برچسب: جانشین پیامبر

درآمدی بر حقیقت و عینیت تاریخی در نهج البلاغه 

حقیقت و عینیت تاریخی دو مولفه مهم فلسفه انتقادی تاریخ محسوب می شوند. امکان دست یابی به حقیقت تاریخی و میزان عینی بودن گزاره های آن، در مکاتب مختلف فلسفی و تاریخی بسته به نظام فکری، دیدگاه نظری و رویکرد روشی آن ها تعریف های مختلفی دارد و میزان خاصی از اعتبار و وثوق را به خود اختصاص می دهد.

روابط امام علی علیه السلام و معاویه 

دوران خلافت امیرمؤمنان امام علی علیه‌السلام (35 ـ40 ق) با وقوع سه جنگ جمل، صفین و نهروان سپری شد. در این میان، «صفین» مهم‌ترین و خطیرترین بود.

در سال 36 ق. در جنگ صفین، خلافت نوپای علی علیه‌السلام رویاروی معاویة بن ابی سفیان، امیرنشین شام قرار گرفت كه از سال 18 ق. در آن‌جا استقرار یافته بود. مردمی كه بر خلافت عثمان شوریدند و اینك در سال 35 ق. با علی علیه‌السلام بیعت كردند، در پی «عدالت» بودند و حال، بی‌صبرانه انتظار اصلاح امور را می‌كشیدند. لذا برای اصلاح ساختار حكومت، ضرورت داشت كه حاكمان ناشایست جای خود را به افراد صالح بسپارند. از جمله، معاویة بن ابی‌سفیان باید از امارت شام بركنار می‌شد، و این آغازی بود بر یك چالش بزرگ.

البته به امیرمؤمنان علیه‌السلام سفارش شد كه «معاویه را ـ دست‌كم برای مدتی كوتاه ـ بر امارت ابقا كند و پس از تثبیت موقعیت خود، به تصمیم‌گیری درباره او بپردازد»؛ این نوشتار یك بررسی تاریخی است درباره این‌كه چرا امیرمؤمنان علیه‌السلام به سفارش مزبور عمل نكرد؟، و پیش از جنگ صفین، چه روابطی میان علی علیه‌السلام و معاویه برقرار شد؟ و هدف از برگزاری آن روابط چه بود؟

بررسی چند روایت تاریخی در باب غالیان عصر خلافت امام علی علیه السلام

 یکی از بحث های مربوط به پیدایش جریان غلوّ این است که غالیان در عصر خلافت امام علی علیه السلام پدید آمدند. در این باره روایتی مشهور اما فاقد سند قابل اعتنا، حکایت از آن دارد که امام در برخورد با این جماعت، ابتدا آنان را توبه داده و وقتی دعوت به توبه را نپذیرفتند، همه را در آتش سوزاند!

خشم رسول الله صلی الله علیه و آله از بدگويي از علي عليه السلام 

خشم رسول الله ازشكايت كننده ازاميرالمؤمنين
فقال رسول الله: يا بريدة! احدثت نفاقا! ان على بن ابيطالب يحل له من الفى‏ء ما يحل لى، ان على بن ابيطالب خير الناس لك و لقومك! و خير من اخلف بعدى لكافة امتى! يا بريدة احذر ان تبغض عليا فيبغضك الله!

جغرافیای تاریخی کوفه 

در دوره خلافت خلیفه دوم، مسلمانان که هدف فتح ایران را در سر داشتند، به دنبال محلی بودند که علاوه بر نزدیکی به مرز ایران، از نظر آب و هوایی، مطلوب ساکنین جزیرة العرب باشد؛ از این رو سعدبن ابی وقاص پس از مکاتبه با خلیفه دوم، به سلمان فارسی و حذیفة بن الیمان ماموریت […]

عدالت و ذکر : معرفی معنویت امام علی علیه السلام

كتاب «عدل و ذكر» با موضوع معرفی معنويت امام علی(ع) نوشته‌ی دكتر «رضا كاظمی» از سوی انتشارات مؤسسه‌‌ی مطالعات اسماعيلی لندن به انگليسی منتشر شده است. اين كتاب به بررسی انديشه‌‌ها و آموزه‌‌های نخستين امام شيعيان، علی ‌بن ابيطالب به ‌عنوان يك پيشوای معنوی، اخلاقی و سياسی می‌‌پردازد. مؤلف در اين كتاب به نهج‌البلاغه كه […]

