رهبرى مشعشعیان، آغاز و فرجام فعالیت هاى سیدمحمدبن فلاح
خیزش مشعشعیان در منطقه جنوب بین النهرین و خوزستان, به رهبرى سیدمحمدبن فلاح (متوفاى 870ه’) شکل گرفت و حکومت مستقل شیعه, به مرکزیت حویزه ایجاد شد. تا کنون, مطالب قابل توجهى از زندگى و روند فعالیت هاى آغازین سیدمحمدبن فلاح, در جهت رهبرى مشعشعیان, همچون سایر ابعاد خیزش وى, به رشته تحریر در نیامده است.
در این نوشتار, تلاش مى شود بر اساس منابع اصیل موجود, مراحل مختلف اقدامات وى ـ که به شکل گیرى و استقرار مشعشعیان انجامید ـ تبیین گردد. هرچند در پى گیرى سیر حوادث, پاره اى از ابعاد فکرى و اجتماعى جنبش مشعشعیان بازگو مى شود, اما غرض اصلى, نه بررسى ماهیت فکرى و اجتماعى آن جنبش, که ارایه گزارشى منسجم, منظم و مبتنى بر نقد منابع, از روند فعالیت هاى سیدمحمدبن فلاح, به عنوان آغازگر و راهبر مشعشعیان, تا مرحله اعلام موجودیت اعتقادى وى مى باشد.
تاریخ و میراث اسلامى و چالش هاى معاصر در گفت وگو با دکتر محمد الطالبى (تاریخ نگار و متفکر تونسى)
دکتر محمد الطالبى (متولد 1921م. تونس) متفکر و محقق برجسته جهان عرب, دکتر در رشته تاریخ, استاد و رییس سابق دانشکده ادبیات و علوم انسانى دانشگاه تونس است. وى صاحب پژوهش ها و آثار متنوع و فراوانى در تاریخ اسلام (عصر میانه), مسایل اسلامى معاصر و موضوع گفت وگوى اسلام و مسیحیت است. بیش تر آثار وى به زبان فرانسوى است و برخى از این آثار, به وسیله دیگران, به عربى ترجمه شده است.
آن چه از پى مىآید بخش عمده گفت وگوى مجله مقدمات, ((المجله المغاربیه کتاب)) وابسته به اتحادیه نویسندگان مغرب با دکتر الطالبى است.
پیدایش نصیریان (علویان)
مقاله حاضر ترجمه فصل 22 از کتاب extremist shiites (غلات شیعه) اثر متی موسی است که به سال 1982 در آمریکا منتشر گشته است. نیمی از حجم کتاب مزبور به تاریخ و عقاید فرقه نصیری از فرق غالی شیعی اختصاص دارد که در قسمت مربوط به تاریخ این فرقه، نویسنده طی چهار فصل: نصیریان در دوره متقدم، نصیریان در دوره میانه، نصیریان در دوره قیمومیت فرانسه و بالاخره قدرت گیری نصیریان در سوریه، تحولات تاریخی این فرقه را با دقت مورد بررسی قرار می دهد. در مقاله حاضر که به تاریخ متقدم نصیریان اختصاص دارد، نویسنده پس از ذکر مقدمه ای مختصر در اهمیت توجه به نصیریان از سوی نویسندگان معاصر شرق و غرب، به واسطه قدرت گیریشان در سوریه (از زمان حافظ اسد)، و بیان مکانهایی که نصیریان در حال حاضر در آنجا سکنا دارند، چگونگی ظهور و پیدایش نصیریان و تاریخ متقدم ایشان را به بحث می گذارد و پس از بیان و بررسی انتقادی نظریه های گوناگون در وجه تسمیه این فرقه، پیدایش آن را به شخصیتی ایرانی به نام محمد بن نصیر(متوفای 270ه) که ظاهرا از اصحاب امام حسن عسکری(ع) بوده و در مقام ایشان غلو کرده، می رساند.
برخوردهاى مسالمت آمیز پیامبر(صلی اللّه علیه و آله وسلم) با یهود
درباره صلح نامه پیامبر(ص) و یهود مدینه هر چه سخن گفته مى شود منحصر به پیمانى است که به ((موادعه یهود)) شهرت یافته است. لیکن در این مقاله قرار داد دیگرى که تنها در کتاب ((اعلام الورى)) آمده است به عنوان پیمان اصلى میان پیامبر(ص) و یهود معرفى مى گردد و دلایل و شواهدى بر درستى آن متن ارائه مى شود.
هم چنین این نتیجه به دست آمده که پیمان نامه مشهور, مربوط به یهودیان انصار است و به علاوه, آن مجموعه اى از چند قرارداد است نه یک قرارداد.
بخش دوم این نوشتار به بررسى یکى از سریه هاى زمان پیامبر(ص) پرداخته و چنین نتیجه گرفته است که این حرکت برخلاف آن چه شهرت یافته سریه نیست, بلکه حرکتى سیاسى است که از سوى رسول خدا(ص) به منظور صلح با یهود خیبر انجام شده است. هر چند پایان این حرکت به درگیرى کشیده شده است.