بر اساس کتاب المرشد فی طب العین غافِقی

بررسی تحلیلی ـ تطبیقی کتاب‌های چشم‌پزشکی اسلامی، به‌طور نمونه در کتاب المرشد غافِقی، امکان استخراج اصول ثابت را برای محقق فراهم می‌سازد که مورد پذیرش و استفادۀ اکثر چشم‌پزشکان مسلمان بوده است. استخراج این اصول موضوع اصلی، و روش آموزشی غافِقی در این کتاب، هدف فرعی این تحقیق است. نتیجه این تحقیق مؤید این فرضیه است که غافِقی شناختی واضح و متمایز از انواع بیماری‌های چشمی داشته که طبقه‌بندی دقیق بیماری‌ها بر اساس بخش‌های ویژه چشمی مانند پلک، قرنیه و… اولین نشانۀ آن است. اصول پیش از جرّاحی غافِقی، تشخیص متمایز و صحیح بیماری‌ها بر اساس معیارهای شکل ظاهری، مکان، علّت بیماری و آشنایی با ابزار جرّاحی چشم، اصول در حین جرّاحی، رعایت نکات احتیاطی و اصول پس از جرّاحی شامل روش‌های جلوگیری از خونریزی و بخیه زدن است. مسیر آموزشی این کتاب نیز از طب نظری آغازشده و پس از بیماری شناسی، به طب عملی (تجربی) پرداخته است.

پژوهشی در تکنیک‌های جراحی چشم از دید غافِقی براساس کتاب المرشد فی طبّ العین

بررسی تکنیک‌های غافِقی در شکافتن، قطع کردن و داغ کردن در کتاب المرشد، موضوع اصلی این تحقیق است. توصیف دقیق غافِقی از هر بیماری، نشانه شناختی واضح و متمایز از انواع بیماری‌های چشمی است. او در جراحی با تکنیک شکاف عرضی در بیماری‌های پلکی، قَرْنیه و مُلْتَحَمه، دو روش سَلْخ یا عدم‌سلخ را مبنا قرار داده بود. در قطع کردن، تکنیک‌های غافقی، کشط کردن، لَقْط کردن و تَشْمیر (پلک‌پردازی) است. تکینک وی در داغ کردن نیز براساس شکل ظاهری داغه (مکواه) است که شامل داغ کردن با مکواه سوزنی شکل (نوک تیز) و داغ کردن با مکواه عدسی شکل (سرپهن) است. مسیر آموزشی این کتاب نیز از طب نظری آغاز شده و پس از بیماری‌شناسی، به طب عملی (تجربی) پرداخته که توصیف دقیق از تکنیک استفاده از ابزار مناسب و تأکید بر رعایت تمام اصول احتیاطی، در تمام مراحل درمانی، تا حد بسیاری منطبق بر روش‌های نوین این دانش است.