قتل معاویة بن مغیرة
گفته‌اند که در جریان جنگ احد، عثمان پسرعموی خود را که یکی از کفار قریش بود را پناه داد. و در پی آن همسرش ام کلثوم که ربیبه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله بود را نیز به قتل رساند. این واقعه مهم که ما را در وقایع صدر اسلام به فکر فرو می‌برد، به طور مفصل در کتاب الصحیح من سیرة الامام علی علیه‌السلام به قلم علامه سید جعفر مرتضی عاملی، بررسی شده است. ما نیز به نوبه خود اقتباسی از آن را در این نگاره گرد آورده‌ایم. تهیه و تنظیم: مرتضی میرکو.
حمراء الاسد
حمراء الاسد منطقه‌ای در نزدیکی مدینه است که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله آن را برای انتقام جویی از کفار انتخاب کرد. در منابع تاریخی آمده است: پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله بلافاصله بعد از احد تصمیم می‌گیرد که به انتقام قریش بشتابد. ایشان، تنها مجروحین باقی مانده از احد را برای این منظور انتخاب می‌کنند. و باقی اصحاب که جملگی از فراری‌های احد بودند را رها می‌کنند. کیفیت این نبرد یکی از وقایع شنیدنی است که علامه سید جعفر مرتضی عاملی آن را در کتاب الصحیح من سیرة الامام علی علیه‌السلام بدان پرداخته‌اند. متن پیش رو شمه‌ای از آن تحقیق ارزشمند است. تهیه و تنظیم: مرتضی میرکو.
شمشیر علی عليه‌السلام در دست فاطمه سلام‌الله‌علیها
برخی برآنند تا به هر نحوی رشادت‌های علی عليه‌السلام را کوچکتر از حد واقعی خود نشان دهند آنها سعی می‌کنند تا زحمات اصحابی نظیر سهل بن حنیف و ابودجانه را بزرگتر نشان دهند تا جانفشانی‌های حضرت را همانند ایثار آنان نشان دهند. برای همین روایتی را آورده‌اند که در آن گویا پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله فداکاری دیگر اصحابش را به رخ علی عليه‌السلام می‌کشد تا به ایشان تلنگری زده باشد! علامه سید جعفر مرتضی عاملی در صفحات 274 تا 276 جلد 3 کتاب الصحیح من سیرةالامام علی عليه‌السلام این روایت را شرح داده و مفصلاً به رد این روایت می‌پردازند. در این نگاره سعی شده است که بخشی از آن به رشته قلم درآورده شود. تهیه و تنظیم: مرتضی میرکو.
بیشترین کشته از آن علی علیه‌السلام
در کتب تاریخی بیان شده است که بیشترین افراد کشته شده در جریان جنگ احد از سوی امیرالمؤمنین بوده است. و برای آن شواهد بسیاری وجود دارد. که علامه سید جعفر مرتضی عاملی بخشی از آن شواهد را در صفحات 267 تا 271 جلد 3 کتاب الصحیح من سیرة الامام علی علیه‌السلام آورده‌اند. این متن وجیزه‌ای از این صفحات است. تهیه و تنظیم: مرتضی میرکو.
صفیه در کنار نعش برادر
پس از آنکه جسد حمزه سید الشهدا به دست کفار کینه توز مثله شد، صفیه خواهر حمزه به میدان آمد تا از رسول خدا اجازه بگیرد که نعش برادر خود را ببیند. در این باره روایاتی نقل شده است که نکات مهمی از آن به دست می‌آید. علامه سید جعفر مرتضی عاملی در صفحات 265 تا 267 جلد 3 کتاب الصحیح من سیرة الامام علی علیه‌السلام این روایات را آورده و نکاتی را از آن برداشت نموده‌اند. ما در این بخش اقتباسی از این صفحات را به رشته تحریر درآورده‌ایم. تهیه و تنظیم: مرتضی میرکو.
