روشهاى جاحظ در تبیین گزارشهاى تاریخى
با جستوجو در آثار جاحظ مىتوان روشهاى او را در دستیابى به صحت اخبار، به صورت قواعدى کلى دریافت. وى با بیان قاعدهى «طبع» اعتقاد دارد که در نهاد افراد نسبت به یک موضوع، یک پذیرش عمومى و همگانى وجود دارد که این پذیرش عمومى مىتواند ملاک و معیار خوبى براى صحت گزارشهاى تاریخى باشد. همچنین وى اعتقاد دارد اگر بر خبرى اجماع باشد، احتمال تأویل و تفسیر در آن وجود ندارد و همه یک برداشت از خبر دارند. وى اعتقاد دارد که در نقد و فهم حدیث باید به نقش زمان و مکان، شأن نزول، نحوهى گزارش راوى و مقتضى حال مجلس، در روایات توجه کرد، تا بتوان به اصل گزارش تاریخى پىبُرد.
در مقالهى حاضر پس از معرفى اجمالى شخصیّت و آثار جاحظ، مهمترین اصول و قواعدى که وى در تاریخنویسى به کار گرفته، ارزیابى شده است.
امام علی علیه السلام از دیدگاه دانشمندان اهل سنت
احمد بن حنبل (پیشوای مذهب حنبلی)
او می گوید: آن همه فضیلتها که برای علی بن ابی طالب بوده و نقل شده برای هیچ یک از اصحاب رسول خدا نبوده است. (1)
همچنین وی از پیامبر اکرم(ص) نقل کرده که به فاطمه(س) فرمود: «آیا راضی نمی شوی که من تو را به کسی تزویج کنم که اولین مسلمان است و علمش از همه بیشتر و حکمتش از همه عظیم تر است.» (2)