برچسب: تفسير

تفسير آيه خلافت از ديدگاه شيخ صدوق

شيخ صدوق رحمه اله علاوه بر تبحر در فقه و حديث و کلام، در عرصه تفسير شخصيتي کم نظير است. اين مقاله درصدد است با بررسي مطلع کتاب شريف «کمال الدين» و تفکيک مباحث و نکاتي که ايشان، از آيه سي ام سوره بقره استخراج كرده است، جايگاه شيخ صدوق را در عرصه تفسير نشان دهد. اين نوشتار، با تقسيم بندي مباحث، در شش موضوع کلي و بيان نکته ها، سامان يافته، که علاوه بر نشان دادن مذاق صدوق، با استناد به آيات قرآن، نکاتي مهم و اساسي در عرصه «امامت» و «مهدويت»، مطرح مي سازد.

پژوهشي درباره تفسير «فتح» در سوره نصر

بيش تر مفسران، مراد خداوند را از فتحي که در سوره نصر به پيامبر صلي الله عليه و اله و سلم مژده مي دهد، فتح مکه دانسته اند؛ در حالي که بررسي روايات شان نزول سوره در کنار شواهدي واژگاني، قرآني و تاريخي در اين سوره و ساير موارد فتح در قرآن، نشان از نادرستي اين گمان تفسيري دارد. اين پژوهش، کوشش کرده است با گردآوري، دسته بندي و بررسي روايات شان نزول سوره و ارائه شواهد پيش گفته نشان دهد سوره نصر پس از فتح مکه و در واپسين روزهاي عمر پربرکت رسول الله نازل شده و مراد از فتح در سوره نصر، بر خلاف گمان بيش تر مفسران، فتح مکه نيست؛ زيرا رواياتي که به اين مضمون وارد شده، علاوه بر آن که تنها از طرق اهل سنت است و شيعه بدان طريقي ندارد، در معارضه با روايات چندگانه ديگري است که برخي از اين روايات از امام معصوم عليه السلام نقل شده و مضمون آن ها باهم سازگار است. سوره نصر، غلبه نهايي و پيروزي همه جانبه دين اسلام را بر همه اديان و عقايد در همه نقاط زمين در دوران امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف مژده مي دهد.

مکتب تفسيری امام علی بن موسی الرضا علیه السلام

روايات تفسيري امام رضا علیه السلام به دليل شرایط خاصّ سياسي و علمي زمان خود، از اهميت خاصي برخوردار است، به گونه‌ای که مي‌توانيم بر آن به مكتب تفسيري امام رضا علیه السلام اطلاق نماييم؛ زیرا ايشان در دوران سکونت در مرو تا حدودی آزادانه و تقریباً بدون تقیه به نشر معارف اسلامی می‌پرداخت؛ نویسندگان به بررسي روش تفسير امام رضا علیه السلام در مکتب تفسیری ایشان پرداخته و روش‌هاي گوناگون امام را در تفسير قرآن بيان كرده‌اند. امام علیه السلام در همه روش‌هاي تفسيري قرآن، از روش تفسير قرآن به قرآن استفاده كرده است. در پايان به مباحث علوم قرآن از نگاه امام رضا علیه السلام نيز اشاره شده است.

معرفی کتاب تفسير مصباح الهدى

نگارنده در اين گفتار، تفسير مصباح الهدى نوشته ميرزا جواد تهرانى را شناسانده، شيوه تفسيرى و درونمايه آن را مرور مى‌كند. شرح حال مختصر ميرزا جواد تهرانى نيز در اين گفتار آمده است.

تعليقات ابن عتايقى بر تفسير على‌بن ابراهيم قمى: مباحث كلامى

ابن‌عتايقى حلّى (متوفى 786 هجرى)، از دانشمندان قرن هشتم حِلّه و صاحب آثار فراوانى است كه بيشتر آنها تاكنون چاپ نشده است. يكى از آثار چاپ نشده او، خلاصه‌اى است كه از تفسير علىّبن ابراهيم قمى (دانشمند شيعى قرن چهارم هجرى) فراهم آورده و نزديك به يكصد و پنجاه مورد تعليقه بر آن افزوده است. در اين گفتار، 24 تعليقه ابن‌عتايقى در مباحث كلامى براساس دو نسخه خطى از تفسير مزبور آمده است.

تعليقات ابن عتائقى بر تفسير على‌بن ابراهيم قمى

ابن‌عتائقى حلّى (متوفى 786 هجرى)، از دانشمندان قرن هشتم حِلّه و صاحب آثار فراوانى است كه بيشتر آنها تاكنون چاپ نشده است. يكى از آثار چاپ نشده او خلاصه‌اى است كه از تفسير علىّبن ابراهيم قمى (دانشمند شيعى قرن چهارم هجرى) فراهم آورده و نزديك به يكصد و پنجاه مورد تعليقه بر اين تلخيص افزوده است. در اين گفتار، 56 تعليقه ابن‌عتائقى در مباحث تفسيرى و 17 تعليقه او در مباحث فقهى تفسير قمى، براساس دو نسخه خطى از كتاب ابن‌عتائقى آمده است.