عباس در احد
برخی بنا بر پاره‌ای از روایات می‌گویند: عباس عموی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در جنگ احد پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله را همراهی کرد و به شهادت رسید. علامه سید جعفر مرتضی عاملی در صفحات262 تا 264 جلد 3 کتاب الصحیح من سیرة الامام علی علیه‌السلام بدین موضوع پرداخته و این نظر را رد می‌کنند. ما نیز اقتباسی از این صفحات را در این وجیزه گرد آوردیم. تهیه و تنظیم: مرتضی میرکو.
اصحاب صخره؛ دروغی از سر لجبازی
پاره‌ای از روایات بیانگر آنند که اصحاب صخره پس از اینکه رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله را در میدان جنگ تنها یافتند، به کمک پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله شتافتند. آنها علی علیه‌السلام عمر و ابوبکر را نیز جزو اصحاب صخره می‌خوانند. نکته حائز اهمیت می‌باشد آن است که آنها می‌خواهند علی علیه‌السلام را نیز در شمار افراد فراری قرار بدهند. بی‌شک این خیانتی است که از سوی دشمنان حضرت صادر شده است. علامه سید جعفر مرتضی عاملی در صفحات 260 تا 262 جلد 3 کتاب الصحیح من سیرة الامام علی علیه‌السلام بدان پاسخ داده‌اند. تهیه و تنظیم: مرتضی میرکو
علی علیه‌السلام و تهیه گزارش از لشکر کفر
قسمت دوم: تحریفات
در جریان تهیه گزارش علی علیه‌السلام از کفار، تحریفاتی وجود دارد که بیان آن خالی از عریضه نیست. دشمنان امیرالمؤمنین درصدد برآمدند تا فضایل حضرت را محو و برای آن جایگزینی از فضایل دشمنان حضرت بنا نهند. آنها حتی خواهان آنند که دستان علی علیه‌السلام را به کارهای شومی آلوده کنند. و بگویند ایشان نیز همانند سایر اصحاب از چنین اشتباهاتی مصون نبوده‌اند. علامه سید جعفر مرتضی عاملی در صفحات 254 تا 258 جلد 3 کتاب الصحیح من سیرة الامام علی علیه‌السلام به رد این اکاذیب پرداخته‌اند. ما نیز به نوبه خود اقتباسی از آن را در این نگاره گنجانده‌ایم. تهیه و تنظیم: مرتضی میرکو
علی علیه‌السلام و تهیه گزارش از لشکر کفر
قسمت اول: بررسی روایی
در منابع حدیثی و تاریخی آمده است که پس از جنگ احد، رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله به علی علیه‌السلام فرمان می‌دهد که به رزمگاه رفته و احوال مشرکین را برای ایشان گزارش دهد. یعنی در واقع امیرالمؤمنین مسئول آن بود که ببیند لشکر کفر آرایش نظامی گرفته است یا نه؟ که در این صورت مسلمین، خود را برای رویارویی آنان آماده کنند. در این باره روایاتی وجود دارد که علامه سید جعفر مرتضی عاملی در صفحات 251 تا 260 جلد 3 کتاب الصحیح من سیرة الامام علی علیه‌السلام آنها را آورده و به شرح و تفصیل آن پرداخته است. ما نیز به نوبه خود قسمتی از آن را در ذیل عنوان این تیتر گرد آوردیم. تهیه و تنظیم: مرتضی میرکو.
جانباز احد؛ قسمت دوم
عده‌ای برآنند تا بگویند رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله در روز احد دستی بر ضخم‌های طلحه کشید و او را شفا داد. و نیز می‌گویند در آن روز طلحه به کمک پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله شتافت و او را از چاله‌ای بیرون آورد و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله نیز به پاس جانفشانی‌هایش لقب شهید زنده را به او عطا کرد. اما پذیرفتن اینگونه فضایل با نگاهی گذرا به تاریخ روز احد و سوابق طلحه، قابل توجیه نیست. به خاطر همین علامه سید جعفر مرتضی عاملی در صفحات 242 تا 248 جلد 3 کتاب الصحیح من سیرة الامام علی علیه‌السلام بدین موضوع پرداخته‌اند. این وجیزه، اقتباسی از آن صفحات است. تهیه و تنظیم مرتضی میرکو.
