است: نخست آنکه در بسیاری از مسائل فقهی مطرح  شده توسط ایشان از واژه سنت استفاده شده است که فهم درست آن می تواند در استنباط صحیح احکام شرعی مؤثر باشد. جهت دوم این است کاربردهای مختلف این واژه فهم مسلمانان صدر اسلام را  به خوبی نشان می دهد و لذا می تواند پاسخی مناسب به برخی از مستشرقانی باشد که سنت را تنها در یک معنا منحصر می کنند و هر گونه قداستی را از آن نفی می نمایند. به طوری که گویا این واژه فقط در اغراض شرعی صرف نظر از استناد به سیره پیامبر(ص) استعمال شده است.

ما در این نوشتار تلاش نمودیم با استفاده از آیات قرآن و جوامع اولیه حدیثی(کافی،من لایحضره الفقیه،تهذیب الاحکام) استعمالات مختلف سنت در روایات اهل بیت(علیهم السلام) را مورد بررسی قرار دهیم. گر چه معترفیم این مقدار از بررسی کافی نیست و پژوهش بیشتر ممکن است معانی دیگری را نیز برای این واژه به اثبات رساند. به هر حال در بررسی بیش از چهل روایت توانستیم به این معانی دست پیدا کنیم.

مباحثی درباره شیعه شناسی

پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی مذهب شیعه اثناعشریه به عنوان یک جریان فکری فعّال، تأثیر گذار و ظلم ستیز ـ و نه صرفا یک جریان مخالف سیاسی ـ در عرصه بین الملل حضور چشمگیر و نقش محوری پیدا نمود. جریانی که معتقد است قرائت صحیح و تفسیر درست از قرآن و سنّت پیامبر (ص) تنها از طریق اهل بیت (ع) امکان پذیر است و برای فهم معارف دین و احکام آن باید به آموزه های اهل بیت (ع) مراجعه نمود. چرا که پیامبر (ص) فرمود: «انّى تارك فيكم الثقلين كتاب الله وأهل بيتي وانهما لن يتفرقا حتى يردا علىّ الحوض» این حادثه بزرگ در قرن حاضر به رهبری امام خمینی (ره) و نقش شگفت انگیز مردم باعث شد که نام اهل بیت (ع) و مذهب شیعه در سطح بین الملل فراگیر شود و بسیاری در صدد پژوهش از این مذهب برآیند و حتی هنگام اسلام آوردن اسلام شیعی را اختیار نمایند.

نظریه «عدالت صحابه» در ترازوی قرآن و سنّت و تاریخ

اينكه عده اي توانستند ازنزديك جمال دلرباي پيامبر اعظم (ص) را نظاره كنند، معجزات الهي اش را ببينند، آيات وحي و سخنان حكيمانه اش را بشنوند، خلق عظيم و رحمت وسيعش را احساس كنند  او را در سفر و حظر همراهي نمايند؛ خود امتياز ويژه اي است كه به ايمان آورندگان و تربيت يافتگان آن دوره چهره اي شاخص  ماندگار بخشيده است. اما زين العابدين عليه السلام در صحيفه سجاديه – كه چكيده اي است از معارف اسلام ناب در قالب نيايش – از درگاه خداوند براي اصحاب پيامبر (ص) اينگونه دعا مي كنند:

«اللهم و اصحاب محمد (ص) خاصّه الذين احسنوا الصحابه و الذين ابلوا البلاء الحسن في نصره و كالقوه و اسرعوا الي وفادته و سابقوا الي دعوته و استجابوا له حيث اسمعهم حجه رسالاته و فاوقوا الازواج و الولاد في اظهار كدمته و قاتلوا الاباء و الابناء في تثبيت نبوته و انتصروا به و من كانوا منطوين علي محبته يرجون تجاره لن تبور في مودّته و الذين هجرتهم العشائر اذ تعلّقوا بعروته و انتفت منهم القرابات اذ سكنوا في طلّ قرابته فلاتنس لهم اللهم ما تركوا لك و فيك و ارضهم من رضوانك … »