خطبه فدكيه تفسيرى بر آيات قرآن كريم

حضرت زهرا عليهاالسلام پس از معرفى خود در اين قسمت به عنوان دختر رسول خدا، درباره شيوه زندگى مردم در زمان ظهور پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله و روش برخورد آن حضرت با اين اوضاع، با استشهاد به آيه «لَقَدْ جَاءكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنفُسِكُم» (توبه/ 128) مى‏فرمايد: پيامبرى از خود شما برايتان آمد كه آنچه شما را به زحمت مى‏انداخت بر او دشوار بود، نسبت به (خير و صلاح) شما علاقه شديد داشت، و به ايمان‏آورندگان مهربان و دلسوز بود. سپس در تبيين آيه مزبور ادامه مى‏دهد: «… آن حضرت رسالت خويش را ابلاغ و بيم و انذار و اندرز خود را اظهار و از مسلك و روش مشركان بركنار بود، كمر آنان را شكست و حلقوم ايشان را فشرد و با حكمت و پند نيكو، ايشان را به راه پروردگارش دعوت نمود، بت‏ها را شكست و گردن‏فرازان را سركوب كرد تا آنكه جمع ايشان شكست خورده پا به فرار گذاشتند.»

ارمغان بعثت براي بشريت

آن گاه كه در خلوتگاه غار حرا، فرشته وحي بر محمد مصطفي(ص) ندا داد كه «بخوان»، نور رسالت در آسمان انسانيت نقطه عطفي در تاريخ بشري و سرآغاز نهضتي معنوي گرديد براي خروج آدميان از ظلمات شرك، ظلم، جهل و فساد و نيل آنان به سوي روشنايي توحيد، عدالت، معرفت و كرامت.
مبعث رسول اكرم(ص) در 27 ماه رجب و در مكه مكرمه تداوم بخش بعثت و رسالت سلسله نوراني انبياي الهي(ع) است كه در راستاي تأمين هدف خلقت، ره آورد مقدسي را به همراه آورد تا آدمي را بر فراز قله عبوديت، مسند نشين كمال انساني نمايد. آنچه در اين نوشتار مورد بحث قرار مي‌گيرد، بررسي اهداف رسول خاتم(ص) از ديدگاه قرآن كريم مي‌باشد.

اصول برجسته در سيره اجتماعي پيامبر اعظم(صلي الله عليه وآله)

در اين مقاله اصول برجستهاي كه پيامبر اكرم(صلي الله عليه وآله) در تعامل با مردم، اعم از مسلمان و كافر، به آنها پايبند بوده، مورد بررسي قرار گرفته است. در يك دسته بندي، اصول حاكم بر سيره اجتماعي پيامبر(صلي الله عليه وآله) به سه دسته تقسيم شده است:
1. اصولي كه نسبت به همه انسانها، اعم از مسلمان و كافر رعايت شده است.
2. اصولي كه در تعامل با مؤمنان مورد توجه قرار گرفته است.
3. اصولي كه در تعامل با كفار محارب و مسلمانان فاسق رعايت شده است.

شيوه هاي منكر ستيزي پيامبر اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم)

پيامبر گرامي اسلام(ص) در امر هدايت مردم، هم «بشير» و هم «نذير» است. اما در هيچ جاي قرآن براي آن حضرت عنوان «بشير» به تنهايي ذكر نشده است، ولي در موارد مختلف، فقط به عنوان «نذير» معرّفي و تنها بيم دهنده و بازدارنده از بدي ها، قلمداد شده است.

استقامت در سيره پيامبر اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم)

استقامت در سيرة پيامبر اعظم(ص) در عرصه ها و حوزه هاي مختلف، ظهور و بروز و نمود مي يابد. از يك سو در تبليغ دين اسلام به قدري نمود دارد كه خداوند در آيات شريفه قرآن كريم آن حضرت را مورد خطاب قرار داده است (سوره كهف، آيه 6). از سوي ديگر، آن حضرت در مقابل فشارهاي شديد اقتصادي در شعب ابي طالب، دشمنان را وادار به عقب نشيني كرده و صفحات زيبايي را در تاريخ استقامت رقم زده است. در حوزة نظامي علي رغم تمام كمبود امكانات، تاريخ شاهد غزوات بسياري از پيامبر اعظم(ص) بوده كه در سايه صبر و استقامت و توكل به خداوند انجام شده است و در حوزه سياسي، استقامت آن حضرت(ص) در قبال تهديدهاي منافقان و مخالفان، بسيار درخور توجه است.

سيره‌ رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله و سلم، در كلام‌ خدا

براي اغلب مسلمانان ، آگاهي از زندگي پيامبراكرم (ص ) جذاب است و چه بسيار كتاب ها و رسالات كه طي تاريخ اسلام جهت رفع اين نياز مسلمانان نگاشته شده . منتهي پيوسته نيز اين ابهام براي خوانندگان منابع مورد اشاره وجود داشته كه آنچه در تواريخ آمده تا چه حد مقرون به صحت است ؟