روش قرآن در تبیین مسائل تاریخی
قرآن کریم که کتاب «مبین» و «تبیان کل شی» است، مکرر و به شیوه‌ای خاص به روایت تاریخ پیشینیان پرداخته و بر تاریخ‌نگاری مسلمین مؤثر بوده است. این کتاب آسمانی به روایت چرایی و چگونگی بعضی از وقایع پرداخته، رخ دادن شکست‌ها و پیروزی‌ها را بیان داشته و به مسائلی مثل تحریف، غلو و کتمان حقایق تاریخی اشاره دارد.
تاریخ همواره مورد انتقاد، به‌ویژه از سوی خواص فیلسوفان تاریخ بوده است. اندیشمندان با طرح روش‌های پژوهش در تاریخ، به اندیشه و دیدگاه «تبیین» در مسائل تاریخی رسیدند و روش‌هایی برای تشخیص و فهم حقایق و واقعیات تاریخی ابداع نمودند. یکی از مهم‌ترین این روش‌ها، روش تفسیری است.
تفسیر همواره لازمه آیات قرآن بوده و با آن قرین است. همچنین رویکرد قرآن کریم به تاریخ نیز رویکردی انتقادی است و سؤالی که با آن مواجهیم، روش قرآنی «تبیین» در روایت تاریخ است. در این مقاله تلاش بر آن است که آموزه‌ها و اندیشه‌های قرآنی که حاکی از این موضوع است، به‌صورت موضوعی و تطبیقی بررسی شود و روش قرآن در تبیین مسائل تاریخی مشخص گردد.
بررسی تطبیقی خطبه عمر
عمر بن خطاب که در یک روز جمعه در جمع نمازگزاران سخن می‌گفت وقایعی از رخداد سقیفه به زبان آورد که از دیدگاه مورخان، با اهمیت ارزیابی شده است. عمر تنها شاهد باقی‌مانده از یاران سقیفه‌ای خود است که اکنون در حضور مردم و در اثنای خطبه نماز جمعه از آن روز واقعه گزارش می‌کند و پرده از حقایقی بر می‌دارد که سالیان دراز به‌گونه‌ای دیگر بازگو و تبلیغ می‌شده است.
پژوهش پیش رو سعی کرده ضمن ترجمه و شرح این خطبه به درنگ و تأمل در آن پرداخته و موارد ادعایی خطیب را با وقایع تاریخی مقایسه و بررسی نماید. محتوای خطبه عبارت است از اتهام زدن به انصار، شتابزده و عجولانه خواندن بیعت با ابوبکر، مخالفان بیعت، اعتراضات جدی، ترس از اختلاف و پراکندگی که موارد ایجابی در این خطابه است.
نقش خواص در زمان امام جواد علیه السلام
یک جهت آن رفتار خود حضرت بود. گرچه زیاد نمی‌توانست ارتباط بگیرد. همان‌قدری که ارتباط گرفت، آن جامعه حضرت را پرهیزگار شناخت، به امام تقی، صفت مشبهه‌ی تقوا او را شناختند. اگر امام جواد (صلوات الله علیه) توسّط یاران ویژه‌ی اهل بیت تأیید نمی‌شد، مردم این امام حق را به عنوان امام نمی‌پذیرفتند. بحث ما […]
سن امام جواد علیه السلام زمان امامت
بعد حضرت در سنّ هفت سالگی؛ برای امام سنّ هفت سال و هفتصد سال فرق نمی‌کند. امّا بحث امروز من دقیقاً این مطلب است که اگر یک جامعه‌ای نفهمد که یک بزرگواری امام است، آن امام هر چه بزرگ باشد نمی‌ماند دیگر! یعنی فرض کنید که خاتم انبیاء (صلوات الله علیه و آله) تشریف آوردند […]
کتاب‌شناسی ائمه اطهار علیهم السلام
شناخت و تحقیق درباره زندگانی ائمه معصومین(ع)، متوقف بر شناخت منابع و آثاری است که به شرح‌حال و بیان تاریخ آن بزرگواران پرداخته‌اند. این منابع به دسته‌های مختلفی قابل تقسیم است و هر کدام ویژگی‌های خود را داراست. مقاله حاضر به بیان این دسته‌ها و خصوصیات هر یک پرداخته و کتاب‌هایی را که به طور خاص و یا به مناسبتی از تاریخ ائمه سخن گفته‌اند، معرفی می‌کند. این کتاب‌ها اعم از آثار شیعه و سنی و نیز اعم از منابع دست اول و مطالعات و تحقیقات جدید می‌باشد.
