توحید – ثقلین

نگاه توحیدی امیرالمؤمنین صلوات الله علیه

برگرفته از قسمت بیست و پنجم فصل دوم برنامه تلویزیونی “ماه من”؛ سه شنبه مورخ ۳۰ اردیبهشت ماه ۱۳۹۹

نگاهِ توحیدیِ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه

برگرفته از قسمت ششم فصل دوم برنامه تلویزیونی “ماه من”؛ پنجشنبه مورخ ۱۱ اردیبهشت ماه ۱۳۹۹

توحید با بُت قابل جمع نیست

برگرفته از “جلسه سی و چهارم سیر تکوّن عقاید شیعه”

ظرفیت های انسان شناسانه و هستی شناسانه ی فطرت با تکیه بر آیات قرآن کریم

فطرت یکی از اساسی ترین موضوع هایی است که قرآن کریم در زمینه ی انسان شناسی و به دنبال آن هستی شناسی بدان پرداخته شده است. بر این اساس، واکاوی فطرت و ابعاد آن و نیز نقش بنیادین آن در حوزه ی فرد و اجتماع از منظر قرآن از بایسته هایی است که نتایج آن می تواند تأثیر فراوانی در اسلامی سازی معرفت و اسلامی سازی حیات انسانی داشته باشد. این مقاله با بهره گیری از آیه ی فطرت و تحلیل مفاهیم مطرح شده در آن و نیز نیم نگاهی به بحران ها، دغدغه ها و مشکلات نظری و عملی بشر به دنبال آن است که برخی پیام ها، دلالت ها و ظرفیت ها، نتایج و لوازم، مبانی اخلاقی و بنیان های مطرح شده در این آیه شریفه برای حل بحران ها و مشکلات بشر را مورد واکاوی قرار دهد.

استمداد از غیر خدا با توحید سازگار

آیا استمداد از غیر خدا با توحید سازگار است؟

ارتباط بین توحید و احسان به همسایه

چه ارتباطی بین توحید و احسان به همسایه وجود دارد و چرا به جای عدالت، به احسان به والدین سفارش شده و فرق «احسان ب…» و «احسان الی…» چیست؟

بررسی و نقد توحید در اندیشه سلفیه وهابی و سلفیه جهادی

گرچه مسئله توحید یکی از اصول و مبانی اسلام است ولی تفاسیر مختلفی از آن شده است، به گونه ای که برخی گروه ها با تفسیر افراطی و متعصبانه ای که از توحید دارند فقط خود را توحیدی می خوانند و سایر مسلمانان را مشرک و کافر قلمداد می کنند. گروه سلفیه وهابی که رهبر فکری شان ابن تیمیه است، و سلفیه جهادی که نظریه پرداز تفکرات آنها سید قطب است، از این طیف به شمار می روند. این مقاله به بررسی و نقد توحید از دیدگاه آنها پرداخته است و باور دارد که این دو گروه گرچه در مبحث و روش شناسی، با یکدیگر موافق اند ولی در حوزه معرفت شناسی سلفیان وهابی ظاهر گرا هستند و سلفیان جهادی قائل به تأویل شده اند.و بنابراین، در حوزه معنا شناسی هم با یکدیگر مخالف اند؛ چرا که وهابی ها باید ملتزم به تجسیم شوند، برخلاف قطبی ها که تفسیری متفاوت از صفات خبری خداوند تعالی دارند. بر این اساس، رویکرد سلفیه وهابی در توحید «توحید القبوری» و سلفیه جهادی «توحید القصوری» است.

شرح خطبة الرضا علیه السلام فی التوحید

‌این رساله، شرح سید نعمت اله جزائری (متوفی 1112 ه.ق.) بر خطبه توحیدیة امام رضا علیه السلام است. متن ‌این خطبه را بزرگانی مانند شیخ صدوق، مفید، طوسی، طبرسی، مجلسی و دیگران در آثار خود آورده‌اند. همچنین شماری از بزرگان به شرح آن پرداخته‌اند، به صورت رساله مستقل یا ضمن آثار خود، از جمله: محمد باقر مجلسی، سید محمد باقر طباطبایی یزدی، علی اکبر نهاوندی. در ‌اینجا شرح سید نعمت اله جزائری به نقل از کتاب چاپ نشده‌اش لوامع الانوار فی شرح عیون الاخبار نقل شده که در شرح عیون اخبار الرضا علیه السلام تألیف شیخ صدوق نوشته است. شرح‌ این خطبه برای نخستین بار به چاپ می‌رسد.

توحید تنزیهی در کلام رضوی

حدود دو هزار حدیث از امام رضا علیه السلام در موضوعات مختلف جمع‌آوری شده که حدود پانصد حدیث آن در موضوعات اعتقادی و توحیدی است. در احادیث رضوی توحید تنزیهی از ابعاد مختلف بررسی شده است: اولین درجه معرفت خدا خروج از حد تعطیل و تشبیه است. توحید تنزیهی به معنای اعتقاد به یگانه دانستن خدا و بی‌دلیل دانستن او در تمامی‌ صفات کمالی و عدم اشتراک هیچ یک از مخلوقات با او نه در ذات و نه در صفات. در‌‌ این مقاله عناوین زیر آمده است: وصف‌ناپذیری خدا با حواس و ادراکات، منع تشبیه، اثبات بلا تشبیه، حدود شرک و کفر، نهی از توصیف خدا به غیر آنچه خود توصیف کرده، همراه نبودن چیزی با خدا، خالقیت خدا، حدوث عالم، علم خدا، رد سخن ثنویّه. در بیان رضوی، معرفت، صنع و فعل خدا است و پاداش توحید، بهشت و ‌‌ایمنی از عذاب الهی می‌باشد. تفکر درباره خدا به معنای “تفکر در قدرت و عظمت خدا با دقت در عظمت مخلوقاتش”، معادل با عبادت ذکر شده است.