«بار خدايا و به خصوص اصحاب و ياران محمد (ص) آنانكه همراه بودن (با آن حضرت) را نيكو به پايان بردند و آنانكه براي ياري او در جنگ شجاعت و دلاوري برجسته اي آشكار ساختند و او را يادي كردند و به ايمان اوردن به او شتافتند و به دعوتش پيشي گرفتند و دعوت او را آ هنگام كه برهان رسالتهاي خود را به گوششان مي رساند، پذيرفتند و در راه آشكار ساختن دعوت او (به راه حق) از زنان و فرزندان دوري نمودند و در استوار كردن پيامبري او با پدارن و فرزندان (خودشان) جنگيدند و به واسطه وجود آن حضرت پيروز گرديدند و آنانكه محبت و دوستي آن بزرگوار را در دل داشتند و در دوستيش تجارت و بازرگاني (سعادت) را آرزو داشتند كه هرگز كسادي در آن راه نمي يابد و آنانكه چون خود را به ريسمان (ايمان به) آن حضرت متعلّق ساختند قبيله ها شان از آنها دوري گزيدند و چون در سايه خويش با او (ص) جاي گرفتند  خويشان با آنان خود را بيگانه پنداشتند پس خدايا آنچه را كه براي تو در راه تو از دست داده اند براي ايشان فراموش مكن و ايشان را از خوشنودي (رحمت) خود خوشنود ساز … »[1]

اما پرسش مهم و در خور درنگ و انديشه اين استكه آيا تمام صحابه و پيامبر (ص) داراي ويژگيهاي مذكور بودند و به عبارتي بهتر و دقيق تر آيا تمامي آنها ب ايستثنا «مومن» ، «عادل» ، «صالح» ، «صادق» بودند و هيچ «گناه» و «خطايي» نداشتند و در نتيجه همه فوق «انتقاد» و در يك سطح از «احترام ويژه» هستند و «گفتار» و «كردار» شان حجت و اطمينان بخش است بدون آ»كه نيازي به «تفحص» از سيره رفتاري شان باشد؟ و يا آنكه خوب و بد در ميانشان وجود داشت خوبشان قابل احترام و تقدير و بدشان سزاوار زّم و توبيخند؟

«ذخیرة الصالحین» میراثی گرانسنگ در عرصه فقه و اجتهاد

کتاب «ذخیرة الصالحین فی شرح تبصرة المتعلمین» اثر فقیه پارسا آیت الله العظمی شیخ محمد رضا طبسی نجفی (ره)، شرحی مزجی و استدلالی بر «تبصرة المتعلمین» علّامه حلّی (ره) است. این موسوعه فقهی، یک دوره کامل فقه استدلالی است که نگارش و تألیف آن 25 سال به طول انجامیده است. نسخه خطّی این اثر ارزشمند هم اکنون به دست برخی محقّقان حوزه در حال تصحیح، تحقیق و تخریج مصادر است که انشاء الله به زودی به زیور طبع آراسته و تقدیم مجامع علمی و حوزوی خواهد شد. در این نوشتار ابتدا به اختصار به زندگینامه و معرّفی شخصیّت و جایگاه علمی نویسنده این کتاب می پردازیم و سپس با بررسی توصیفی این اثر ماندگار، شیوه و سبک تألیف آن را تبین می نماییم.

دفاع اهل بیت علیهم السلام از سیره و سخن پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم

بررسی تاریخ حدیث نشان می دهد که احادیث پیامبر اکرم (ص) در زمان حیات طیّبه آن حضرت و نیز پس از رحلت ایشان، از آسیب کج فهمی جاهلان، و جعل و تحریف عالم نمایان جاه طلب، در امان نبوده است. شاهد این مطلب سخنی از امام علی (ع) است که ضمن بیان علّت وجود اختلاف در روایاتی که میان مردم آن زمان رایج و به پیامبر اکرم (ص) منسوب بوده است، تصویر روشنی را از سرگذشت احادیث پیامبر (ص) در آن دوران بازگو می کند: «إِنَّ فِي أَيْدِي النَّاسِ حَقّاً وَ بَاطِلًا وَ صِدْقاً وَ كَذِباً وَ نَاسِخاً وَ مَنْسُوخاً وَ عَامّاً وَ خَاصّاً وَ مُحْكَماً وَ مُتَشَابِهاً وَ حِفْظاً وَ وَهْماً وَ لَقَدْ كُذِبَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ (ص) عَلَى عَهْدِهِ حَتَّى قَامَ خَطِيباً فَقَالَ مَنْ كَذَبَ عَلَيَّ مُتَعَمِّداً فَلْيَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنَ النَّارِ» «آنچه در بين مردم شايع است هم احاديث حق است و هم باطل، هم راست و هم دروغ هم ناسخ و هم منسوخ، هم عام و هم خاص، هم محكم و هم متشابه، هم احاديثى است كه بخوبى حفظ شده و هم رواياتى كه طبق ظن و گمان روايت گرديده است. در عصر پيامبر (ص) آن قدر به آن حضرت دروغ بسته شد كه به پا خاسته خطبه خواند و فرمود: “هر كس عمدا به من دروغ ببندد جايگاه خويش را در آتش جهنم بايد انتخاب كند”».