برترین بانوی عالم
برگرفته از کتاب «أزواج النبی»
خفقان دوران امام جواد علیه السلام
نکته‌ی بعدی این است که حکومت برای او جلب توجّه شده است و اجازه‌ی ظهور امام و بارز شدن امام را نمی‌دهد. شیعیان هم که در یک فضایی هستند که اوّلیّات مسائل اعتقادی هنوز تفصیلاً جا نیفتاده است. مثلاً عدد 12 امام برای ما از واضحات است. یعنی شما در خیابان بچرخید و همین‌طور یک […]
برتر از مریم سلام الله علیها
برگرفته از کتاب «أزواج النبی»
نگاهی به دوران امام جواد علیه السلام
حوادث دوران حضرت جواد (صلوات الله علیه) از خیلی از جهات منحصر به فرد است، در دوران ائمّه‌ی دیگری رخ نداده است. برخی مظلومیّت‌های حضرت هم همین‌طور است، یعنی نمونه ندارد. حتّی در کربلا به این شکل رخ نداده است. یعنی ما در مورد هیچ یک از بزرگان اهل بیت این مورد را ندیدیم که […]
نقش سید بن طاووس (م664ق) در رشد فرهنگی و اجتماعی شیعیان
شیعیان در سده هفتم هجری به رشد فرهنگی و اجتماعی قابل توجهی، به ویژه در شهر بغداد، دست یافتند. بی‌تردید رضی‌الدین علی بن موسی بن طاووس (589ـ664ق) در این پویایی و رشد سهمی مؤثر داشت. این مقاله با روش وصفی ـ تحلیلی بر آن است، پس از مروری بر وضعیت شیعیان در قرن هفتم و نیز شخصیت سید بن طاووس، نقش او را در این زمینه بررسی کند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که سید بن طاووس با تدوین و نشر کتاب در موضوعات مختلف، رواج دادن مقتل و منقبت‌خوانیِ اهل بیت:، بر پا کردن مجالس مناظره با پیروان سایر فِرَق اسلامی، ترویج اندیشه مهدویت و نزدیکی ظهور منجی، همکاری با ایلخان مغول در چارچوب یک نظریه سیاسی دینی و سرانجام تدوین ادعیه و رواج دادن فرهنگ دعا، در رشد فرهنگی و اجتماعی شیعیان در این دوره نقش داشته است
برتری پاره تن رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم
برگرفته از کتاب «أزواج النبی»
نقدی تُند بر «ترمذی»
برگرفته از کتاب «المستوفی فی أسماء المصطفی»
شباهت دوران حضرت مهدی ارواحنا فداه و دوران جواد الائمه علیه السلام
آیت الله صدیقی در گفتگو با پرتال علوم اسلامی «ثقلین» به تبیین موضوع «شباهت دوران حضرت مهدی ارواحنا فداه و جواد الائمه علیه السلام» پرداختند که تقدیم حضورتان می گردد.
شباهت حضرت عیسی و جواد الائمه علیه السلام
آیت الله صدیقی در گفتگو با پرتال علوم اسلامی «ثقلین» به تبیین موضوع «شباهت دوران حضرت عیسی و جواد الائمه علیه السلام» پرداختند که تقدیم حضورتان می گردد.