جانباز احد؛ قسمت اول
ضخم‌ها و جراحات علی علیه‌السلام بعد از جنگ احد نمایان شد. او آنقدر آسیب دیده بود که سراپا ضخم شده بود و به سان تکه‌ای از یک گوشت درآمده بود. تاریخ بیانگر چگونگی این جراحات است. علامه سید جعفر مرتضی عاملی در صفحات 221 تا 241 جلد 3 کتاب الصحیح من سیرة الامام علی علیه‌السلام مفصلاً این روایات را گرد آورده و نیز شرح می‌کند. ما نیز سعی کرده‌ایم تا بخشی را آن را در این نگاره بیاوریم. تهیه و تنظیم: مرتضی میرکو.
علی؛ بیانگر فضایل سعد بن ابی‌وقاص!
برخی برآنند تا بگویند، سعد بن ابی وقاص هم در میدان جنگ احد خودی از خود نشان داده که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله به خاطر آن، او را با جمله حیرت انگیز «پدر و مادرم به فدایت» خطاب کرده است. جمله‌ای که علی علیه‌السلام درباره‌اش فرموده است:« پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله جز سعد، آن را برای هیچ کس خطاب نکرده است.» حال وقتی ما به سوابق سعد نظر می‌افکنیم، در صحت این ماجرا و نیز در صحت جمله منقول از علی علیه‌السلام تردید می‌کنیم. علامه سید جعفر مرتضی عاملی در صفحات 206 تا 213 جلد 3 کتاب الصحیح من سیرة الامام علی علیه‌السلام ، مفصلاً این روایات را آزموده است که در نهایت نظر به کذب این روایات می‌دهند. این نگاره، شمّه‌ای از بحث مفصل علامه است. تهیه و تنظیم: مرتضی میرکو.
لا سیف الا ذوالفقار
می‌دانیم که علی علیه‌السلام در روز احد آنقدر شگفتی ساز شد که جبریل را نیز به وجد آورد. به طوری که با صدای بلند در آسمان‌ها فریاد زد: لا سیف الا ذوالفقار و لا فتی الا علی. (هیچ شمشیری همانند ذوالفقار و هیچ جوانی نیز همانند علی علیه‌السلام نیست.) همانطور که مشهود است این جمله از تعابیر ارزنده‌ای برخوردار است. که علامه سید جعفر مرتضی عاملی در صفحات 194 تا 196 جلد 3 کتاب الصحیح من سیرة الامام علی علیه‌السلام بدان پرداخته‌اند. ما نیز شمه‌ای از این مطلب را در این مختصر گنجانده‌ایم. تهیه و تنظیم: مرتضی میرکو.
همه رفتند غمی نیست علی می‌ماند…
بی‌شک، تنها شخصی که در میدان کنار پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله ایستاد و فرار نکرد، علی علیه‌السلام است. او یک تنه در برابر یک لشکر ایستاد و از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله دفاع کرد. این فداکاری شگفتی ساز عالم شد و ملائک را در حیرت واگذاشت. بنابرین او بر خلاف باقی اصحاب، حتی یک لحظه نیز رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله را تنها نگذاشت. علامه سید جعفر مرتضی عاملی در صفحات 189 تا 194 جلد 3 کتاب الصحیح من سیرة الامام علی علیه‌السلام ، شواهد تاریخی و روایی این مسئله را ذکر می‌کنند. ما نیز اقتباسی از آن را در این نگاره گرد آورده‌ایم. تهیه و تنظیم: مرتضی میرکو