حزب التحریر، یک سازمان جنبش اجتماعی
در این مقاله به بررسی عوامل ظهور حزب التحریر ( حزبی تحت رهبری فلسطینی ها) در آسیای مرکزی پرداخته شده است و از دیدگاه نظریات مختلف در مورد جنبشهای اجتماعی علل آن را بررسی کرده است. نظریه کارکرد گرایی ساختاری به ما می گوید که این گروه به دلیل گرفتاری های اقتصادی و اجتماعی دوران گذار ( پس از شوروی) سر بر آورده است. نظریه بسیج منابع می گوید دست رس پذیری منابع انسانی، سازمانی، مالی، مشروعیتی، هویتی و نهادی می تواند ظهور حزب التحریر را در جمهوری های آسیای مرکزی توضیح دهد. مدعای نظریه فرایند سیاسی این است که ظهور حزب التحریر به فرصت های سیاسی ربط دارد؛ فرصت هایی که با افزایش سرکوب ها توسط دولت و نبود کانال های سیاسی جانشین ایجاد می شوند. بر اساس نظریه چارچوب سازی، این حزب توانست چارچوب های موفقی را به کار گیرد که با فرهنگ محلی و واقعیات سیاسی و اقتصادی موجود هم خوانی دارند. – اما طبق نظر مؤلف، فروپاشی و تجزیه اتحاد شوروی یک خلأ ایدئولوژیک را در بخش هایی از آسیای مرکزی به وجود آورده که حزب التحریر برای جبران این خلأ بوجود آمد.
امکان و ضرورت تعریف جنبش اسلامی از درون
در این نوشته در رابطه با «جنبش اسلامی» و ریشه‌های اجتماعی آن بحث می‌شود، آیا منشأ این حرکات به تنشهای اجتماعی بر می‌گردد یا به دین اسلام؟ مفهوم جنبش های اسلامی با قرار گرفتن در درون دایرۀ مفهومی کلان تر با عنوان جنبش اجتماعی که دارای ریشه های تاریخی و معنایی متعیّن و انضمامی است امکاناتی را فراهم نمی آورد که بتوانیم بر اساس آن مفهوم جنبش اسلامی را از درون تعریف و صورت بندی نماییم. لذا باید برای شناخت «جنبش اسلامی» ذات وماهیت آنرا مشخص کنیم. ماهیت بنیادی پدیده های سیاسی-اجتماعی که در کشورهای اسلامی رخ می دهد، تجلّی خود اسلام است. چرا که، مکتب اسلام بر پایۀ تعالیم و منطق درونی اش برای فهم پدیدۀ عمل سیاسی در کشور های اسلامی کفایت می کند و نیازمند مفهومی دیگر نیست. و اگر قرار است پدیده ایی را مورد شناسایی، تعریف و تفسیر قرار بدهیم، همانا«دین اسلام» است. چرا که، به نظر می رسد اساس طرح موضوعاتی مثل جنبشهای اجتماعی در بین مسلمین، ضعف در شناخت منطق درونی اسلام است.
جنبش اسلامی مصر در دو دهه اخیر وعوامل تقویت کننده آن
هدف از پژوهش حاضر، بررسی زمینه های پیدایش، تحولات و عوامل تقویت کننده جنبش اسلامی مصر در دهه های ۸۰ و ۱۹۷۰ است. تحقیق حاضر با استفاده از روش کتابخانه ای از نوع توصیفی – تحلیلی انجام شده و مطالب آن در دو فصل کلی ارائه شده است.