غزوه بنی نضیر

قسمت سوم: اموال بنی نضیر

غزوه بنی نضیر از جمله غزواتی بود که بدون درگیری شکل گرفت. چراکه یهودیان بنی نضیر از سپاه اسلام هراسان شده و سپس قلعه‌های خود را ترک گزیدند. بنابرین می‌بایست همه غنائم، از آن رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله  باشد. هرچند که رحمت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله  سبب شد تا بخشی از اموالشان را به اصحاب خویش عطا کنند. در این میان عثمان از سر سودجویی با علی علیه‌السلام  پیمانی می‌بندد که بعد، آن را به ضرر خود می‌بیند و از پرداخت حق امیرالمؤمنین علیه‌السلام  طفره می‌رود. اینجا بود که وحی به کمک علی علیه‌السلام می‌آید و حق ایشان را از عثمان باز می‌ستاند. این نگاره برگرفته شده از تحقیق علامه سید جعفر مرتضی عاملی در این موضوع است. تهیه و تنظیم: مرتضی میرکو.

غزوه بنی نضیر

قسمت دوم: ابوبکر فرمانده لشکر!
فضیلت سازی‌های دشمنان اهل بیت، بسیار فاحش‌تر از آن است که به نظر می‌رسد. آنها حتی دست به دامان فضایل امیرالمؤمنین شده و در کثیری از موارد، آنها را به نفع خود تحریف کرده‌اند. از جمله جعلیات آنها نیز فرماندهی ابوبکر در غزوه بنی نضیر می‌باشد. فضیلتی که قاطبه مورخین اعم از شیعه و سنی آن را مختص امیرالمؤمنین می‌دانند. حال این شرذمه قلیل که گویا اصلاً هویت مشخصی در تاریخ اسلام ندارند، برآنند تا بگویند فتح بنی نضیر به دست ابوبکر صورت گرفته است. علامه سید جعفر مرتضی عاملی نیز در کتاب شریف الصحیح من سیرة الامام علی علیه‌السلام، مفصلاً بدین نقل تاریخی پاسخ داده‌اند. این نگاره اقتباسی از تحقیق ایشان است. تهیه و تنظیم: مرتضی میرکو.

غزوه بنی نضیر

قسمت اول: علی علیه‌السلام؛ فاتح بنی نضیر
نوشته‌اند که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله با یهودیان بنی نضیر پیمان صلح بست و آنها را متعهد ساخته بود تا دست از پا خطا نکنند. وقتی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله دریافت تا آنها مترصد یک موقعیت برای قتلش هستند، برآن شد تا آنها را برای دفع توطئه، از مدینه اخراج کند. اما آنها از این کار سر باز زدند و خواستند در برابر لشکر اسلام بایستند. برای همین پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله آنها را محاصره کرد و سرانجام آنها را شکست داد. جانفشانی امیرالمؤمنین در مصاف یهودیان پیمان شکن، از جمله وقایع خواندنی تاریخ است که علامه سید جعفر مرتضی عاملی در کتاب الصحیح من سیرة الامام علی علیه‌السلام بدان پرداخته است. متن پیشرو اقتباسی از این نگاره است. تهیه و تنظیم: مرتضی میرکو.

پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله  و تلقین امامت علی علیه‌السلام  بر فاطمه بنت اسد

در روایات آمده است که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله هنگامی که خبر فوت فاطمه بنت اسد – مادر حضرت علی علیه‌السلام  و همسر ابوطالب- را شنید، محزون شد و خودش به شخصه جنازه او را حمل و بعد نیز آن را به خاک سپرد. نوشته‌اند که در هنگام دفن جنازه، رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله  امامت پسرش حضرت علی علیه‌السلام  را نیز به جنازه فاطمه بنت اسد تلقین کرد. این مسئله تأمل برانگیز شامل نکات مهمی است که علامه سید جعفر مرتضی عاملی در جلد سه کتاب الصحیح من سیرة الامام علی علیه‌السلام  بدان پرداخته است و ما نیز آن را به اقتباس درآورده‌ایم. تهیه و تنظیم: مرتضی میرکو.

آزادی سلمان

سلمان که از چهره‌های شاخص اسلام است، روزی در بند اسارت و بردگی گرفتار شده بود. اما این چالش عظیم هم نتوانست مانعی برای اسلام آوردنش شود. او در همان روزهای آغازین اسلام، به خدای محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله  ایمان آورد. رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله  نیز که از عمق ایمان وی اطلاع داشت، کوشید تا این بنده صالح خدا را از قید بردگی برهاند. خوشبختانه تاریخ همه جزئیات آزادی سلمان را به ثبت رسانیده است. که علامه سید جعفر مرتضی عاملی در کتاب الصحیح من سیرة الامام علی علیه‌السلام بخشی از آن را به رشته قلم می‌آورند. این نگاره اقتباسی از تحقیق علامه در این کتاب است. تهیه و تنظیم: مرتضی میرکو.